బ్లడ్ థినర్స్.. రక్తన్ని పలుచబర్చే మాత్రలు గురించి గుండె సంబంధిత వ్యాధులు సంక్రమించిన వారికి లేదా గుండెకు అందే రక్తం చిక్కబడిన వారికి (వయస్సు పైబడిన వారికి) కొత్తగా చెప్పనవసరం లేదు. వీరితో పాటు వీరి అరోగ్యాన్ని సక్రమంగా చూసుకునేవారికి కూడా బ్లడ్ థిన్నర్స్ గురించి ప్రత్యేకంగా పరిచయం అవసరం లేదు. అసలు బ్లడ్ థిన్నర్స్ ఏమిటీ.? అవి ఎవరికి అవసరం.? అవి చేసే పనులేంటి అన్న వివరాల్లోకి వెళ్తే.. రక్తం గడ్డకట్టడాన్ని నిరోధించడానికి, రక్తన్ని చికిత్స చేయడానికి సహాయపడేవే బ్లడ్ థిన్నర్స్.
రక్తం గడ్డకట్టడం రక్తనాళం ద్వారా రక్త ప్రవాహాన్ని పాక్షికంగా లేదా పూర్తిగా నిరోధించవచ్చు. వైద్యులు రక్తం గడ్డకట్టడాన్ని థ్రోంబోసెస్ అంటారు. రక్తం గడ్డకట్టడం గుండెపోటు, స్ట్రోక్ లేదా పల్మనరీ ఎంబోలిజం వంటి తీవ్రమైన ఆరోగ్య ప్రభావాలను కలిగిస్తుంది. వివిధ రకాల గుండె జబ్బులకు రక్తాన్ని పలచబరిచే వాటి గురించి, అవి రక్తం గడ్డకట్టడాన్ని ఎలా నిరోధించడం, చికిత్స చేయడం గురించి తెలుసుకుందాం. బ్లడ్ థిన్నర్స్ తీసుకోవడం వల్ల కలిగే దుష్ప్రభావాలు, నష్టాలను కూడా తెలుసుకుందాం.
బ్లడ్ థినర్స్ అంటే ఏమిటి? What are blood thinners?
గుండె, మెదడు, సహా శరీరంలోని అన్ని అవయవాలకు సరఫరా చేసే రక్తాన్ని గడ్డకట్టకుండా నివారించడంతో పాటు గుండెపోటు, స్ట్రోక్, పల్మోనరీ ఎంబోలిజం ప్రమాదాన్ని తగ్గించడానికి సంబంధిత వ్యాధులతో బాధపడుతున్న రోగుల రక్తం పలుచబడేందుకు బ్లడ్ థిన్నర్స్ మందులను వైద్యులు సిఫార్పు మేరకు తీసుకుంటారు. రక్తం గడ్డకట్టడం వివిధ రకాల గుండె జబ్బులకు కారణమవుతుంది. ధమనులలో కొవ్వు నిల్వలు పేరుకుపోయిన అథెరోస్క్లెరోసిస్ ఉన్నట్లయితే ప్రజలు కూడా గుండె జబ్బులను అభివృద్ధి చేయవచ్చు.
రక్తం గడ్డకట్టడం (క్లాట్) అనేది రక్తనాళాన్ని పాక్షికంగా లేదా పూర్తిగా నిరోధించవచ్చు. అవి శరీరంలో ఎక్కడైనా ఏర్పడవచ్చు, కానీ కొన్ని ప్రాంతాల్లో సర్వసాధారణం. ఇవి అభివృద్ధి చేసే ప్రాంతాన్ని బట్టి వారు ఎదురయ్యే ప్రమాదం తీవ్రతను నిర్ణయిస్తుంది.
- ఒక వ్యక్తి మెదడుకు దారితీసే రక్తనాళాల్లో రక్తం గడ్డకట్టినట్లయితే, వారికి స్ట్రోక్ రావచ్చు.
- గుండె చుట్టూ ఉన్న రక్తనాళాల్లో రక్తం గడ్డకట్టడం వల్ల గుండెపోటు సంభవించవచ్చు.
- గుండెలో రక్తం గడ్డకట్టడం వల్ల కర్ణిక దడ ఉన్నవారికి కూడా స్ట్రోక్ వచ్చే ప్రమాదం ఉంది.
- ఊపిరితిత్తులలోని ప్రధాన రక్తనాళంలో రక్తం గడ్డకట్టడాన్ని సూచించడానికి వైద్యులు పల్మనరీ ఎంబోలిజం అనే పదాన్ని ఉపయోగిస్తారు.
- కాళ్లలో రక్తం గడ్డకట్టడాన్ని డీప్ వెయిన్ థ్రాంబోసిస్ (DVT) అంటారు. ఈ క్లాట్ కాళ్ల నుంచి ఊపిరితిత్తుల వరకు కదిలి పల్మనరీ ఎంబోలిజం ఏర్పటడానికి కారణమవుతుంది.
రక్తం గడ్డకట్టడానికి దారితీసే గడ్డకట్టే మార్గంలోని వివిధ భాగాలపై బ్లడ్ థిన్నర్లు పనిచేస్తాయి. వైద్యులు రక్తం గడ్డకట్టడానికి కారణమయ్యే కారకాలను నిరోధించే నిర్దిష్ట రక్తాన్ని పలుచబడటానికి ఉపయోగిస్తారు. ప్లేట్‌లెట్ ప్లగ్ కారణంగా వారి ధమనులలో గడ్డకట్టిన వ్యక్తులు – థ్రాంబోసిస్ ఏర్పడటానికి ముందు దశ – ప్లేట్‌లెట్స్ వంటి నిర్దిష్ట రక్త కణాలపై పనిచేసే వేరొక రకం రక్తం సన్నబడటం అవసరం కావచ్చు. గుండె జబ్బుల కోసం వైద్యులు సిఫార్సు చేసే వివిధ రకాల బ్లడ్ థిన్నర్‌లను వివరాల్లోకి వెళ్లే ముందు అసలు బ్లడ్ థినర్స్ ఎన్ని రకాలు ఉన్నాయో ఓ సారి పరిశీలిద్దాం.
బ్లడ్ థినర్స్ రకాలు Types of blood thinners
రక్తం సన్నబడటానికి వైద్యులు అనేక రకాల బ్లడ్ థినర్స్ ఎంచుకోవచ్చు. అయితే అది వారి రక్తం గడ్డకట్టడానికి మూలకారణాన్ని బట్టి అత్యంత సముచితమైన బ్లడ్ థినర్స్ ను ఎంచుకుంటారు. అందుకు ఇవి పరిగణనలోకి తీసుకుంటారు:
- వ్యక్తి కుటుంబం, వ్యక్తిగత వైద్య చరిత్ర
- రక్తం గడ్డకట్టడానికి ప్రమాద కారకాలు
- రక్తం గడ్డకట్టే ప్రదేశం
- రోగికి ఇది మొదటి క్లాటా.?
- క్లాట్ కలిగించే తీవ్రత ఎంతమేర.? అన్న వివరాలపై ఆధారపడి బ్లడ్ థిన్నర్స్ ఎంపిక చేస్తారు. వీటిలో రెండు వర్గాలు ఉన్నాయి: యాంటీ ప్లేట్‌లెట్స్, యాంటికోగ్యులెంట్లు.
యాంటీ ప్లేట్‌లెట్స్ blood thinners
ఒక వ్యక్తి ఇంజెక్షన్, ఇంట్రావీనస్ లేదా ఓరల్ యాంటీ ప్లేట్‌లెట్ మందులను పొందవచ్చు. ప్రజలు నోటి ద్వారా తీసుకునే యాంటీ ప్లేట్‌లెట్ మందులు:
- ఆస్పిరిన్
- క్లోపిడోగ్రెల్ (ప్లావిక్స్)
- టికాగ్రెలర్ (బ్రిలింటా)
- ప్రసుగ్రెల్ (సమర్థవంతమైన)
- పెంటాక్సిఫైలైన్ (ట్రెంటల్)
- సిలోస్టాజోల్ (ప్లీటల్)
- డిపిరిడమోల్ (పర్సంటైన్)
ఇంజెక్షన్ లేదా ఇంట్రావీనస్ యాంటీ ప్లేట్‌లెట్ మందులు:
- టిరోఫిబాన్ (అగ్గ్రాస్టాట్)
- ఎప్టిఫిబాటైడ్ (ఇంటిగ్రిలిన్)
యాంటికోగ్యులెంట్లు Anticoagulants
కొన్ని సందర్భాల్లో, వైద్యులు ప్రతిస్కందకాలను సూచిస్తారు. ప్రతిస్కందకాలు మూడు తరగతులు ఉన్నాయి:
- హెపారిన్, తక్కువ మాలిక్యులర్ బరువు హెపారిన్
- వార్ఫరిన్ వంటి విటమిన్ K విరోధులు
- కొత్త ప్రత్యక్ష నోటి ప్రతిస్కందకాలు
ఈ వర్గాలలోని మందుల జాబితా క్రింది పట్టికలో పోందుపరిచారం
రక్తం గడ్డకట్టడం (క్లాట్) అనేది ఒక సంక్లిష్టమైన ప్రక్రియ, ఇది అనేక అంశాలపై ఆధారపడి ఉంటుంది. విటమిన్ K-ఆధారిత గడ్డకట్టే కారకాలు ఏర్పడకుండా నిరోధించడం ద్వారా వార్ఫరిన్ పనిచేస్తుంది. కొత్త డైరెక్ట్ ఓరల్ యాంటికోగ్యులెంట్లు, రక్తంలో ఇప్పటికే ఉన్న గడ్డలలో కారకం Xa లేదా త్రాంబిన్ అనే ఎంజైమ్ వంటి ఇతర కారకాలను నిరోధిస్తాయి. హెపారిన్‌లు త్రాంబిన్‌ను కూడా క్రియారహితం చేస్తాయి, ఇది గడ్డకట్టడాన్ని నిరోధిస్తుంది, కొత్తవి ఏర్పడకుండా నిరోధిస్తుంది.
బ్లడ్ థిన్నర్స్ దుష్ప్రభావాలు: Side effects of Blood Thinners
బ్లడ్ థినర్స్ తీసుకునే వ్యక్తులు అధిక రక్తస్రావం అయ్యే ప్రమాదం ఉంది. వారు తమను తాము కత్తిరించుకుంటే, రక్తస్రావం ఆగిపోవడానికి ఎక్కువ సమయం పట్టవచ్చు. కొన్నిసార్లు, రక్తస్రావం వైద్య సంరక్షణ అవసరం కావచ్చు.
యాంటీ ప్లేట్‌లెట్ మందుల అత్యంత సాధారణ దుష్ప్రభావాలు: common side effects of antiplatelets:
- సులభంగా గాయాలు
- ముక్కుపుడక
- మూత్రంలో రక్తం
- రక్తస్రావం లేదా పెద్ద రక్తస్రావం
- కడుపులో రక్తస్రావం
- టికాగ్రెలర్ కారణంగా శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది
- తక్కువ రక్త ప్లేట్‌లెట్ కౌంట్
- ఆస్పిరిన్-ప్రేరిత ఆస్తమా
- నాసికా పాలిప్స్
వార్ఫరిన్ కూడా రక్తస్రావం కలిగిస్తుంది, ఇది అప్పుడప్పుడు తీవ్రంగా ఉంటుంది. కొంతమంది మెదడు, కళ్ళు, జీర్ణవ్యవస్థలో పెద్ద రక్తస్రావం అనుభవించవచ్చు.
వార్ఫరిన్ ఇతర దుష్ప్రభావాలు: side effects of warfarin
- వికారం
- వాంతులు
- కడుపు నొప్పి
- ఉబ్బరం
- అపచారము (వాయువు)
- రుచి అర్థంలో మార్పు
ఒక వ్యక్తి వార్ఫరిన్ నుండి ప్రమాదకరమైన రక్తస్రావాన్ని అనుభవిస్తే, వైద్యులు ఇంట్రావీనస్ విటమిన్ కె, తాజా స్తంభింప చేసిన ప్లాస్మా లేదా ప్రోథ్రాంబిన్ కాంప్లెక్స్ గా concent తను ఇవ్వడం ద్వారా ఔషధ చర్యను తిప్పికొట్టవచ్చు. కొత్త ప్రత్యక్ష ఓరల్ ప్రతిస్కందకాలు తక్కువ రక్తస్రావం రేటుతో అనుబంధాన్ని కలిగి ఉంటాయి, వీటిలో ప్రాణాంతక రక్తస్రావం, మెదడులోకి రక్తస్రావం ఉన్నాయి. కొత్త ప్రత్యక్ష నోటి ప్రతిస్కందకాలు వారి చర్యలను తిప్పికొట్టడానికి వాణిజ్యపరంగా అందుబాటులో ఉన్న మందులను కలిగి ఉన్నాయి. రోగులు రక్తస్రావం అనుభవించినట్లయితే, వైద్యులు వారికి ఔషధాన్ని ఇవ్వడం మానేసి, ప్రోటామైన్ సల్ఫేట్ను అందిస్తారు, ఇది హెపారిన్ను నిష్క్రియం చేస్తుంది.
హెపారిన్ ఉపయోగించినప్పుడు సంభవించే ఇతర దుష్ప్రభావాలు: side effects of heparin:
- తక్కువ రక్త ప్లేట్‌లెట్ గణన
- బోలు ఎముకల వ్యాధి
- పగుళ్లు
- తక్కువ స్థాయి ఆల్డోస్టెరాన్, శరీరంలో ఉప్పు, నీటిని నియంత్రించే హార్మోన్
- అలెర్జీ ప్రతిచర్యలు
ఔషధ పరస్పర చర్యలు Drug interactions
బ్లడ్ థిన్నర్స్ తీసుకునే రోగులు తమ వైద్యులకు వారు తీసుకుంటున్న ఇతర ఔషధాల గురించి తెలియజేయాలి. కొన్ని బ్లడ్ థిన్నర్స్ కూడా కొన్ని రకాల ఆహార పదార్థాలతో సంకర్షణ చెందుతాయి. సాధారణంగా, బ్లడ్ థిన్నర్స్ తో ఇతర మందులను కలపుతుంటారు. అయితే ఇలా బ్లడ్ థిన్నర్స్ తో ఇతర ఔషధాలను కలపడం కూడా రోగుల్లో రక్తస్రావం ప్రమాదాన్ని పెంచుతుంది.
యాంటీ ప్లేట్‌లెట్ మందులు: Antiplatelet medications
ఆస్పిరిన్ లేదా యాంటీ ప్లేట్‌లెట్ మందులతో సంకర్షణ చెందే ఇతర పదార్థాలు
- మూత్రవిసర్జన
- ఇబుప్రోఫెన్ (అడ్విల్) తో సహా నాన్‌స్టెరాయిడ్ యాంటీ ఇన్ఫ్లమేటరీ డ్రగ్స్ (ఎన్‌ఎస్‌ఎఐడిలు)
- స్టెరాయిడ్ మందులు
- ఆల్కహాల్
బ్లడ్ థిన్నర్స్ ఉండే ఇతర ఔషధాలతో సంభాషించడంతో పాటు, ప్లావిక్స్, సమర్థవంతమైన ఓపియాయిడ్లతో సంకర్షణ చెందుతాయి. ప్లావిక్స్ ఒమెప్రజోల్ (ప్రిలోసెక్)తో కూడా సంకర్షణ చెందుతుంది, ఇది కడుపులో ఆమ్లాన్ని తగ్గిస్తుంది. బ్రిలింటా డిగోక్సిన్ (లానోక్సిన్) తో, సిమ్వాస్టాటిన్ (జోకోర్), లోవాస్టాటిన్ (ఆల్టోప్రెవ్) అధిక మోతాదులతో సంకర్షణ చెందుతుంది. బ్లడ్ థిన్నర్స్ తీసుకునే వ్యక్తులను డాక్టర్ నిశితంగా పరిశీలిస్తాడు.
వార్ఫరిన్ Warfarin
వార్ఫరిన్ను సూచించే వైద్యులు ఈ యాంటికోగ్యులెంట్లు సంభవించే అనేక ఔషధ, ఆహార పరస్పర చర్యల గురించి వ్యక్తిని హెచ్చరిస్తారు.
వార్ఫరిన్‌తో సంకర్షణ చెందే కొన్ని పదార్థాలు:
- యాంటీబయాటిక్స్
- యాంటీ ఫంగల్స్
- బొటానికల్ లేదా మూలికా ఉత్పత్తులు
- ఇతర యాంటికోగ్యులెంట్లు, యాంటీ ప్లేట్‌లెట్ ఏజెంట్లు
- విటమిన్ కె కలిగిన ఆహారాలు
వార్ఫరిన్ తీసుకునేటప్పుడు రోగులు తరచుగా రక్త పరీక్షలు చేయించుకోవాలి. ఒక వ్యక్తి అంతర్జాతీయ సాధారణ నిష్పత్తి (INR) ను తనిఖీ చేయడానికి వైద్యులు రక్త పరీక్షను ఉపయోగిస్తారు. వార్ఫరిన్ తగిన మోతాదును నిర్ణయించడానికి వైద్యులు సహాయపడటానికి ఐఎన్ఆర్ (INR) పరీక్ష ముఖ్యమైన సమాచారాన్ని అందిస్తుంది. ఔషధ, ఆహార పరస్పర చర్యలు ఒక వ్యక్తి ఐఎన్ఆర్ లో మార్పులకు కారణమవుతాయి. చాలా తక్కువగా ఉన్న INR పఠనం రోగులతో క్లాట్ ఏర్పడేలా చేస్తుంది. అయితే విటమిన్ కె కంటెంట్‌పై శ్రద్ధ వహించడానికి వార్ఫరిన్ తీసుకునే రోగులకు వైద్యులు కూడా సూచనలు చేస్తారు. వార్ఫరిన్ తీసుకునే వ్యక్తులు విటమిన్ కెని పూర్తిగా నివారించకూడదు, కాని వారు దానిని తీసుకోవడం పరిమితం చేయవలసి ఉంటుంది.
హెపారిన్ Heparin
హెపారిన్ లేదా తక్కువ పరమాణు బరువు హెపారిన్ తీసుకునే ఎవరైనా పెద్ద రక్తస్రావం ప్రమాదాన్ని పెంచే drugs షధాలను నివారించాలి. హెపారిన్ తీసుకునేటప్పుడు ఎవరైనా ఇతర రక్తం సన్నగా అవసరమైతే, రక్తస్రావం సంకేతాల కోసం వైద్యులు వ్యక్తిని దగ్గరగా పర్యవేక్షించాల్సి ఉంటుంది.
కొత్త ప్రత్యక్ష ఓరల్ యాంటికోగ్యులెంట్లు Newer direct oral anticoagulants
వార్ఫరిన్‌తో పోలిస్తే, కొత్త ప్రత్యక్ష నోటి ప్రతిస్కందకాలు తక్కువ స్ట్రస్టెడ్ సోర్స్ డ్రగ్ ఇంటరాక్షన్‌లను కలిగి ఉంటాయి, సురక్షితమైన ఎంపికలు కావచ్చు, అయినప్పటికీ, దీన్ని నిర్ధారించడానికి దీర్ఘకాలిక క్లినికల్ ఉపయోగం అవసరం. ఈ ఔషధాలకు రోగులు ఆహార మార్పులు చేయాల్సిన అవసరం లేదు లేదా INR పర్యవేక్షణ కలిగి ఉండదు. అయినప్పటికీ, పరిశోధకులకు కొత్త ప్రత్యక్ష ఓరల్ యాంటికోగ్యులెంట్లు చాలా మందికి వార్ఫరిన్ కంటే ఖరీదైనవి కావచ్చు.
సహజ బ్లడ్ థిన్నర్స్: Natural blood thinners
కొన్ని ఆహారాలు సప్లిమెంట్స్ రక్తం సన్నద్ధమైన ప్రభావాలను కలిగి ఉంటాయి. ప్రిస్క్రిప్షన్ రక్తం-సన్నని మందులు తీసుకోవలసిన వ్యక్తులు ఈ ఆహారాలు, సప్లిమెంట్లను పరిమితం చేయాలి లేదా నివారించాలి, ఇది వారి రక్తస్రావం ప్రమాదాన్ని పెంచుతుంది.
ఈ ఆహార పదార్థాలు సహజ బ్లడ్ థిన్నర్స్:
- వెల్లుల్లి
- జింగో బిలోబా
- అల్లం
- కర్కుమిన్ లేదా పసుపు
- విటమిన్ ఇ
సారాంశం Summary
బ్లడ్ థిన్నర్స్ ఉన్నవారిలో యాంటీ ప్లేట్‌లెట్, ప్రతిస్కందక మందులు ఉన్నాయి. రక్తం గడ్డకట్టడం లేదా ఒకదానిని అభివృద్ధి చేసే ప్రమాదం ఉన్న వ్యక్తులు సమస్యలను నివారించడానికి ఒకటి లేదా అంతకంటే ఎక్కువ రక్తం సన్నగా తీసుకోవలసి ఉంటుంది, వీటిలో ఇవి ఉండవచ్చు:
- గుండెపోటు
- ఒక స్ట్రోక్
- పల్మనరీ ఎంబాలిజం
అధిక రక్తస్రావం నివారించడానికి వైద్యులు, ఫార్మసిస్ట్‌లు రక్తం సన్నగా తీసుకోవడం వల్ల కలిగే నష్టాలను వివరించాలి. అనేక సహజ, ఓవర్ ది కౌంటర్ ఉత్పత్తులు రక్తాన్ని సన్నగా, ఒక వ్యక్తి రక్తస్రావం చేసే ప్రమాదాన్ని పెంచుతాయి. కొత్త నోటి ఓరల్ యాంటికోగ్యులెంట్లు వార్ఫరిన్‌కు సురక్షితమైన ప్రత్యామ్నాయాలు కావచ్చు, ఎందుకంటే అవి తక్కువ drug షధ పరస్పర చర్యలను కలిగి ఉంటాయి. కొంతమంది వారు కూడా తక్కువ దుష్ప్రభావాలను కలిగిస్తారని కనుగొంటారు.
