ధ్యానం అనేది వేల సంవత్సరాల నుండి ఆనేక మంది ఆచరిస్తున్న ఒక అభ్యాసం. బుద్ది, మనస్సులను కేవలం ఉచ్ఛ్వాసాలు, నిచ్చ్వాసాలతో లగ్నం చేయగల అభ్యాసం. ఇది మనవరకు మాత్రం మన అత్యంత మేధసంపత్తి కలిగిన రుషులు, మునులు మనకు అందించిన విజ్ఞానం. జాగృత్, స్వప్న, సుషుప్త అవస్థలు దాటి తపస్సులోకి జారుకునే మహర్షులు.. తమ శ్వాసను కూడా శక్తిగా మార్చుకుని ఆ తపోధ్యానంలోనే మంత్రాలను, నామ పారాయణాలను చేస్తూ కొన్ని రోజులు ఉండిపోయారు. అందుకు నిదర్శనం అత్యంత పురాతనమైన వేదాల్లోనే ఈ ధ్యానం గురించి తొలిసారి చెప్పబడింది. ఆ తరువాత ఇది ప్రపంచంలోని పలు ప్రదేశాలకు పలు మార్పులు చేసుకుని విస్తరించబడింది.
అయితే అప్పటి మహర్షుల చేసినంత అకుంఠిత దీక్షతో ఇప్పటి మనుషలు ధ్యానాన్ని ఆచరించలేరు. అయితే ప్రతీరోజు తప్పనిసరిగా కొద్ది సమయం ధ్యానానికి కేటాయిస్తే మాత్రం తప్పక అరోగ్య ప్రయోజనాలతో పాటు మానసిక ఉల్లాసం కలుగుతుందన్నది కాదనలేని సత్యం. ఇప్పటికీ అనేక మంది శాస్త్రవేత్తలు ధ్యానంతో శ్వాసను లగ్నం చేసి.. దీనితో యావత్ శరీర ప్రయోజనాలతో పాటు మానసిక ప్రభావాలకు ఈ ధ్యానం ఎలా కారణమవుతుందన్న విషయమై పరిశోధనలు చేస్తునే ఉన్నారు. అయితే ధ్యానం వెనుకనున్న ఖచ్చితమైన శాస్త్రీయత వారికి ఇప్పటికీ పూర్తిగా అర్థం కాలేదు. అయితే ధ్యానం చేయడం వల్ల మనిషి శారీరిక, మానసిక ప్రభావాలు దాని అంతర్లీన ప్రకియలపై మాత్రం రుజువులు అంతకంతకూ పెరుగుతున్నాయి.
ధ్యానం అంటే ఏమిటి?
ధ్యానం అనేది మేధస్సును నియంత్రించే అభ్యాసం. ఆలోచనలను కేంద్రీకరించడం, దారి మళ్లించేల్లా చేసే మనో నియంత్రణను సాధించడం. తద్వారా మనస్సు లోతైన విశాంత్రిలోకి జారుకున్నా.. తన దేహం, పరిసరాలపై ఉన్నతమైన అవగాహన కలిగివున్న స్థాయికి చేరుకోవడం. ధాన్యంతో విశాంత్రిలోకి జారుకోవడమే కాదు, ఒత్తిడి నివారణ, ఆధ్యాత్మిక వృద్ది కూడా కలుగుతుంది. ధ్యానం అభ్యసించే వ్యక్తులు ప్రశాంతమైన ప్రదేశంలో సౌకర్యవంతమైన స్థితిలో కూర్చుంటారు. ఆ తరువాత కళ్ళు మూసుకుని, మానసిక స్పష్టత, భావోద్వేగ ప్రశాంతత సాధించడానికి ఒక నిర్దిష్ట పద్ధతి లేదా సాంకేతికతలో పాల్గొంటారు. ఈ ప్రక్రియలో శ్వాస లేదా మంత్రం వంటి నిర్దిష్ట వస్తువుపై దృష్టిని కేంద్రీకరించడం లేదా తన ఆలోచనలు, అనుభూతులపై అవగాహనను పెంపొందించుకోవడం చేస్తారు.
ధ్యాన అభ్యాసం పురాతన హిందూ సంప్రదాయాలలో మూలాలతో పాటుగా బౌద్ధం, థవోయిజం మూలాలను కూడా కలిగివుంది. హైందవ సంప్రదాయంలో రుషులు, సాధువులు, మునులు ధ్యానంలోకి వెళ్లి అనేక రోజులు ఉండిపోయేవారు. వారు తీసుకున్న ఆహారం, ద్వారా పొందిన శక్తిని, శ్వాస మీద శక్తిని పొంది నెలలు పాటు కూడా ధ్యానంలో నిమగ్నం అయ్యేవారు. మునీశ్వరులు జాగృత్, స్వప్న, సుషుప్త స్థాయిలను కూడా దాటి తప్పస్సు స్థితిలోకి చేరుకునేవారు. కాగా, ఇది ఏదైనా నిర్దిష్ట మతం లేదా విశ్వాస వ్యవస్థకు పరిమితం కాదు. ఇటీవలి కాలంలో, ధ్యానం అనేది లౌకిక ప్రపంచం శ్రేయస్సును పెంపొందించడానికి, అంతర్గత శాంతిని ప్రోత్సహించే సాధనంగా గుర్తింపును పొందింది.
క్రమం తప్పకుండా ధ్యానం చేయడం వల్ల శారీరక, మానసిక ఆరోగ్య ప్రయోజనాలు లభిస్తాయని పరిశోధనలు సూచిస్తున్నాయి. ఒత్తిడి, ఆందోళన, నిరాశను తగ్గించడానికి, ఏకాగ్రత సాధన, దృష్టిని మెరుగుపర్చి, భావోద్వేగ స్థితిస్థాపకతను మెరుగుపరచడానికి, మెరుగైన నిద్రను ప్రోత్సహించడానికి, మొత్తం శ్రేయస్సు భావాలను పెంచడానికి సహాయపడుతుంది. ధ్యానం అభివృద్ధి చెందడానికి సమయం, అభ్యాస నైపుణ్యంపై అధారపడి ఉంటాయి. కొంతమంది తక్షణ ప్రయోజనాలను పొందవచ్చు, మరికొందరు గణనీయమైన మార్పులను గమనించేందుకు ఎక్కువ కాలం తీసుకోవచ్చు.
ధ్యానం మూలాలు ఎక్కడ..?
ధ్యానం ఎప్పుడు, ఎక్కడ నుంచి ప్రారంభమైందన్న ఖచ్చితమైన మూలాన్ని గుర్తించడం సవాలుగా ఉన్నప్పటికీ, ప్రపంచంలోని వివిధ ప్రాంతాలలో స్వతంత్రంగా ఉద్భవించింది. ప్రాచీన భారతదేశం తరచుగా ధ్యానం జన్మస్థలంగా పరిగణించబడుతుంది. నాలుగు వేల ఏళ్ల క్రితం లిఖించబడిన పురాతన భారతీయ గ్రంథాలైన వేదాలలో ధ్యానం మొట్టమొదటి నమోదు చేయబడినది. ఈ గ్రంథాలలో ఆలోచనాపరమైన అభ్యాసాలు, దృష్టి కేంద్రీకరించిన అభివృద్ధి గురించి సూచనలు ఉన్నాయి. కాగా, అదే సమయంలో పురాతన చైనాలో, ధ్యానం అభ్యాసం కూడా అభివృద్ధి చెందింది. దావోయిజం స్థాపకుడు లావోజీ బోధనలు ధ్యానం ప్రాముఖ్యతను తెలిపాయి.
2,500 సంవత్సరాల క్రితం భారతదేశంలో ఉద్భవించిన పురాతన బౌద్ధమతంలో, ధ్యానం ప్రధాన పాత్ర పోషించింది. చారిత్రక బుద్ధుడు, సిద్ధార్థ గౌతముడు ధ్యానం ద్వారా జ్ఞానోదయం పొందాడు. బాధల నుండి విముక్తిని పొందేందుకు వివిధ ధ్యాన పద్ధతులను ప్రజలకు బోధించాడు. ఈ పద్ధతులు తరువాతి కాలంలో ఆసియా ఖండమంతటా వ్యాపించాయి. కాలక్రమేణా, ఆయా ప్రాంతాల సంప్రదాయాల మేరకు విభిన్న ధ్యానపద్ధతులు అభివృద్ధి చెందాయి. వీటిలో మైండ్‌ఫుల్‌నెస్ ధ్యానం, అతీంద్రియ ధ్యానం, జెన్ ధ్యానం, విపస్సనా ధ్యానం సహా మరెన్నో ఉన్నాయి. కాగా, ప్రస్తుతం ప్రపంచంలో ధ్యానం గణనీయమైన ప్రజాదరణను పొందింది. శాస్త్రీయ పరిశోధన ఒత్తిడి తగ్గింపు, మెరుగైన దృష్టి, శ్రద్ధ, భావోద్వేగ శ్రేయస్సు, మొత్తం మానసిక ఆరోగ్యంతో సహా దాని ప్రయోజనాలను అన్వేషించింది.
ధ్యానం, మనోస్థిరత్వం ప్రయోజనాలు:
మానసిక, భావోద్వేగ, శారీరక శ్రేయస్సు కోసం అనేక ప్రయోజనాల కారణంగా ధ్యానం, మనోస్థిరత్వం ఇటీవలి సంవత్సరాలలో గణనీయమైన ప్రజాదరణ పొందాయి. ధ్యానం, మైండ్‌ఫుల్‌నెస్ సాధన వల్ల కలిగే ముఖ్య ప్రయోజనాలు ఇవి:
ఒత్తిడి తగ్గింపు: మెడిటేషన్, మైండ్‌ఫుల్‌నెస్ ప్రాథమిక ప్రయోజనాల్లో ఒకటి ఒత్తిడిని జయించే సామర్థ్యం. రెగ్యులర్ ప్రాక్టీస్ శరీరంలో సడలింపు ప్రతిస్పందనను సక్రియం చేయడంలో సహాయపడుతుంది, ఇది కార్టిసాల్ వంటి ఒత్తిడి హార్మోన్ల స్థాయిలను తగ్గించి హాయిని, ప్రశాంతతను కలిగి ఉంటుంది.
మెరుగైన దృష్టికోణం, ఏకాగ్రత: ధ్యానం, మనోస్థిరత్వం.. ప్రస్తుత దృష్టికోణాన్ని మెరుగుపర్చుతుంది. లక్ష్యంపై దృష్టి కేంద్రీకరించడానికి మనస్సుకు శిక్షణనిస్తుంది. ఈ అభ్యాసం ఏకాగ్రత సామర్థ్యాన్ని బలపరుస్తుంది. మొత్తం అభిజ్ఞా పనితీరును పెంచుతుంది. రెగ్యులర్ మెడిటేషన్ అభ్యాసం మెరుగైన శ్రద్ధ, జ్ఞాపకశక్తి, మానసిక స్పష్టతకు దారితీస్తుందని పరిశోధనలో తేలింది.
భావోద్వేగ శ్రేయస్సు: ధ్యానం, మనోస్థిరత్వం భావోద్వేగ శ్రేయస్సుపై సానుకూల ప్రభావాన్ని చూపుతాయి. అవి భావోద్వేగాలను నియంత్రించడంలో, ఆందోళనను తగ్గించడంలో, నిరాశ లక్షణాలను తగ్గించడంలో సహాయపడతాయి. ప్రస్తుత క్షణం ఏం జరుగుతుందన్న దానిపై అవగాహనను, అంగీకారాన్ని పెంపొందించడం ద్వారా, వ్యక్తులు అంతర్గత శాంతి, భావోద్వేగ స్థితిస్థాపకత గొప్ప భావాన్ని అభివృద్ధి చేయవచ్చు.
మెరుగైన స్వీయ-అవగాహన: మైండ్‌ఫుల్‌నెస్ అనేది ఒకరి ఆలోచనలు, భావాలు, శారీరక అనుభూతులపై శ్రద్ధ చూపడం. ఈ స్వీయ-పరిశీలన, స్వీయ-అవగాహనను పెంపొందిస్తుంది, వ్యక్తులు వారి అంతర్గత అనుభవాలు, ఆలోచనా విధానాలకు మరింత అనుగుణంగా మారడానికి అనుమతిస్తుంది. స్వీయ-అవగాహన పెరగడం వల్ల వ్యక్తిగత ఎదుగుదల, మెరుగైన నిర్ణయాధికారం, తనను తాను లోతుగా అర్థం చేసుకోవడం వంటివి చేయవచ్చు.
మెరుగైన నిద్ర: రెగ్యులర్ మెడిటేషన్, మనోస్థిరత్వ అభ్యాసం నిద్ర నాణ్యతను మెరుగుపరచడానికి, నిద్రలేమిని తగ్గిస్తాయి. విశ్రాంతిని ప్రోత్సహించడం, ఒత్తిడిని తగ్గించడం ద్వారా, ఈ అభ్యాసాలు ప్రశాంతమైన నిద్ర కోసం సరైన స్థితిని సృష్టిస్తాయి. అదనంగా, మైండ్‌ఫుల్‌నెస్ పద్ధతులు ఆయా వ్యక్తులు సుఖనిద్ర అలవాట్లను అభివృద్ధి చేసి, వారి నిద్ర విధానాలకు భంగం కలిగించే కారకాలపై అవగాహన పెంచుతాయి.
శారీరక ఆరోగ్య ప్రయోజనాలు: ధ్యానం, మనో స్థిరత్వం మానసిక, భావోద్వేగ శ్రేయస్సుకు మాత్రమే కాకుండా శారీరక ఆరోగ్యంపై సానుకూల ప్రభావాలను కలిగి ఉంటుంది. సాధారణ అభ్యాసం రక్తపోటును తగ్గిస్తుంది, దీర్ఘకాలిక నొప్పిని తగ్గిస్తుంది, రోగనిరోధక శక్తిని బలోపేతం చేస్తుంది, మొత్తం హృదయ ఆరోగ్యాన్ని మెరుగుపరుస్తుంది.
కరుణ, సానుభూతి పెంపు: మనోస్థిరత్వం అభ్యాసం తన పట్ల, ఇతరుల పట్ల పెరిగిన సానుభూతి, కరుణతో ముడిపడి ఉంది. ఇతరుల చెప్పే విషయాలను అంగీకరించే వైఖరిని పెంపొందించుకుంటారు. ఇతరుల అనుభవాల పట్ల ఎక్కువ సానుభూతిని కలిగివుంటారు. సబ్జెక్టులో ఇన్-డెప్త్ గా తెలుసుకునేందుకు ఇతరులతో కనెక్ట్ అవుతారు, అర్థం చేసుకునే సామర్థ్యాన్ని పెంపొందించుకుంటారు.
మెరుగైన స్థితిస్థాపకత: క్రమమైన ధ్యానం, మనోపూర్వక అభ్యాసం స్థితిస్థాపకతను పెంచి.. ప్రతికూలత నుండి తిరిగి పుంజుకునే సామర్థ్యాన్ని కల్పిస్తుంది. ఈ అభ్యాసాలు అంగీకరించే మనస్తత్వాన్ని పెంపోందించడంతో పాటు అనవసర విషయాలపై ప్రతిస్పందించకుండా ఉండటంలోనే దోహదపడతాయి. ఆలోచనలు, భావోద్వేగాలకు అనుబంధాలను విడనాడే మనస్తత్వాన్ని ప్రోత్సహిస్తాయి. స్థితిస్థాపకతను పెంపొందించడం ద్వారా, వ్యక్తులు జీవితంలోని సవాళ్లను మెరుగ్గా ఎదుర్కోని, సానుకూల దృక్పథాన్ని కొనసాగించగలరు.
ధ్యానం, మనోస్థిరత్వ ప్రయోజనాలు కాలక్రమేణా సాధారణ అభ్యాసం ద్వారా ఉత్తమంగా సాధించబడతాయని గమనించడం ముఖ్యం. ఈ అభ్యాసాలను దినచర్యలో చేర్చడానికి వాటి సానుకూల ప్రభావాన్ని అనుభవించడానికి రోజుకు కొన్ని నిమిషాలతో ప్రారంభించి, వ్యవధిని క్రమంగా పెంచడం ప్రభావవంతమైన మార్గం.
ధ్యాన పద్దతులు
ధ్యానం అనేది ఆలోచనలను కేంద్రీకరించడానికి, వాటిని దారి మళ్లించడానికి మనస్సుకు శిక్షణనిస్తుంది, ఇది స్పష్టత, విశ్రాంతి, అంతర్గత శాంతిస్థితి పోందేందుకు మార్గం. ఈ ధ్యానంలోనూ వివిధ పద్ధతులు, ప్రతి దాని స్వంత విధానం, ప్రయోజనాలు ఉన్నాయి. క్రింద కొన్ని సాధారణంగా అభ్యసించే ధ్యాన పద్ధతులు ఉన్నాయి:
మనోస్థిరత్వ ధ్యానం: ఈ పద్దతిలో ప్రస్తుత పరిస్థితులపై ఇతరుల ప్రస్తావించే విషయాలపై అలోచించేలా చేస్తుంది. మీ ఆలోచనలు, అనుభూతులు ఉద్వేగాలతో సంబంధ రహితంగా అవి ఉత్పన్నమయ్యేటట్లు గమనిస్తారు. మైండ్‌ఫుల్‌నెస్‌ను శ్వాస, శారీరక అనుభూతులు లేదా ఏదైనా ఇతర శ్రద్ధ వస్తువుపై దృష్టి పెట్టడం ద్వారా సాధన చేయవచ్చు.
దయాపూర్వక ధ్యానం: దీనినే మెట్టా ధ్యానం అని కూడా పిలుస్తారు, ఈ టెక్నిక్ తనతో పాటు ఇతరుల పట్ల, ప్రేమ, దయ, కరుణ భావాలను పెంపొందిస్తుంది. ఇది నిశ్శబ్దంగా సానుకూల పదబంధాలను పునరావృతం చేయడం లేదా ఇతరుల శ్రేయస్సు కోరుకునేలా చేస్తుంది. అయితే వాటిని మీ వైపు, లేద మీకు ఇష్టమైనవారు, తటస్థ వ్యక్తులు, కష్టతరమైన వ్యక్తుల వైపుక కూడా మళ్లిస్తుంది.
అతీంద్రియ ధ్యానం: అతీంద్రియ ధ్యానం దీనినే ట్రాన్సెన్ డెంటల్ మెడిటేషన్ అంటారు. దీనిని అభ్యసించేవారు ఒక మంత్రాన్ని నిశ్శబ్దంగా పునరావృతం చేస్తూ.. ఒక నిర్దిష్ట పదం లేదా ధ్వని- (ఉదాహరణకు ఓంకారం)ను ఉచ్చరిస్తూనే మనస్సును శాంతపర్చి, లోతైన ధ్యాన స్థితికి లేదా ఇంద్రియాలను అధిగమించిన స్థితిని చేరుకుంటారు. ఈ విధంగా ధ్యానం చేయాలంటే తరచుగా 15-20 నిమిషాలు, రోజుకు రెండుసార్లు, కళ్ళు మూసుకుని సౌకర్యవంతంగా కూర్చొని సాధన చేయాల్సివుంటుంది.
గైడెడ్ విజువలైజేషన్: ఈ ధ్యానపద్దతిలో మీ మనస్సులో ఒక ఊహజనిత్మమైన మానసిక చిత్రాన్ని భ్రమింపజేసి, ప్రశాంతమైన, నిర్మలమైన వాతావరణాన్ని సృష్టిస్తారు. మీరు రికార్డ్ చేయబడిన ధ్యానం లేదా ప్రకృతిలో నడవడం లేదా బీచ్‌లో విశ్రాంతి తీసుకోవడం వంటి ప్రశాంతమైన దృశ్యాలను దృశ్యమానం చేయడంలో మీకు సహాయపడే ఉపాధ్యాయుని మార్గదర్శకత్వం వినవచ్చు.
బాడీ స్కాన్ మెడిటేషన్: ఈ పద్దతిలో, మీ దృష్టిని మీ శరీరంలోని వివిధ భాగాలపై క్రమపద్ధతిలో కేంద్రీకరిస్తారు, కాలి వేళ్ల నుండి ప్రారంభించి పైకి కదులుతారు లేదా తల నుండి ప్రారంభించి పాదాల వరకు చేరుకుంటారు. శారీరక అనుభూతులపై అవగాహన తీసుకురావడం, ప్రతి శరీర భాగానికి విశ్రాంతి కల్పించడం, ఒత్తిడిని విడుదల చేయడం దీని ఉద్దేశ్యం.
జెన్ ధ్యానం: జెన్ బౌద్ధమతంలో జాజెన్ అనేది ఒక ప్రధాన అభ్యాసం. దీనిని స్థిరమైన, సౌకర్యవంతమైన భంగిమలో కూర్చొని, తరచుగా కాళ్లకు అడ్డంగా కూర్చోవడం, శ్వాసపై దృష్టి నిలపడం లేదా శ్వాసలను లెక్కించడం చేస్తారు. ఈ ధ్యానం లక్ష్యం విచక్షణాత్మక ఆలోచన నుండి మనస్సును విడదీసేటప్పుడు సంపూర్ణత, స్పష్టతను కలిగివుండటం.
శ్వాస అవగాహన ధ్యానం: ఈ పద్దతిలో శ్వాసను ఒక వస్తువుగా పరిగణించి దానిపై దృష్టి పెట్టడాన్ని చెబుతుంది. ఈ పద్దతిలో శ్వాస సహజ లయను మీరు గమనిస్తారు, దానిని నియంత్రించకుండా లేదా తారుమారు చేయకుండా పీల్చడం, ఉచ్ఛ్వాసాన్ని గమనిస్తారు. ఇది ఏకాగ్రతను పెంపొందించడానికి, మనస్సును ఆకర్షిస్తుంది.
కుండలిని ధ్యానం: కుండలిని ధ్యానం అనేది మీ కేంద్రీకృత శ్వాస పద్దతులపై, మంత్రోచ్ఛరణలతో కలసి భౌతిక కదలికలను మిళితం చేస్తుంది. ఇది వెన్ను పునాది వద్దనున్న నిద్రాణమైన ఆధ్యాత్మిక శక్తిని (కుండలిని) మేల్కొలపడానికి దోహదపడుతుంది. ఇది ఆధ్యాత్మిక వృద్ధిని, స్పృహ ఉన్నత స్థితులను ప్రోత్సహించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.
ఈ ధ్యానపద్ధతులు సాధారణ మార్గదర్శకాలు, వీటి మధ్య ఆచరణల వైవిధ్యాలు లేదా కలయికలు ఉండవచ్చు. కాగా, మీతో ప్రతిధ్వనించే, మీకు కావలసిన ప్రయోజనాలను అందించే ధ్యానపద్ధతిని కనుగొనడం చాలా అవసరం. విభిన్న పద్ధతులతో ప్రయోగాలు చేయడం, అనుభవజ్ఞులైన అభ్యాసకులు మార్గనిర్దేశం చేయడం ద్వారా మీ ధ్యాన అభ్యాసాన్ని మరింతగా పెంచుకోవడంలో సహాయపడుతుంది.
ధ్యానంపై శాస్త్రీయ అవగాహన
ధ్యానం అనే అభ్యస పద్దతిపై శాస్త్రీయ సమాజంలో విస్తృతంగా అధ్యయనం చేయబడుతుంది. ఇది మానవుడి శరీరం, మనస్సులపై దాని ప్రభావం చూపుతుండటం చాలా మంది పరిశోధకులకు ఆసక్తి కలిగించే అంశం. ధ్యానం వెనుక ఉన్న ఖచ్చితమైన శాస్త్రీయత ఇప్పటికీ వారికి పూర్తిగా అర్థం కాలేదు. కానీ, దాని ప్రభావాలు, అంతర్లీన ప్రక్రియలపై వెలుగునిచ్చే సాక్ష్యాలు మాత్రం పెరుగుతున్నాయి. ధ్యానానికి సంబంధించిన కొన్ని కీలకమైన శాస్త్రీయ పరిశోధనలు ఇక్కడ ఉన్నాయి:
మెదడు కార్యకలాపాలు: న్యూరోఇమేజింగ్ అధ్యయనాలైన ఫంక్షనల్ మాగ్నెటిక్ రెసొనెన్స్ ఇమేజింగ్ (fMRI)తో.. ధ్యానం చేయడం వల్ల మెదడు కార్యకలాపాలపై కొలవగల ప్రభావాన్ని చూపుతుందని నిరూపించాయి. దీర్ఘకాలిక ధ్యాన అభ్యాసం మెదడులోని భాగాలలో నిర్మాణాత్మక, క్రియాత్మక మార్పులతో సంబంధం కలిగి ఉంటుంది, ఇది శ్రద్ధ, భావోద్వేగ నియంత్రణ, ప్రిఫ్రంటల్ కార్టెక్స్, ఇన్సులా వంటి స్వీయ-అవగాహన కూడా కలిగి ఉంటుంది.
ఒత్తిడి తగ్గింపు: ధ్యానం చేయడం వల్ల అత్యంతగా స్థిరపడిన ప్రయోజనాల్లో ఒత్తిడిని జయించే సామర్థ్యం ఒక్కటి. మైండ్‌ఫుల్‌నెస్-బేస్డ్ స్ట్రెస్ రిడక్షన్ వంటి ధ్యాన పద్ధతులు ఒత్తిడి ప్రతిస్పందనలో పాల్గొన్న మెదడు ప్రాంతమైన అమిగ్డాలా కార్యాచరణను తగ్గించడంతో పాటు, భావోద్వేగ నియంత్రణతో అనుబంధించబడిన ప్రిఫ్రంటల్ కార్టెక్స్ కార్యాచరణను పెంచుతుందని తేలింది.
భావోద్వేగ శ్రేయస్సు: ధ్యానం భావోద్వేగ శ్రేయస్సును పెంపొందించడంతోపాటు స్థితిస్థాపకతలో మెరుగుదలతో ముడిపడి ఉంది. క్రమం తప్పకుండా ధ్యానం చేయడం వల్ల ఆందోళన, నిస్పృహ లక్షణాలు తగ్గి సానుకూల భావోద్వేగాలు పెరుగుతాయని అధ్యయనాలు చెబుతున్నాయి. ఇది వ్యక్తులు వారి భావోద్వేగాల గురించి మరింత తెలుసుకోవడంలో, వాటికి ప్రతిస్పందించడానికి ఆరోగ్యకరమైన మార్గాలను అభివృద్ధి చేయడంలో సహాయపడవచ్చు.
శ్రద్ధ మరియు దృష్టి: దృష్టిని కేంద్రీకరించడానికి, శ్రద్దతో కొనసాగించడానికి ధ్యానం మనస్సుకు శిక్షణనిస్తుంది. ధ్యాన అభ్యాసాలతో శ్రద్ధ, అభిజ్ఞా పనితీరు మెరుగుపడతాయని పరిశోధన నిరూపించింది. ఉదాహరణకు, మైండ్‌ఫుల్‌నెస్ ధ్యానం మెరుగైన శ్రద్ధ నియంత్రణ, పని జ్ఞాపకశక్తి, అభిజ్ఞా వశ్యతతో అనుబంధించబడింది.
శారీరక ఆరోగ్య ప్రయోజనాలు: ధ్యానం మానసికంగా అనేక ప్రభావాలను చూపుతుందన్న అంశంపై ఇప్పటికీ ఆనేక మంది శాస్త్రవేత్తల ఆసక్తికర అధ్యయనాలు కొనసాగుతున్నాయి. అయితే అంతకు మించి, ధ్యానం అనేక శారీరక ఆరోగ్య ప్రయోజనాలతో ముడిపడి ఉంది. ఇది రక్తపోటును తగ్గిస్తుంది, వాపు గుర్తులను తగ్గిస్తుంది, రోగనిరోధక పనితీరును మెరుగుపరుస్తుంది, మంచి నిద్రను ప్రోత్సహిస్తుంది. క్రమం తప్పకుండా ధ్యానం చేసే వ్యక్తుల మొత్తం శ్రేయస్సుకు ఈ ప్రభావాలు దోహదం చేస్తాయి.
మనస్సు-శరీర అనుసంధానం: ధ్యానం మనస్సుతో శరీరాన్ని అనుసంధానం చేయడానికి దోహదపడుతుంది. మనస్సు, శరీరం మధ్య అవగాహనను పెంపొందించడానికి ధ్యానం తరచుగా ఒక సాధనంగా ఉపయోగించబడుతుంది. ధ్యాన అభ్యాసాలు స్వయం ప్రతిపత్త నాడీ వ్యవస్థను ప్రభావితం చేయగలవని పరిశోధనలు సూచిస్తున్నాయి, ఇది హృదయ స్పందన రేటు, రక్తపోటు, జీర్ణక్రియ వంటి శారీరక విధులను నియంత్రిస్తుంది. ఇది ధ్యానంతో సంబంధం ఉన్నట్లు గమనించిన కొన్ని శారీరక మార్పులను వివరించవచ్చు.ధ్యానం శాస్త్రీయ అవగాహన ఇప్పటికీ అభివృద్ధి చెందుతోందని, దాని శాస్త్రీయత, సంభావ్య అనువర్తనాలను పూర్తిగా అర్థం చేసుకోవడానికి మరింత పరిశోధన అవసరం. ఏది ఏమైనప్పటికీ, ధ్యానం మానసిక, శారీరక ఆరోగ్యం, వివిధ అంశాలపై సానుకూల ప్రభావాన్ని చూపుతుందని, ఇది మొత్తం శ్రేయస్సు కోసం విలువైన అభ్యాసంగా మారుతుందని ప్రస్తుత ఆధారాలు సూచిస్తున్నాయి.
ధ్యానంపై వ్యక్తిగత అనుభవాలు, టెస్టిమోనియల్స్
భారతీయ సంస్కృతిలో వేల సంవత్సరాలుగా ఆచరిస్తున్న ఒక అభ్యాసం ధ్యానం. ఆ తరువాత దీనిని వివిధ సంస్కృతులు, మతాలవారు స్వీకరించి.. మతాలకు అనుగూణంగా మార్పులు చేసుకుని ఆయా ప్రదేశాల్లో అభ్యసించారు. ధ్యానం చేయడం వల్ల ఏదేని పనిపై దృష్టిని కేంద్రీకరించడం, అలోచనలను దారి మళ్లించడానికి మనస్సుకు శిక్షణనిస్తుంది, చివరికి మానసిక స్పష్టత, మానసిక ప్రశాంతత స్థితికి తీసుకెళ్తుంది. చాలా మంది వ్యక్తులు తమ దినచర్యలలో ధ్యానాన్ని చేర్చుకున్నారు. సాధారణ అభ్యాసం చేతనే వారు అనేక ప్రయోజనాలను పొందారు. ధ్యానానికి సంబంధించిన కొన్ని వ్యక్తిగత అనుభవాలు, టెస్టిమోనియల్‌లు ఇవే:
ఒత్తిడి తగ్గింపు: క్రమం తప్పకుండా ధ్యానం చేసే వ్యక్తులు తెలిపే అత్యంత సాధారణ ప్రయోజనాల్లో ఒకటి ఒత్తిడి స్థాయిలను జయించడం. ధ్యానం ద్వారా, ప్రజలు ఇతరుల ఆలోచనలను గమనించడం, వాటిని కూడా పరిగణలోకి తీసుకుని పరిశీలించడం తద్వారా అంతర్గత ప్రశాంతతను పెంపొందించుకుంటారు. ఇది ఒత్తిడి, ఆందోళన, అధిక భావోద్వేగాలను నిర్వహించడంలో సహాయపడుతుంది.
మెరుగైన దృష్టి సారింపు, ఏకాగ్రత: ధ్యానం అనేది ప్రస్తుత క్షణంపై దృష్టి కేంద్రీకరించడానికి మనస్సుకు శిక్షణనిస్తుంది. ఈ అభ్యాసం ఏకాగ్రత, శ్రద్ధ పరిధిని పెంచుతుంది. వ్యక్తులు వారి రోజువారీ కార్యకలాపాలలో నిమగ్నమై ఉండటంతో పాటు మరింత ఉత్పాదకతను సాధించటానికి అనుమతిస్తుంది.
భావోద్వేగ శ్రేయస్సు: మెరుగైన మానసిక శ్రేయస్సుతో ధ్యానం అనుబంధించబడింది. చాలా మంది వ్యక్తులు సాధారణ ధ్యానంలో నిమగ్నమైన తర్వాత ఎక్కువ ఆనందం,సంతృప్తి, భావోద్వేగ స్థిరత్వాన్ని అనుభవిస్తున్నట్లు నివేదించారు. ఇది భావోద్వేగాలను నిర్వహించడంలో, నియంత్రించడంలో కూడా సహాయపడుతుంది, ఇది స్వీయ-అవగాహనను పెంచడానికి, ఒకరి స్వంత భావాలను బాగా అర్థం చేసుకోవడానికి దారితీస్తుంది.
మెరుగైన నిద్ర: ధ్యానం విశ్రాంతి తీసుకోవడానికి, తమను తాము రీఫ్రెష్ చేసుకోవడానికి సహాయపడుతుందని కొందరు భావిస్తారు. అంతేకాదు ఇది నిద్రపోవడాన్ని సులభతరం చేసి నిద్ర నాణ్యతను మెరుగుపరుస్తుందని పేర్కొన్నారు. మనస్సును శాంతపరచడం, ఒత్తిడిని వదిలించుకోవడం ద్వారా, ధ్యానం మరింత విశ్రాంతి, పునరుజ్జీవన నిద్ర అనుభవానికి దోహదపడుతుంది.
పెరిగిన స్వీయ-అవగాహన: ధ్యానం వారి ఆలోచనలు, భావోద్వేగాలు, శారీరక అనుభూతులను గమనించడానికి వ్యక్తులను ప్రోత్సహించడం ద్వారా స్వీయ-అవగాహన స్థితిని పెంపొందిస్తుంది. ఈ స్వీయ ప్రతిబింబం వ్యక్తిగత బలాలు, బలహీనతలు, ప్రవర్తనా విధానాలతో సహా తన గురించి లోతైన అవగాహనకు దారి తీస్తుంది.
మనస్సు-శరీర అనుసంధానం: ధ్యానాన్ని అభ్యసిస్తున్న చాలా మంది వ్యక్తులు తమ మనస్సు, శరీరానికి మధ్య ఎక్కువ సంబంధాన్ని కలిగి ఉంటారని నివేదిస్తారు. ధ్యానం సమయంలో శారీరక అనుభూతులు, శ్వాసపై శ్రద్ధ చూపడం ద్వారా, వ్యక్తులు వారి శారీరక స్థితిపై అధిక అవగాహనను పెంపొందించుకున్నామని తెలిపారు. ఇది మానసిక, భావోద్వేగ స్థితులు శరీరాన్ని ఎలా ప్రభావితం చేస్తాయనే దాని గురించి బాగా అర్థం చేసుకోవడానికి దారితీసిందని పేర్కోన్నారు.
మెరుగైన సృజనాత్మకత: ధ్యానం అనేది పెరిగిన సృజనాత్మకతతో, విశాల భావవ్యక్తిరణతో పాటు అంతే స్వీకరించే మనస్తత్వాన్ని కూడా కలిగివుండేట్లు చేస్తుందని పలువురు పేర్కోన్నారు. మనస్సును నిశ్శబ్దం చేసి, ఉత్పన్నమైన ఆలోచనలు వ్యక్తపర్చడం ద్వారా తమ సృజనాత్మక సామర్థ్యాన్ని మరింతగా పెంచుకోవచ్చునని కొందరు అభిప్రాయపడ్డారు. అంతేకాదు తద్వార మరిన్ని సరికొత్త అలోచనలకు దృక్కోణాలను అన్వేషించే మార్గానికి బాటలు వేస్తుందని పేర్కెన్నారు.
ధ్యానంతో వ్యక్తిగత అనుభవాలు మారవచ్చని గమనించడం ముఖ్యం, పూర్తి ప్రయోజనాలను అనుభవించడానికి సమయం, స్థిరమైన అభ్యాసం అలవర్చుకోవాలి. ధ్యానం అనేది వృత్తిపరమైన వైద్య చికిత్సకు లేదా మానసిక ఆరోగ్య చికిత్సకు ప్రత్యామ్నాయంగా చూడకూడదు. కాగా మొత్తం మనిషి అరోగ్య శ్రేయస్సుకు తోడ్పడే ఒక పరిపూరకరమైన సాధనగా ధ్యానాన్ని పరిగణించాలి.
