మనిషి శ్వాసనిశ్వాసలకు ఆలవాలంగా ఊపిరితిత్తులు ఉంటాయని తెలిసిందే. మానవ శరీరంలోని కీలకమైన అవయవాల్లో ఇదీ ఒక్కటి. ఊపిరితిత్తులను ఆరోగ్యాన్ని ప్రతీ ఒక్కరు భద్రంగా చూసుకోవాలి. ఇవి అరోగ్యంగా ఉంచకోవడం ఎలా అన్నది పరిశీలిద్దాం. అయితే ఊపిరితిత్తులకు సంక్రమించే వ్యాధులు కూడా ప్రాణాంతకం కావచ్చు. ఊపిరితిత్తుల వ్యాధులు ఆస్తమా, క్రానిక్ అబ్స్ట్రక్టివ్ పల్మనరీ డిసీజ్, ఊపిరితిత్తుల క్యాన్సర్ వంటివి ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్నాయి. కాగా శీతల దేశాలలో వీటి ప్రభావం మరింత ఎక్కువ. ఇవి ఊపిరితిత్తులను ప్రభావితం చేసే కొన్ని అనారోగ్యాలు మాత్రమే. అయినప్పటికీ, ప్రజలు వివిధ విధానాలతో వారి ఊపిరితిత్తులను ఆరోగ్యంగా ఉంచుకోవడంలో సహాయపడగలరు.
ఊపిరితిత్తులకు సంబంధించిన ఆరోగ్య పరిస్థితులు ప్రపంచమంతటా ప్రబలంగా ఉన్నాయి. ఉదాహరణకు, అమెరికాలోని డిస్ట్రిక్ట్ ఆఫ్ కొలంబియాలో, 14 శాతం కంటే ఎక్కువ మంది పెద్దలు దీర్ఘకాలిక ఊపిరితిత్తుల వ్యాధిని కలిగి ఉన్నారు. వెస్ట్ వర్జీనియాలో, దేశంలో ఊపిరితిత్తుల క్యాన్సర్ రేట్లు అధ్వాన్నంగా ఉన్నాయి, 19 శాతం పెద్దలు ఊపిరితిత్తుల క్యాన్సర్‌ను అభివృద్ధి చేస్తారు. అగ్రరాజ్యం అమెరికాలో ఊపరితిత్తులకు సంక్రమించే క్రానిక్ అబస్ట్రక్టివ్ పమ్లనరీ డిజీస్ (COPD) మరణానికి నాల్గవ ప్రధాన కారణం, న్యుమోనియా, ఊపిరితిత్తుల క్యాన్సర్ వంటి ఇతర ఊపిరితిత్తుల సమస్యలు కూడా ప్రాణాంతకం కావచ్చు. అయినప్పటికీ, జీవనశైలి వ్యూహాల శ్రేణి తీవ్రమైన ఊపిరితిత్తుల ఆరోగ్య సమస్యలను తగ్గించవచ్చు లేదా నిరోధించవచ్చు. ఊపిరితిత్తులను ఎలా ఆరోగ్యంగా ఉంచుకోవాలో మరింత తెలుసుకోవడానికి చదువుతూ ఉండండి.
ఊపిరితిత్తుల ఇన్ఫెక్షన్లను నివారిస్తుంది Prevent lung infections
శ్వాసకోశ అంటువ్యాధులు ముఖ్యంగా వృద్ధులలో, చాలా చిన్న పిల్లలలో, బలహీనమైన రోగనిరోధక వ్యవస్థ కలిగిన వారిలో తీవ్రంగా ఉంటాయి. ఉదాహరణకు, SARS-CoV-2 వైరస్ కోవిడ్-19కి కారణమవుతుంది, ఇది తీవ్రమైన లక్షణాలకు దారితీస్తుంది, కొన్ని సందర్భాల్లో, ఆరోగ్యవంతమైన వ్యక్తులలో కూడా మరణిస్తుంది. ఒక వ్యక్తి ఊపిరితిత్తుల అంటువ్యాధుల ప్రమాదాన్ని తగ్గించగలడు:
- అనారోగ్యంగా ఉన్నప్పుడు ఇంట్లోనే ఉండడం
- జబ్బుపడిన వ్యక్తులను తప్పించడం
- తరచుగా చేతులు కడుక్కోవడం
- జలుబు, ఫ్లూ సీజన్‌లో రద్దీని నివారించడం
- COVID-19 మహమ్మారి సమయంలో భౌతిక దూరం, ముసుగు ధరించడం
- పిల్లలు అనారోగ్యంతో ఉన్నప్పుడు ఇంట్లో ఉంచడం
- కణజాలం లేదా మోచేయిలోకి దగ్గు
- దీర్ఘకాలిక ఊపిరితిత్తుల వ్యాధితో బాధపడుతున్న వ్యక్తులు తమ వైద్యులతో అంటువ్యాధులను సోకే ప్రమాదాన్ని తగ్గించడానికి అదనపు వ్యూహాల గురించి మాట్లాడాలి.
అంటువ్యాధులకు టీకాలు వేయండి Get vaccinated several infections
టీకాలు ఊపిరితిత్తులకు హాని కలిగించే వాటితో సహా అనేక అంటువ్యాధులను నిరోధించగలవు. ఉదాహరణకు, టెటానస్, డిఫ్తీరియా, పెర్టుసిస్ టీకా, పిల్లలు, పిల్లలలో సంభావ్య తీవ్రమైన అనారోగ్యాలను నిరోధించవచ్చు. మరొక టీకా న్యుమోకాకల్ న్యుమోనియా వ్యాక్సిన్, ఇది కొన్ని రకాల న్యుమోనియా నుండి రక్షించగలదు.
ధూమపానం మానుకోండి Avoid smoking
ఊపిరితిత్తుల క్యాన్సర్, COPD వంటి ఊపిరితిత్తుల వ్యాధులకు ధూమపానం ప్రధాన కారణం. ధూమపానం లేదా వాపింగ్ మానుకోండి, సెకండ్‌హ్యాండ్ పొగకు దూరంగా ఉండండి, ముఖ్యంగా మూసివున్న ప్రదేశాలలో. జీవితకాల ధూమపానం మానేయడానికి ఇది చాలా ఆలస్యం కాదు. ఒక వ్యక్తి ధూమపానం మానేసిన వెంటనే ఊపిరితిత్తులు నయం అవుతాయి. మానేసిన పదేళ్ల తర్వాత, ఊపిరితిత్తుల క్యాన్సర్ వచ్చే ప్రమాదం ప్రస్తుత ధూమపానం చేసేవారిలో దాదాపు సగం ఉంటుంది.
ఇండోర్ వాయు కాలుష్యాన్ని తగ్గించండి Reduce indoor air pollution
ఇండోర్ వాయు కాలుష్యం ఊపిరితిత్తులను దెబ్బతీస్తుంది, ఆస్తమా, అలెర్జీలను మరింత తీవ్రతరం చేస్తుంది. ఇండోర్ వాయు కాలుష్యాన్ని తగ్గించడానికి, ఒక వ్యక్తి ఈ క్రింది చర్యలను అనుసరించవచ్చు:
- ఎన్విరాన్‌మెంటల్ ప్రొటెక్షన్ ఏజెన్సీ-ఆమోదిత ఎయిర్ ఫిల్టర్‌ని ఉపయోగించండి, ప్రతి 60-90 రోజులకు దాన్ని భర్తీ చేయండి.
- ఇంటిలో కనిపించే బుజు లేదా బూజుపట్టిన వాసన లేకుండా చూడండి.
- రాడాన్ కోసం ఇంటిని పరీక్షించండి.
- గాలి లేని ప్రదేశంలో బలమైన వాసనతో రసాయనాలను ఉపయోగించడం మానుకోండి.
- పెయింటింగ్ చేసేటప్పుడు లేదా బలమైన రసాయనాలతో పనిచేసేటప్పుడు మాస్క్ ధరించండి.
- ఇంటి లోపల పొగ త్రాగడానికి వ్యక్తులను అనుమతించవద్దు.
- బయట గాలి చాలా కలుషితమైనప్పుడు తలుపులు, కిటికీలు మూసి ఉంచండి.
దీర్ఘకాలిక ఊపిరితిత్తుల సమస్యలకు చికిత్స చేయండి Treat chronic lung problems
ఊపిరితిత్తుల వ్యాధులు, ఉబ్బసం, అలెర్జీ, శ్వాస సమస్యలతో బాధపడుతున్న వ్యక్తులు పల్మోనాలజిస్ట్ లేదా ఇతర ఊపిరితిత్తుల నిపుణులతో కలిసి పనిచేయడం ద్వారా వారి ఊపిరితిత్తులను రక్షించుకోవచ్చు. లక్షణాలు మారితే లేదా అధ్వాన్నంగా ఉంటే, మందులు దుష్ప్రభావాలను ప్రేరేపిస్తే లేదా నిర్వహణ వ్యూహాలు ప్రభావవంతంగా లేకుంటే డాక్టర్తో మాట్లాడండి. అలెర్జీలు ఉన్న వ్యక్తులు అలెర్జీ చికిత్సల గురించి ఆరోగ్య సంరక్షణ నిపుణులను అడగాలి. వారు అలెర్జీ కారకాలను కూడా నివారించాలి, అయితే హోమ్ ఎయిర్ ఫిల్టర్లు వాటి ప్రభావాలను తగ్గించడంలో సహాయపడవచ్చు.
వాతావరణ కాలుష్యాన్ని నివారించండి Avoid outdoor air pollution
బాహ్య వాయు కాలుష్యం శ్వాస తీసుకోవడం కష్టతరం చేస్తుంది, ఊపిరితిత్తుల వ్యాధి, ఊపిరితిత్తుల క్యాన్సర్ ప్రమాదాన్ని పెంచుతుంది. దీనిని ఎదుర్కోంటున్న వ్యక్తులు దాని ప్రభావాన్ని తగ్గించడంలో సహాయపడటానికి క్రింది దశలను ప్రయత్నించవచ్చు:
- గాలి నాణ్యత సూచికను తనిఖీ చేయండి, గాలి నాణ్యత తక్కువగా ఉన్నప్పుడు బయట సమయం గడపకుండా ఉండండి.
- ఇండోర్ గాలి నుండి కాలుష్యాన్ని తొలగించడానికి ఇంటి ఎయిర్ కండీషనర్‌లో ఫిల్ట్రేషన్ సిస్టమ్‌ను ఉపయోగించండి.
- రద్దీగా ఉండే రోడ్ల దగ్గర లేదా పొగమంచు కనిపించినప్పుడు వ్యాయామం చేయడం మానుకోండి.
వ్యాయామం Exercise
ఊపిరితిత్తులు, గుండె, మొత్తం శరీరం ఆరోగ్యానికి రెగ్యులర్ వ్యాయామం చాలా కీలకం. వయస్సు లేదా శారీరక దృఢత్వంతో సంబంధం లేకుండా ప్రతి ఒక్కరూ క్రమం తప్పకుండా వ్యాయామం చేయాలని ఆరోగ్య నిపుణులు సిఫార్సు చేస్తున్నారు. దీర్ఘకాలిక ఊపిరితిత్తుల పరిస్థితులు ఉన్న వ్యక్తులు కూడా సాధారణ శారీరక శ్రమతో ఆరోగ్య మెరుగుదలలను చూడవచ్చు. సెంటర్స్ ఫర్ డిసీజ్ కంట్రోల్ అండ్ ప్రివెన్షన్ (CDC) పెద్దలు వీటిని సిఫార్సు చేసింది:
- ప్రతి వారం కనీసం 150 నిమిషాల నడక వంటి మితమైన-తీవ్రత ఏరోబిక్ వ్యాయామం చేయాలి.
- రన్నింగ్ వంటి తీవ్రమైన ఏరోబిక్ వ్యాయామంలో పాల్గొనే వ్యక్తులు వారానికి 75 నిమిషాలు లక్ష్యంగా పెట్టుకోవాలి.
- వారానికి కనీసం 2 రోజులు శరీర బరువు వ్యాయామాలు లేదా వెయిట్ లిఫ్టింగ్ వంటి శక్తి ఆధారిత కార్యకలాపాలలో పాల్గొనండి.
శ్వాస వ్యాయామాలు కూడా ఊపిరితిత్తులను బలోపేతం చేస్తాయి. కింది వాటిని ప్రయత్నించండి:
- ముక్కు ద్వారా పీల్చుకోండి. తర్వాత పీల్చుకున్న గాలిని నోటి ద్వారా వదలడం, నోటి ద్వారా ఊపిరి పీల్చుకుని ముక్కు ద్వారా వదలం వంటి ప్రాణయామాలు చేయడం.
- ఇక ఊపిరిని రెండు రెట్లు గట్టిగా పీల్చుకుని దానిని సాధ్యమైనంత ఎక్కువసేపు బిగపట్టి ఉంచేందుకు ప్రయత్నించడం చేయాలి.
- ఊపిరితిత్తులలోకి గాలిని లోతుగా లాగడానికి డయాఫ్రాగమ్‌ని ఉపయోగించే బొడ్డు శ్వాసను ప్రాక్టీస్ చేయండి. ఒక శ్వాస తీసుకోండి, బొడ్డు విస్తరించేందుకు వీలు కల్పించండి, ఆపై పొత్తికడుపు కుదించబడుతుంది.
- సాధారణంగా శ్వాస తీసుకుంటూ పైన పేర్కొన్న రెండు వ్యాయామాలను రోజుకు 5-10 నిమిషాలు ప్రాక్టీస్ చేయండి. టెక్నిక్‌లతో మరింత సౌకర్యవంతంగా ఉన్నప్పుడు, ఒక వ్యక్తి శ్వాస తీసుకోవడంలో ఉన్నప్పుడు వాటిని సాధన చేయవచ్చు.
ప్రమాదకరమైన రసాయనాలను నివారించండి Avoid dangerous chemicals
కొన్ని ప్రమాదకరమైన రసాయనాలు ఊపిరితిత్తులను దెబ్బతీస్తాయి. తయారీ లేదా పారిశ్రామిక సెట్టింగ్‌లలో పనిచేసే వ్యక్తులు ఆస్బెస్టాస్ పరీక్షతో సహా కార్యాలయ భద్రతా చర్యల గురించి అడగాలి. మురికి ప్రదేశాలలో లేదా విషపూరిత రసాయనాలకు వ్యక్తిని బహిర్గతం చేసే ప్రదేశాలలో పనిచేసేటప్పుడు మాస్క్ ధరించండి. ఇంట్లో, కార్బన్ మోనాక్సైడ్ డిటెక్టర్‌ను ఇన్‌స్టాల్ చేయండి, ప్రతి గదిలో స్మోక్ డిటెక్టర్‌లను ఉంచండి. ఇవి కార్బన్ మోనాక్సైడ్ విషప్రయోగం, పొగ పీల్చడం ప్రమాదాన్ని తగ్గించడంలో సహాయపడతాయి.
సారాంశం Summary
ఊపిరితిత్తుల వ్యాధులు, ఇన్ఫెక్షన్ల ప్రమాదాన్ని తగ్గించడానికి అనేక పద్ధతులు ఉన్నాయి. అలెర్జీ కారకాలు, సిగరెట్ పొగ, ఇతర వాయు కాలుష్యాలను నివారించే ఆరోగ్యకరమైన జీవనశైలి ఊపిరితిత్తులను ఆరోగ్యంగా ఉంచడంలో సహాయపడుతుంది. ప్రమాదాన్ని తగ్గించడానికి ఇతర వ్యూహాల గురించి డాక్టర్తో మాట్లాడండి.
