ఎన్కోప్రెసిస్ అనేది మలం అపుకోనలేని స్థితి, ఈ క్రమంలో కొన్నిసార్లు మలం జారిపోతుంది. తెలియకుండానే తమ దుస్తుల్లోంచి మలం జారిపోయే పరిస్థితి. ఇది ఎక్కువగా నాలుగేళ్ల వయస్సు చిన్నారులలో ఉత్పన్నం అయ్యే పరిస్థితి. దీనినే మలం ఆపుకొలేని స్థితి అని పిలుస్తారు, ఇది మలం (సాధారణంగా అసంకల్పితంగా) పదేపదే దుస్తులలోకి వెళ్లడాన్ని సూచిస్తుంది. సాధారణంగా ఇది ప్రభావిత మలం పెద్దప్రేగు మరియు పురీషనాళంలో పేరుకుపోయినప్పుడు జరుగుతుంది. మలం వచ్చినా దానిని అపుకోవడం వల్ల క్రమంగా అది గడ్డ కట్టి బయటకు రావడంలో చాలా ఇబ్బంది పడుతుంది. దీంతో పెద్దప్రేగు నిండిపోవడం కారణంగా నిలుపుకున్న మలం చుట్టూ నుండి ద్రవ మలం లీక్ అవుతుంది, దీంతో లోదుస్తుల మరకలు ఏర్పడతాయి. చివరికి, మలం నిలుపుదల ప్రేగులను సాగదీయడానికి (దూరం) మరియు ప్రేగు కదలికలపై నియంత్రణ కోల్పోవడానికి కారణమవుతుంది.
ఎన్కోప్రెసిస్ సాధారణంగా నాలుగు సంవత్సరాల వయస్సు తర్వాత, పిల్లవాడు అప్పటికే టాయిలెట్ ఉపయోగించడం నేర్చుకున్న తర్వాత సంభవిస్తుంది. చాలా సందర్భాలలో, మలం ఆపుకొలేని స్థితి అనేది దీర్ఘకాలిక మలబద్ధకం యొక్క లక్షణం. ఇది చాలా తక్కువ తరచుగా మలబద్ధకం లేకుండా సంభవిస్తుంది మరియు భావోద్వేగ సమస్యల ఫలితంగా ఉండవచ్చు. ఎన్కోప్రెసిస్ తో బాధపడే చిన్నారుల తల్లిదండ్రులకు ఈ పరిస్థితి నిరాశ కలిగిస్తుంది మరియు పిల్లలకు ఇబ్బందికరంగా ఉంటుంది. అయితే, సహనం మరియు సానుకూల బలోపేతంతో, ఎన్కోప్రెసిస్ చికిత్స సాధారణంగా విజయవంతం అవుతుంది.
ఎన్కోప్రెసిస్ సంకేతాలు మరియు లక్షణాలు: Signs and symptoms of Encopresis

లోదుస్తుల నుండి మలం లేదా ద్రవ మలం లీకేజ్, దీనిని విరేచనంగా తప్పుగా భావించవచ్చు
- పొడి, గట్టి మలం తో మలబద్ధకం
- టాయిలెట్ మూసుకుపోయే లేదా దాదాపు మూసుకుపోయే పెద్ద మలం విసర్జించడం
- ప్రేగు కదలికలను నివారించడం
- ప్రేగు కదలికల మధ్య ఎక్కువ సమయం
- ఆకలి లేకపోవడం
- కడుపు నొప్పి
- పగటిపూట తడి లేదా బెడ్వెట్టింగ్ (ఎన్యూరెసిస్) సమస్యలు
- సాధారణంగా బాలికలలో పునరావృత మూత్రాశయ ఇన్ఫెక్షన్లు
ఎన్కోప్రెసిస్ కారణాలు Causes of Encopresis
మలబద్ధకం మరియు భావోద్వేగ సమస్యలతో సహా ఎన్కోప్రెసిస్కు అనేక కారణాలు ఉన్నాయి.
మలబద్ధకం Constipation


ఎన్కోప్రెసిస్ పరిస్థితికి దారి తీసే అనేక కేసులు దీర్ఘకాలిక మలబద్ధకం ఫలితంగా ఏర్పడుతుంటాయి. మలబద్ధకంలో, పిల్లల మలం గట్టిగా, పొడిగా ఉంటుంది మరియు విసర్జించడానికి బాధాకరంగా ఉండవచ్చు. ఫలితంగా, పిల్లవాడు టాయిలెట్కు వెళ్లకుండా ఉంటాడు, దీంతో ఈ సమస్యను మరింత తీవ్రతరం అవుతుంది. పెద్దప్రేగులో మలం ఎక్కువసేపు ఉంటుంది, పిల్లవాడు మలాన్ని బయటకు నెట్టడం కష్టంగా మారుతుంది దీంతో పెద్దప్రేగు సాగుతుంది, దీని ఫలితంగా చివరికి టాయిలెట్కు వెళ్లాల్సిన సమయం ఆసన్నమైందని సూచించే నరాలు ప్రభావితం అవుతాయి. పెద్దప్రేగు నిండిపోయినప్పుడు, నిలుపుకున్న మలం చుట్టూ మృదువైన లేదా ద్రవ మలం బయటకు రావచ్చు లేదా ప్రేగు కదలికలపై నియంత్రణ కోల్పోవచ్చు.
మలబద్ధకానికి కొన్ని కారణాలు: Causes of Constipation


- టాయిలెట్ను ఉపయోగించాలనే భయం (ముఖ్యంగా ఇంటి నుండి దూరంగా ఉన్నప్పుడు) లేదా మలం విసర్జించడం బాధాకరంగా ఉండటం వల్ల మలం ఆపడం
- ఆట లేదా ఇతర కార్యకలాపాలకు అంతరాయం కలిగించకూడదనుకోవడం
- చాలా తక్కువ ఫైబర్ తినడం
- తగినంత ద్రవాలు తాగకపోవడం
- ఎక్కువ ఆవు పాలు తాగడం లేదా అరుదుగా ఆవు పాలు పట్ల అసహనం – అయితే పరిశోధన ఈ సమస్యలపై సంఘర్షణను చూపుతుంది
భావోద్వేగ సమస్యలు Emotional issues


భావోద్వేగ ఒత్తిడి ఎన్కోప్రెసిస్ను ప్రేరేపిస్తుంది. ఒక పిల్లవాడు దీని నుండి ఒత్తిడిని అనుభవించవచ్చు:
- అకాల, కష్టమైన లేదా సంఘర్షణతో కూడిన టాయిలెట్ శిక్షణ
- పిల్లల జీవితంలో మార్పులు, ఆహార మార్పులు, టాయిలెట్ శిక్షణ, పాఠశాల ప్రారంభించడం లేదా షెడ్యూల్ మార్పులు వంటివి
- భావోద్వేగ ఒత్తిళ్లు, ఉదాహరణకు, తల్లిదండ్రుల విడాకులు లేదా తోబుట్టువుల జననం
ఎన్కోప్రెసిస్ ప్రమాద కారకాలు Risk factors of Encopresis


ఎన్కోప్రెసిస్ బాలికల కంటే అబ్బాయిలలో ఎక్కువగా కనిపిస్తుంది. ఈ ప్రమాద కారకాలు ఎన్కోప్రెసిస్ వచ్చే అవకాశాలను పెంచుతాయి:
- దగ్గును అణిచివేసే మందులు వంటి మలబద్ధకానికి కారణమయ్యే మందులను ఉపయోగించడం
- అటెన్షన్-డెఫిసిట్/హైపర్యాక్టివిటీ డిజార్డర్ (ADHD)
- ఆటిజం స్పెక్ట్రమ్ డిజార్డర్
- ఆందోళన లేదా నిరాశ
ఎన్కోప్రెసిస్ సమస్యలు Complications of Encopresis


ఎన్కోప్రెసిస్ ఉన్న పిల్లవాడు ఇబ్బంది, నిరాశ, సిగ్గు మరియు కోపం వంటి అనేక రకాల భావోద్వేగాలను అనుభవించవచ్చు. మీ బిడ్డను స్నేహితులు ఆటపట్టిస్తే లేదా పెద్దలు విమర్శిస్తే లేదా శిక్షిస్తే, అతను లేదా ఆమె నిరాశకు గురవుతారు లేదా తక్కువ ఆత్మగౌరవం కలిగి ఉండవచ్చు.
ఎప్పుడు వైద్యుడిని చూడాలి When to see a doctor
మీ బిడ్డ ఇప్పటికే టాయిలెట్ శిక్షణ పొంది పైన పేర్కొన్న ఒకటి లేదా అంతకంటే ఎక్కువ లక్షణాలను అనుభవించడం ప్రారంభిస్తే మీ వైద్యుడిని సంప్రదించండి.
మలం ఆపుకొలేని స్థితి నివారణ Prevention of Encopresis


ఎన్కోప్రెసిస్ మరియు దాని సమస్యలను నివారించడంలో సహాయపడే కొన్ని వ్యూహాలు క్రింద ఉన్నాయి.
మలబద్ధకాన్ని నివారించండి Avoid constipation
ఫైబర్ అధికంగా ఉండే సమతుల్య ఆహారాన్ని అందించడం ద్వారా మరియు మీ బిడ్డ తగినంత నీరు త్రాగడానికి ప్రోత్సహించడం ద్వారా మీ బిడ్డ మలబద్ధకాన్ని నివారించడంలో సహాయపడండి.
ప్రభావవంతమైన టాయిలెట్ శిక్షణ పద్ధతుల గురించి తెలుసుకోండి. Learn about effective toilet training techniques
సమర్థవంతమైన టాయిలెట్ శిక్షణ పద్ధతులపై మిమ్మల్ని మీరు అవగాహన చేసుకోండి. చాలా త్వరగా ప్రారంభించడం లేదా మీ పద్ధతుల్లో చాలా బలవంతంగా ఉండటం మానుకోండి. మీ బిడ్డ సిద్ధంగా ఉండే వరకు వేచి ఉండండి, ఆపై పురోగతి సాధించడంలో సహాయపడటానికి సానుకూల ఉపబల మరియు ప్రోత్సాహాన్ని ఉపయోగించండి. టాయిలెట్ శిక్షణపై మీ వైద్యుడిని వనరుల గురించి అడగండి.
ఎన్కోప్రెసిస్కు ముందస్తు చికిత్స పొందండి Get early treatment for encopresis


మీ పిల్లల వైద్యుడు లేదా మానసిక ఆరోగ్య నిపుణుల మార్గదర్శకత్వంతో సహా ప్రారంభ చికిత్స, ఎన్కోప్రెసిస్ యొక్క సామాజిక మరియు భావోద్వేగ ప్రభావాన్ని నివారించడంలో సహాయపడుతుంది. మీ వైద్యుడితో క్రమం తప్పకుండా తదుపరి సందర్శనలు కొనసాగుతున్న లేదా పునరావృతమయ్యే సమస్యలను గుర్తించడంలో సహాయపడతాయి, తద్వారా అవసరమైన విధంగా చికిత్సలో సర్దుబాట్లు చేయవచ్చు.
ఎన్కోప్రెసిస్ రోగ నిర్ధారణ Diagnosis of Encopresis


ఎన్కోప్రెసిస్ను నిర్ధారించడానికి, మీ పిల్లల వైద్యుడు:
శారీరక పరీక్ష Conduct a physical exam: శారీరక పరీక్ష నిర్వహించి, మలబద్ధకం లేదా కలుషితానికి శారీరక కారణాలను తోసిపుచ్చడానికి లక్షణాలు, ప్రేగు కదలికలు మరియు ఆహారపు అలవాట్లను చర్చించవచ్చు.
డిజిటల్ రెక్టల్ పరీక్ష Digital rectal exam: మీ పిల్లల పొత్తికడుపుపై మరొక చేత్తో నొక్కినప్పుడు లూబ్రికేటెడ్, గ్లోవ్డ్ వేలును మీ పిల్లల పురీషనాళంలోకి చొప్పించడం ద్వారా ప్రభావితమైన మలం కోసం తనిఖీ చేయడానికి డిజిటల్ మల పరీక్ష చేయండి.
ఉదర ఎక్స్-రే సిఫార్సు Recommend an abdominal X-ray: ప్రభావిత మలం ఉనికిని నిర్ధారించడానికి ఉదర ఎక్స్-రేను సిఫార్సును చిన్నారుల వైద్యుడు సిఫార్సు చేయవచ్చు.
భావోద్వేగ సమస్యల మూల్యాంకనం Suggests a psychological evaluation: మీ పిల్లల లక్షణాలకు దోహదం చేస్తుంటే మానసిక మూల్యాంకనం చేయాలని సూచించండి.
ఎన్కోప్రెసిస్ చికిత్స Treatment for Encopresis


సాధారణంగా, ఎన్కోప్రెసిస్ చికిత్స ఎంత త్వరగా ప్రారంభిస్తే అంత మంచిది. మొదటి దశలో పెద్దప్రేగులో నిలిచిపోయిన, ప్రభావితమైన మలాన్ని తొలగించడం జరుగుతుంది. ఆ తర్వాత, చికిత్స ఆరోగ్యకరమైన ప్రేగు కదలికలను ప్రోత్సహించడంపై దృష్టి పెడుతుంది. కొన్ని సందర్భాల్లో, మానసిక చికిత్స చికిత్సకు సహాయకరంగా ఉండవచ్చు.
పెద్దప్రేగులో ప్రభావితమైన మలాన్ని తొలగించడం Clearing the colon of impacted stool
పెద్దప్రేగును శుభ్రపరచడానికి మరియు మలబద్ధకం నుండి ఉపశమనం పొందడానికి అనేక పద్ధతులు ఉన్నాయి. మీ పిల్లల వైద్యుడు ఈ క్రింది వాటిలో ఒకటి లేదా అంతకంటే ఎక్కువ సిఫార్సు చేయవచ్చు:
- కొన్ని భేదిమందులు
- పురీషనాళ సపోజిటరీలు
- ఎనిమాలు
పెద్దప్రేగు క్లియరింగ్ పురోగతిని తనిఖీ చేయడానికి మీ పిల్లల వైద్యుడు దగ్గరి ఫాలో-అప్ను సిఫార్సు చేయవచ్చు.
ఆరోగ్యకరమైన ప్రేగు కదలికలను ప్రోత్సహించడం Encouraging healthy bowel movements


పెద్దప్రేగు క్లియర్ అయిన తర్వాత, మీ బిడ్డ క్రమం తప్పకుండా ప్రేగు కదలికలు చేయమని ప్రోత్సహించడం ముఖ్యం. మీ బిడ్డ వైద్యుడు వీటిని సిఫార్సు చేయవచ్చు:
- ఎక్కువ ఫైబర్ మరియు తగినంత ద్రవాలు తాగడం వంటి ఆహార మార్పులు
- ప్రేగు సాధారణ పనితీరుకు తిరిగి వచ్చిన తర్వాత విరేచనకారి మందులు, వాటిని క్రమంగా నిలిపివేయడం
- ప్రేగు కదలిక కోసం కోరిక వచ్చినప్పుడు వీలైనంత త్వరగా టాయిలెట్కు వెళ్లడానికి మీ బిడ్డకు శిక్షణ ఇవ్వడం
- సూచించినట్లయితే, ఆవు పాలు తాగడం మానేయడం లేదా ఆవు పాలు అసహనం కోసం తనిఖీ చేయడం యొక్క చిన్న ట్రయల్
ప్రవర్తన మార్పు Behavior modification
మీ బిడ్డ వైద్యుడు లేదా మానసిక ఆరోగ్య నిపుణుడు మీ బిడ్డకు క్రమం తప్పకుండా ప్రేగు కదలికలు నేర్పడానికి పద్ధతులను చర్చించవచ్చు. దీనిని కొన్నిసార్లు ప్రవర్తన మార్పు లేదా ప్రేగు పునఃశిక్షణ అని పిలుస్తారు. ఎన్కోప్రెసిస్ భావోద్వేగ సమస్యలకు సంబంధించినది అయితే మీ బిడ్డ వైద్యుడు మానసిక ఆరోగ్య నిపుణుడితో మానసిక చికిత్సను సిఫార్సు చేయవచ్చు. ఎన్కోప్రెసిస్కు సంబంధించి మీ బిడ్డ సిగ్గు, అపరాధం, నిరాశ లేదా తక్కువ ఆత్మగౌరవాన్ని అనుభవిస్తే మానసిక చికిత్స కూడా సహాయపడుతుంది.
ఎన్కోప్రెసిస్ నుండి స్వీయ సంరక్షణ Self care from Encopresis


మీ బిడ్డ వైద్యుడితో మాట్లాడకుండా ఎనిమాలు లేదా లాక్సేటివ్లను వాడటం మానుకోండి – మూలికా లేదా హోమియోపతి ఉత్పత్తులతో సహా.
మీ బిడ్డకు ఎన్కోప్రెసిస్ చికిత్స పొందిన తర్వాత, మీరు క్రమం తప్పకుండా మలవిసర్జనలను ప్రోత్సహించడం ముఖ్యం. ఈ చిట్కాలు సహాయపడతాయి:
ఫైబర్ ఆహారాలపై దృష్టి పెట్టండి Focus on fiber: మీ బిడ్డకు పుష్కలంగా పండ్లు, కూరగాయలు, తృణధాన్యాలు మరియు ఫైబర్ అధికంగా ఉండే ఇతర ఆహారాలు ఉండే సమతుల్య ఆహారాన్ని ఇవ్వండి, ఇది మృదువైన మలం ఏర్పడటానికి సహాయపడుతుంది.
నీరు త్రాగమని చిన్నారులను ప్రోత్సహించండి Encourage your child to drink water: తగినంత నీరు త్రాగడం వల్ల మలం గట్టిపడకుండా ఉంటుంది. ఇతర ద్రవాలు సహాయపడవచ్చు, కానీ కేలరీలను గమనించండి.
టాయిలెట్ సమయాన్ని ఏర్పాటు చేసుకోండి Arrange toilet time: మీ బిడ్డను ప్రతిరోజూ క్రమం తప్పకుండా 5-10 నిమిషాలు టాయిలెట్లో కూర్చోబెట్టండి. భోజనం తర్వాత ఇది ఉత్తమం ఎందుకంటే తిన్న తర్వాత ప్రేగు మరింత చురుకుగా మారుతుంది. అభ్యర్థించిన విధంగా టాయిలెట్లో కూర్చుని ప్రయత్నించినందుకు మీ బిడ్డను ప్రశంసించండి.
టాయిలెట్ దగ్గర ఫుట్స్టూల్ ఉంచండి Put a footstool near the toilet: ఇది మీ బిడ్డను మరింత సౌకర్యవంతంగా చేయవచ్చు మరియు అతని లేదా ఆమె కాళ్ళ స్థానాన్ని మార్చడం వల్ల ఉదరంపై ఎక్కువ ఒత్తిడి వస్తుంది, మలవిసర్జన సులభతరం అవుతుంది.
ప్రోగ్రామ్తో కట్టుబడి ఉండండి Stick with the program: సాధారణ ప్రేగు అనుభూతిని మరియు పనితీరును తిరిగి పొందడానికి మరియు కొత్త అలవాట్లను అభివృద్ధి చేసుకోవడానికి నెలలు పట్టవచ్చు. ఈ కార్యక్రమానికి కట్టుబడి ఉండటం వల్ల తిరిగి వచ్చే సమస్యలను కూడా తగ్గించవచ్చు.
ప్రోత్సాహకరంగా మరియు సానుకూలంగా ఉండండి Be encouraging and positive: మీ బిడ్డ ఎన్కోప్రెసిస్ను అధిగమించడంలో మీరు సహాయం చేస్తున్నప్పుడు, ఓపికగా ఉండండి మరియు సానుకూల ఉపబలాలను ఉపయోగించండి. మీ బిడ్డ ప్రమాదంలో ఉంటే అతన్ని నిందించవద్దు, విమర్శించవద్దు లేదా శిక్షించవద్దు. బదులుగా, మీ బేషరతు ప్రేమ మరియు మద్దతును అందించండి.
వైద్యుడు సిఫార్సు చేస్తే ఆవు పాలను పరిమితం చేయండి Limit cow’s milk if that’s what the doctor recommends: కొన్ని సందర్భాల్లో, ఆవు పాలు మలబద్ధకానికి దోహదం చేస్తాయి, కానీ పాల ఉత్పత్తులు కూడా ముఖ్యమైన పోషకాలను కలిగి ఉంటాయి, కాబట్టి మీ బిడ్డకు ప్రతిరోజూ ఎంత పాలు అవసరమో వైద్యుడిని అడగండి.
మలం అపుకోలేని పరిస్థితికి ఆయుర్వేద చికిత్స:


ఆయుర్వేదంలో, మలం ఆపుకొలేని పరిస్థితిని అపన వాత అసమతుల్యత (విసర్జన మరియు క్రిందికి కదలికను నియంత్రించే వాత ఉప రకం) మరియు అగ్ని (జీర్ణ అగ్ని) పనిచేయకపోవడం ద్వారా అర్థం చేసుకోడుతుంది.
ఎన్కోప్రెసిస్ ఆయుర్వేద దృక్పథం: Ayurvedic View of Encopresis:
దోషాలు Doshas involved: ప్రధానంగా వాత, శ్లేష్మం లేదా మందగమనం ఉంటే బహుశా కఫం. సాధారణ అంతర్లీన కారణాలు Common underlying causes: సరికాని ఆహారం, తక్కువ జీర్ణ అగ్ని, భావోద్వేగ కారకాలు (ఒత్తిడి, ఆందోళన) మరియు దీర్ఘకాలిక మలబద్ధకం.
ఆహార మార్పులు (అహారా) Dietary Modifications :
వెచ్చని, సులభంగా జీర్ణమయ్యే ఆహారాలు Warm, easy-to-digest foods: ఖిచ్డి, మూంగ్ పప్పు సూప్, ఉడికించిన కూరగాయలు
నివారించండి Avoid: చల్లని, పొడి, భారీ మరియు ప్రాసెస్ చేసిన ఆహారాలు; పాల ఉత్పత్తులు (ముఖ్యంగా చీజ్), అధిక చక్కెర మరియు వేయించిన పదార్థాలు
హైడ్రేషన్ Hydration: రోజంతా వెచ్చని నీరు; శీతల పానీయాలను నివారించండి
ఫైబర్ పెంచండి Increase fiber: రాత్రిపూట గోరువెచ్చని నీరు లేదా పాలతో కలిపిన సైలియం పొట్టు (ఇసాబ్గోల్) జోడించండి
పండ్లు Fruits: పండిన అరటిపండ్లు, బొప్పాయి, అంజూర పండ్లు, ఎండుద్రాక్షలను రాత్రిపూట నానబెట్టండి.
2. మూలికా నివారణలు (ద్రవ్యాలు) Herbal Remedies (Dravyas)


మూలికా/సూత్రీకరణ |
ప్రయోజనాలు |
త్రిఫల (తేలికపాటి విరేచనకారి) | ప్రేగులను నియంత్రిస్తుంది మరియు జీర్ణక్రియను మెరుగుపరుస్తుంది |
హరితకి | మలబద్ధకానికి సహాయపడుతుంది మరియు వాతాన్ని సమతుల్యం చేస్తుంది |
ద్రక్ష (ఎండుద్రాక్ష) | సహజ తేలికపాటి విరేచనకారి; రాత్రిపూట నానబెట్టి ఉదయం ఇవ్వండి |
ఆముదం (ఎరాండా) | వెచ్చని పాలలో 2–5 మి.లీ. మొండి మలబద్ధకానికి సహాయపడుతుంది. |
దశమూల క్వాత | అపాన వాతాన్ని సమతుల్యం చేయడంతో పాటు ప్రేగు క్రమబద్ధతను ప్రోత్సహిస్తుంది. |
3. పంచకర్మ Panchakarma
బస్తీ (మందుల ఎనిమా): ముఖ్యంగా వాత శాంతి కోసం అనువాసన బస్తీ (నూనె ఆధారిత) – పర్యవేక్షణలో మాత్రమే.
నిపుణుల సంరక్షణలో పెద్ద పిల్లలలో దీర్ఘకాలిక కేసులలో తేలికపాటి, నాన్-ఇన్వాసివ్ బస్తీలను ఉపయోగించవచ్చు.
4. జీవనశైలి (విహారా) Lifestyle
దినచర్య Routine: ప్రేగు అలవాట్లను తిరిగి శిక్షణ ఇవ్వడానికి స్థిరమైన భోజనం మరియు బాత్రూమ్ షెడ్యూల్
అభ్యంగ (తైలమర్థన) Abhyanga (Oil Massage): వాతాన్ని శాంతపరచడానికి మరియు తొలగింపుకు మద్దతు ఇవ్వడానికి ఉదరం మరియు నడుము దిగువ భాగంలో నువ్వుల నూనెను వేడి చేయండి
ఒత్తిడి తగ్గింపు Stress reduction: కథ చెప్పడం, సున్నితమైన యోగా (పిల్లలకు అనుకూలమైనది), మరియు అనులోమ్-విలోమ్ లేదా భ్రమరి వంటి శ్వాస వ్యాయామాలు వంటి ప్రశాంతమైన కార్యకలాపాలు
5. మానసిక మద్దతు Psychological Support
నింద లేదా శిక్షను నివారించండి- ఒత్తిడి లక్షణాలను మరింత తీవ్రతరం చేస్తుంది
సానుకూల బలపరిచే మరియు సున్నితమైన ప్రోత్సాహాన్ని ఉపయోగించండి
ఆయుర్వేదంలో, మానసిక ఆరోగ్యం సత్వంతో ముడిపడి ఉంది – సాత్విక ఆహారాలను పెంచడం మరియు ప్రశాంతమైన వాతావరణం.