దగ్గే సమయంలో కొందరి నోటి నుంచి రక్తం బయటపడుతుంది. ఈ రకమైన వ్యాధినే హెమోప్టిసిస్ అంటారు. వ్యక్తి శ్వాసకోశం నుండి రక్తస్రావం అయ్యే వైద్య పరిస్థితినే హెమోప్టిసిస్ అంటారు. దగ్గేప్పుడు రక్తం బయటకు రావడం అనేది తీవ్రమైన శ్వాసకోశ వ్యాధి, ఈ పరిస్థితికి మూలం శ్వాసనాళంలో లేదా ఊపిరితిత్తుల క్యాన్సర్‌లో ఇన్ఫెక్షన్ వల్ల లేదా శ్వాసనాళ ధమని పగిలడం ద్వారా ఏర్పడిన పరిస్థితి. ఈ పరిస్థితి గ్లోటిస్ (అనగా, స్వర తంతువులతో కూడిన ఫారింక్స్) నుండి అల్వియోలీ వరకు ఎక్కడైనా తక్కువ శ్వాసకోశ మార్గం నుండి రక్తం బయటకు రావడం వల్ల ఏర్పడుతుంది. అయితే ఊపిరితిత్తులు లేదా శ్వాసనాళం నుండి రక్తం బయటకు రావడానికి కాకపోతే, దానిని సూడో-హీమోప్టిసిస్ అంటారు. అయినప్పటికీ, రక్తస్రావం కొనసాగితే, సమస్యలను నివారించడానికి త్వరగా వైద్య పరీక్ష చేయించుకోవడం ఉత్తమం.
దగ్గుతో పాటుగా నోటిలోంచి బయటకు వచ్చే రక్తాన్ని బట్టి తేలికపాటి హీమోప్టిసిస్, మాసివ్ హీమోప్టిసిస్, నాన్ మాసివ్ హీమోప్టిసిస్ గా వర్గీకరిస్తారు. తేలికపాటి హీమోప్టిసిస్ అంటే (20 ml వరకు రక్తాన్ని ఉత్పత్తి చేస్తుంది), నాన్-మాసివ్ అంటే (20 నుండి 200 ml రక్తం) లేదా పెద్దది (మాసివ్) హీమోప్టిసిస్ గా (100 ml కంటే ఎక్కువ, 600 ml వరకు) వర్గీకరిస్తారు. 24 గంటలలోపు 400 మిల్లీలీటర్ల కంటే ఎక్కువ రక్తం దగ్గినప్పుడు లేదా ఒకేసారి 150 నుండి 200 మిల్లీలీటర్లు దగ్గినప్పుడు హెమోప్టిసిస్‌ను మాసివ్‌గా వర్గీకరిస్తారు.
ఊపిరితిత్తులకు పుపుస (పల్మనరీ) ధమనులు మరియు శ్వాసనాళ (బ్రాంచియల్) ధమనులు రెండింటి నుండి ద్వంద్వ విధానాలుగా రక్త సరఫరా ఉంటుంది. పుపుస ధమనులు గుండె కుడి జఠరిక ద్వారా సరఫరా చేయబడగా, అవి అల్వియోలీ వరకు ప్రయాణిస్తాయి. కాగా, బ్రోన్చియల్ ట్రీ, హిలా, ప్లూరల్ విసెరా వంటి ఊపిరితిత్తుల సహాయక నిర్మాణాలకు రక్తాన్ని అందించడానికి బృహద్ధమని నుండి శ్వాసనాళ ధమనుల నాళాల ద్వారా రక్తం ప్రవహిస్తుంది. దాదాపుగా 90 శాతం హిమోప్టిసిస్ కేసులలో శ్వాసనాళ ప్రసరణ నుండి ఉత్పన్నం కాగా, కేవలం 5శాతం పల్మనరీ సర్క్యులేషన్ నుండి సంభవిస్తాయి. ఇతర కారణాలు దైహిక రక్తస్రావం వల్ల కావచ్చు.
హీమోప్టిసిస్ లక్షణాలు ఏమిటి? Hemoptysis Symptoms
- హీమోప్టిసిస్ వ్యాధితో బాధపడుతున్న రోగులలో కనిపించే ప్రధాన లక్షణం దీర్ఘకాలిక దగ్గు.
- తడి దగ్గులో బయటకు వచ్చే శ్లేష్మంలో రక్తం కనిపిస్తుంది.
- ఇది గులాబీ లేదా ఎరుపు రంగులోకి క్రమంగా మారుతుంది
- పొడి దగ్గులో, ఒక వ్యక్తి దగ్గుతున్నప్పుడు రక్తపు చుక్కలు కూడా బయటకు వస్తాయి
- తరచుగా ఛాతీ నొప్పి, అధిక జ్వరం లేదా శ్వాసలోపంతో బాధపడుతుంటారు.
- పరిస్థితి మరింత దిగజారినప్పుడు, దగ్గులో రక్తం మొత్తం పెరుగుతుంది.
హెమోప్టిసిస్‌కు కారణమేమిటి? Causes of Hemoptysis
రక్తంతో దగ్గు అనేక కారణాల వల్ల సంభవించవచ్చు. చాలా సందర్భాలలో, ఇది శ్వాసనాళంలో ఒక విదేశీ కణం వలన కలుగుతుంది, ఇది అంతర్గత రక్తస్రావం కలిగించే అంతర్గత లైనింగ్ రాపిడికి దారితీయడం వల్ల ఈ పరిస్థితి ఏర్పడుతుంది. అయినప్పటికీ, ఈ రకమైన రక్తస్రావం చాలా తేలికపాటిది, కొన్ని రోజుల కంటే ఎక్కువ ఉండకూడదు. రక్తస్రావం మరింత తీవ్రమైన సందర్భాల్లో, పల్మోనరీ రక్త నాళాలు, ప్రధానంగా బ్రోన్చియల్ ఆర్టరీ లేదా ఊపిరితిత్తుల దెబ్బతినడం వల్ల రక్తస్రావం జరుగుతుంది. దాదాపుగా 90 శాతం హిమోప్టిసిస్ కేసులలో శ్వాసనాళ ప్రసరణ నుండి ఉత్పన్నం అవుతాయి. అయితే ఐదు శాతం పల్మనరీ సర్క్యులేషన్ నుండి సంభవించగా, మరో ఐదు శాతం దైహిక రక్తస్రావం వల్ల ఏర్పడతాయి. ఇలాంటి పరిస్థితులు ఏర్పడటానికి వీటిలో ఒకటి కూడా కారణం కావచ్చు:
- లారింగైటిస్ – వైరల్ ఇన్ఫెక్షన్ కారణంగా స్వరపేటిక యొక్క వాపు.
- బ్రోన్కైటిస్ – ఈ గొట్టాల లోపలి పొరను ప్రభావితం చేసే శ్వాసనాళాల వాపు.
- ఊపిరితిత్తుల క్యాన్సర్ – సాధారణ ధూమపానం చేసేవారిలో అభివృద్ధి చెందే పరిస్థితి, ఇది క్యాన్సర్ల చేరడం వల్ల ఊపిరితిత్తులను నాశనం చేస్తుంది.
- క్షయ – మైకోబాక్టీరియం ట్యూబర్‌క్యులోసిస్ (MTB) బాక్టీరియా వల్ల కలిగే అంటు వ్యాధి, ఇది ఎక్కువగా ఊపిరితిత్తులను ప్రభావితం చేస్తుంది.
- కార్డియాక్ పరిస్థితులు – పల్మనరీ సిరల హైపర్‌టెన్షన్‌కు దారితీసే కార్డియాక్ పరిస్థితులు కార్డియాక్ హెమోప్టిసిస్‌కు కారణమవుతాయి.
వీటిలో అత్యంత సాధారణమైనది లెఫ్ట్ వెంట్రిక్యులర్ సిస్టోలిక్ హార్ట్ ఫెయిల్యూర్. ఇతర కార్డియాక్ కారణాలలో తీవ్రమైన మిట్రల్ స్టెనోసిస్, పల్మనరీ ఎంబోలిజం ఉన్నాయి. ఇవే కాకుండా ఎంబోలిజం, పరాన్నజీవులు, క్యాన్సర్ ట్యూమర్లు, ఆటో ఇమ్యూన్ వ్యాధులు కూడా ఊపిరితిత్తులను దెబ్బతీస్తాయి. ఇవి కాకుండా, క్రాక్ కొకైన్ శ్వాసనాళంలో రక్తస్రావం కలిగిస్తాయి.
మీరు ఎప్పుడు వైద్యుడిని సందర్శించాలి? When Should Hemoptysis patients visit Doctor
రక్తంతో దగ్గు అనేది ఒక తీవ్రమైన వైద్య పరిస్థితి, దీనిని విస్మరించకూడదు. మొదటి లక్షణాల వద్ద, మీరు వైద్యుడిని సంప్రదించి, పరీక్షించుకోవాలి. ప్రాథమికంగా రోగనిర్ధారణ రక్తస్రావం నియంత్రించే, అంతర్లీన వ్యాధికి చికిత్స చేసే అవకాశాలను మెరుగుపరుస్తుంది. నిర్లక్ష్యం చేసినప్పుడు, పరిస్థితి మరింత దిగజారుతుంది, అది అధిక రక్తస్రావానికి కారణం కావడంతోపాటు ప్రాణాంతకం లేదా శరీరంలోని ఇతర ముఖ్యమైన అవయవాలు, ప్రక్రియలను శాశ్వతంగా దెబ్బతీస్తుంది.
అలా కాకుండా గమనించాల్సిన ముఖ్యమైన లక్షణాలు:
- వివరించలేని ఛాతీ నొప్పి
- అధిక గ్రేడ్ జ్వరం
- ఎనిమిది వారాల కంటే ఎక్కువ కాలం ఉండే నిరంతర దగ్గు
- రోజువారీ కార్యకలాపాలలో శ్వాస ఆడకపోవడం
వైద్యుడిని ఎప్పుడు కలసినా.. గతంలో చేయించుకున్న రోగనిర్ధారణ పరీక్షల ఫలితాలను వెంట తీసుకెళ్లాలి. రోగికి చేయించిన క్లినికల్, అనాటమికల్, పాథోఫిజియోలాజికల్ రికార్డులను కూడా ఎల్లప్పుడూ సిద్దంగా ఉంచడం ఉత్తమం. వాటిని వైద్యనిపుణులు పరిశీలించిన తరువాత మెరుగైన చికిత్సను అందించేందుకు దోహదపడతాయి. అంతేకాకుండా మరోమారు మీ పరిస్థితి ఎలా ఉందన్న కోణంలో బహుళ పరీక్షలను కూడా రాసేందుకు వీలుపడుతుంది. ఈ క్రమంలో వ్యాధి చికిత్సకు ఎలా స్పందిస్తుందన్న విషయం కూడా వారు పరిశీలించే అవకాశాలున్నాయి.
హెమోప్టిసస్ చికిత్స Hemoptysis Treatment
హెమోప్టిసిస్ చికిత్స దాని కారణంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. వీలైనంత త్వరగా వైద్యులను సంప్రదించి పరీక్షలు చేయించుకుని తగిన చికిత్సను అనుసరించాలని సూచించారు. కొన్ని సందర్భాల్లో, సమస్య మూలాన్ని గుర్తించడానికి బహుళ పరీక్షలు, స్కాన్‌లు, నమూనాలను చేయించుకోవాల్సి రావచ్చు. రక్త పరీక్షలు, CT స్కాన్, ఎక్స్-రే, బ్రోంకోస్కోపీ, రక్త గణన, మూత్ర విశ్లేషణ, ఆక్సిమెట్రీ, ధమనుల రక్త వాయువు పరీక్షలు సాధారణంగా సూచించబడిన కొన్ని పరీక్షలు.
భారీ హెమోప్టిసిస్ ఉన్న వ్యక్తులలో, డాక్టర్ రోగిని ఇంటెన్సివ్ కేర్ యూనిట్ (ఐసియూ)లో చేర్చి, స్థిరమైన ఆక్సిజన్ లభ్యతను నిర్ధారించడానికి ఇంట్యూబేషన్ ప్రారంభిస్తాడు. అప్పుడు, పరిస్థితిని బట్టి, వారు చికిత్స ప్రారంభిస్తారు.
హెమోప్టిసిస్: నివారణ చర్యలు Hemoptysis Preventive measures
మెరుగైన జీవన నాణ్యత, ఆరోగ్యకరమైన ఊపిరితిత్తులను నిర్ధారించడానికి, ధూమపానానికి దూరంగా ఉండాలి, ఎందుకంటే ఇది దీర్ఘకాలంలో ఊపిరితిత్తులను తీవ్రంగా దెబ్బతీస్తుంది. అలాగే, మీరు ప్రిజర్వేటివ్‌లు, ఇతర టాక్సిన్స్ లేని మంచి నాణ్యమైన ఆహారాన్ని తినాలి. దగ్గేప్పుడు రక్తం రావడం అనేది శరీరానికి తీవ్రమైన నష్టం కలిగించే సంకేతం. ఈ సంకేతాన్ని తేలిగ్గా తీసుకోకుండా అంతర్లీన కారణాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి సమగ్ర రోగ నిర్ధారణ పరీక్ష చేసుకోవడం అవసరం. కొన్ని సందర్భాల్లో, కచ్చితమైన రోగనిర్ధారణ, తదుపరి చికిత్సకు వివిధ నిపుణుల ఇంటర్ డిసిప్లినరీ సహకారం అవసరం కావచ్చు.
