ఆందోళన రుగ్మతలు: రకాలు, కారణాలు, లక్షణాలు, చికిత్స - Anxiety Disorders: Types, Causes, Symptoms, and Treatment

ఆందోళన అనేది సహజమైన భావోద్వేగం. ఇది భయం, ఉద్రిక్తత మరియు అసౌకర్య భావాలతో వర్గీకరించబడుతుంది. అప్పుడప్పుడు ఆందోళన చెందడం సాధారణమైనప్పటికీ, అధిక లేదా సుదీర్ఘమైన ఆందోళన ఒకరి శ్రేయస్సుకు హానికరం. ఆందోళన నిత్యం మన అన్న వ్యక్తుల చుట్టూ ఎక్కువగా పెనవేసుకుంటుంది. ఇది రక్త సంబంధీకులలో మరింత ఎక్కువగా ఉంటుంది. మన అనుకునేవారు, బంధువులు, సామాజిక వర్గానికి చెందినవారు, సొంత ప్రాంత వాసులు, స్వరాష్ట్ర వాసులు, స్వదేశీయులు, ఇలా అభిమానం పెంచుకున్నవారితో ముడివేసుకున్న ఆందోళన ఇది.

అంతేకాదు వీరు అభిమానించే సినీనటుడు, సినీనటి, ఇతర కళాకారులు, క్రీడాకారులు, ఇలా తమ అనుకున్న ప్రపంచంలోని వ్యక్తుల విషయంలో అందోళన కలుగుతుంది. అయితే ఇంటి సభ్యుల నుంచి బంధువులు, అభిమానించే మనుషులు, అంటూ ఇలా పరిధి పెరుగుతున్న కోద్దీ అందోళన క్రమంగా తగ్గుతుంది. కానీ కుటుంబసభ్యులు, దగ్గరి వారి విషయంలో మాత్రం ఈ అందోళనకు అంతుపట్టనిదిగా ఉంటుంది. ఇక ఈ అందోళనలు కూడా వివిధ రకాలుగా ఉన్నాయి. ఇవి పరిధి మేర ఉన్న క్రమంలో వీటిని సహజ ప్రతిస్పందన ప్రక్రియగా భావిస్తాం. కానీ అదే తీవ్రమై అసహ భావాలతో కూడినదిగా మారితే వాటిని వివిధ రకాల ఆందోళన రుగ్మతలుగా పేర్కొంటాము.

ఈ వివిధ రకాల అందోళన రుగ్మతలు ఆయా రుగ్మతల సాధారణ లక్షణాలతో పాటు స్వంత లక్షణాలుతో కూడి ఉంటాయి. ఆందోళన అధికంగా మారినప్పుడు, దీర్ఘకాలం లేదా రోజువారీ జీవితంలో జోక్యం చేసుకోవడం ప్రారంభించినప్పుడు, ఇది ఆందోళన రుగ్మతను సూచిస్తుంది. ఇవి వణుకు మరియు చెమటలు వంటి శారీరక లక్షణాలను కూడా కలిగిస్తుంది. ఆందోళన రుగ్మతలు రోజువారీ జీవితాన్ని ప్రభావితం చేయవచ్చు మరియు చికిత్సతో మెరుగుపడవచ్చు. ఆందోళన రుగ్మతలు మానసిక ఆరోగ్య నిర్ధారణల వర్గాన్ని ఏర్పరుస్తాయి, ఇవి అధిక అసహనము, భయం, దిగులు మరియు ఆందోళనకు దారితీస్తాయి. ఈ ఆర్టికల్ లో ఆందోళనకు లక్షణాలు, కారణాలు మరియు చికిత్సలను పరిశీలిద్దామా.

ఆందోళన అంటే ఏమిటి? What is anxiety?

ఆందోళన అనేది ఒత్తిడికి సహజమైన మానవ ప్రతిస్పందన. మన అనే వాళ్లు చుట్టూ అల్లుకునే ఓ భావోద్వేగం. ఎక్కడ ఏం జరిగినా.. మనవాళ్లు ఎక్కడున్నారు, ఏమైనా ప్రమాదంలో చిక్కుకున్నారా అంటూ వ్యక్తమయ్యే భయం, అసహనం మరియు దిగులు. యాంగ్జయిటీ అండ్ డిప్రెషన్ అసోసియేషన్ ఆఫ్ అమెరికా (ADAA) ప్రకారం, అగ్రరాజ్యంలో సుమారు 40 మిలియన్ల మందికి ఆందోళన రుగ్మత ఉంది. ఇది దేశంలో అత్యంత సాధారణ మానసిక వ్యాధుల సమూహం. అయినప్పటికీ, ఆందోళన రుగ్మత ఉన్నవారిలో 36.9 శాతం మంది మాత్రమే చికిత్స పొందుతారు. అమెరికన్ సైకలాజికల్ అసోసియేషన్ (APA) ఆందోళనను “ఉద్రిక్త భావాలు, ఆందోళనతో కూడిన ఆలోచనలు మరియు పెరిగిన రక్తపోటు వంటి శారీరక మార్పులతో కూడిన భావోద్వేగం” అని నిర్వచించింది. ఆందోళన యొక్క సాధారణ భావాలు మరియు వైద్య సంరక్షణ అవసరమయ్యే ఆందోళన రుగ్మత మధ్య వ్యత్యాసాన్ని తెలుసుకోవడం ఒక వ్యక్తి పరిస్థితిని గుర్తించి చికిత్స చేయడంలో సహాయపడుతుంది.

ఆందోళన వర్సెస్ ఆందోళన రుగ్మతలు Anxiety and anxiety disorders

ఆందోళన అనేది నిజమైన లేదా గ్రహించిన బెదిరింపులకు సంక్లిష్ట ప్రతిస్పందన. ఇది అభిజ్ఞా, శారీరక మరియు ప్రవర్తనా మార్పులను కలిగి ఉంటుంది. నిజమైన లేదా గ్రహించిన ప్రమాదం మెదడులో అడ్రినలిన్ అనే రసాయన దూతలా వ్యవహరించే హార్మోన్ అధిక విడుదలకు కారణమవుతుంది, ఇది ఫైట్-ఆర్-ఫ్లైట్ రెస్పాన్స్ అనే ప్రక్రియలో ఈ ఆందోళన ప్రతిచర్యలను ప్రేరేపిస్తుంది. కొంతమంది వ్యక్తులు క్లిష్ట సామాజిక పరిస్థితులలో లేదా ముఖ్యమైన సంఘటనలు లేదా నిర్ణయాలలో ఈ ప్రతిస్పందనను అనుభవించవచ్చు. ఆందోళన యొక్క భావాల వ్యవధి లేదా తీవ్రత కొన్నిసార్లు అసలు ట్రిగ్గర్ లేదా ఒత్తిడికి అనులోమానుపాతంలో ఉండదు. పెరిగిన రక్తపోటు మరియు వికారం వంటి శారీరక లక్షణాలు కూడా అభివృద్ధి చెందుతాయి. ఈ ప్రతిస్పందనలు ఆందోళనను దాటి ఆందోళన రుగ్మతగా మారతాయి. ఆందోళన రుగ్మత యొక్క దశకు చేరుకున్న తర్వాత, అది రోజువారీ పనితీరుకు ఆటంకం కలిగిస్తుంది.

ఆందోళన రుగ్మత లక్షణాలు: Symptoms of Anxiety:

అనేక విభిన్న ఆందోళన రుగ్మతలు ఉన్నాయి, ఇవి విభిన్న లక్షణాలతో ఉంటాయి. ఆత్రుత భావాల యొక్క సాధారణ లక్షణాలు క్రింది వాటిని కలిగి ఉంటాయి:

• చంచలత్వం
• ఆందోళన అనియంత్రిత భావాలు
• పెరిగిన చిరాకు
• ఏకాగ్రత కష్టం
• నిద్ర ఇబ్బందులు

రోజువారీ జీవితంలో చాలా మంది వ్యక్తులు అప్పుడప్పుడు ఈ లక్షణాలను అనుభవిస్తున్నప్పటికీ, సాధారణ ఆందోళన రుగ్మత (GAD) ఉన్న వ్యక్తులు వాటిని నిరంతర లేదా తీవ్ర స్థాయిలో అనుభవిస్తారు. ఇక వీటితో పాటు శారీరిక, భావోద్వేగ, అభిజ్ఞ, పరివర్తనా, నిద్ర లేమి లక్షణాలు కూడా ఏర్పడవచ్చు. ఆందోళన రుగ్మతల లక్షణాలను కూడా ఓ సారి పరిశీలిద్దాం.

శారీరక లక్షణాలు: Physical Symptoms:

• కండర ఉద్రిక్తత: కండరాల నొప్పులు లేదా పుండ్లు పడడం, ఒత్తిడిగా అనిపించడం.
• అలసట: అలసటగా అనిపించడం లేదా శక్తి తక్కువగా ఉండటం.
• అశాంతి: విశ్రాంతి లేక కూర్చోలేకపోవడం.
• పెరిగిన హృదయ స్పందన రేటు: దడ లేదా రేసింగ్ గుండె.

భావోద్వేగ లక్షణాలు: Emotional Symptoms:

• మితిమీరిన ఆందోళన: సంభావ్య సమస్యల గురించి స్థిరమైన, అనుచిత ఆలోచనలు.
• చిరాకు: అంచున ఉన్న అనుభూతి లేదా సులభంగా చిరాకు.
• ఏకాగ్రత కష్టం: పనులపై దృష్టి పెట్టడం లేదా నిర్ణయాలు తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది.
• నెర్వస్ ఫీలింగ్: వినాశనం జరగబోతోందన్న భయం లేదా ఏదేని ప్రమాదం యొక్క అంతర్మధన భావం.

అభిజ్ఞా లక్షణాలు: Cognitive Symptoms:

• రూమినేషన్: అతిగా ఆలోచించడం మరియు ప్రతికూల ఆలోచనలపై నివసించడం.
• మైండ్ బ్లాంక్‌నెస్: ఆలోచనలను వ్యక్తీకరించడంలో లేదా సరైన పదాలను కనుగొనడంలో ఇబ్బంది.
• విపత్తు: ఏదైనా పరిస్థితిలో చెడు జరగుతుందన్న అలోచన.

ప్రవర్తనా లక్షణాలు: Behavioral Symptoms:

• ఎగవేత: ఆందోళనను ప్రేరేపించే పరిస్థితులను నివారించడం.
• బలవంతపు బిహేవియర్: ఆందోళనను తగ్గించడానికి పునరావృత ప్రవర్తనలలో పాల్గొనడం.
• భరోసా కోరడం: నిరంతరం ఇతరుల నుండి భరోసా కోరడం.

నిద్ర ఆటంకాలు: Sleep Disturbances:

• నిద్రలేమి: నిద్రపట్టకపోవడం లేదా నిద్రపోవడం కష్టంగా మారడం.
• పీడకలలు: నిద్రకు భంగం కలిగించే కలలు.

ప్రతి ఒక్కరూ ఏదో ఒక సమయంలో ఆందోళనను అనుభవిస్తారని గమనించడం ముఖ్యం, కానీ ఈ లక్షణాలు అధికంగా లేదా దీర్ఘకాలికంగా మారినప్పుడు, మనస్తత్వవేత్త లేదా మనోరోగ వైద్యుడు వంటి మానసిక ఆరోగ్య నిపుణుల నుండి వృత్తిపరమైన సహాయం కోరడం మంచిది. ఇక ఈ అందోళన రుగ్మతలలో పలు రకాలు ఉన్నాయి. ఒక్కో వ్యక్తిలో ఒక్కో రకమైన అందోళన రుగ్మతలు బయటపడుతుంటాయి. అసలు ఈ ఆందోళన రుగ్మతలు ఎన్ని రకాలు.. అవేంటి అన్న అంశాలను ఇప్పుడు పరిశీలిద్దాం.

ఆందోళన రుగ్మత రకాలు: Types of Anxiety disorder:

మానసిక ఆరోగ్య రుగ్మతల యొక్క డయాగ్నోస్టిక్ అండ్ స్టాటిస్టికల్ మాన్యువల్ ఐదవ ఎడిషన్ ప్రకారం ఆందోళన రుగ్మతలను అనేక ప్రధాన రకాలుగా వర్గీకరిస్తుంది. DSM-5-TR యొక్క మునుపటి సంచికలలో, ఆందోళన రుగ్మతలలో అబ్సెసివ్-కంపల్సివ్ డిజార్డర్ (OCD) మరియు పోస్ట్ ట్రామాటిక్ స్ట్రెస్ డిజార్డర్ (PTSD), అలాగే తీవ్రమైన ఒత్తిడి రుగ్మతలు ఉన్నాయి. అయినప్పటికీ, తాజా మాన్యువల్ ఈ మానసిక ఆరోగ్య సమస్యలను ఆందోళన కింద వర్గీకరించ లేదు. కాగా, మునుపటి సంచిక ప్రకారం ఆందోళన రుగ్మతలు ఎనమిది రకాలుగా ఉన్నాయి. అవి:

• సాధారణ ఆందోళన రుగ్మత (GAD)
• పానిక్ డిజార్డర్
• నిర్దిష్ట ఫోబియా
• అగోరా ఫోబియా
• సెలెక్టివ్ మ్యూటిజం
• సామాజిక ఆందోళన రుగ్మత (SAD)
• అబ్సెసివ్-కంపల్సివ్ డిజార్డర్ (OCD)
• పోస్ట్ ట్రామాటిక్ స్ట్రెస్ డిజార్డర్ (PTSD)

సాధారణ ఆందోళన రుగ్మత (GAD): Generalized Anxiety Disorder (GAD)

ఈ దీర్ఘకాలిక రుగ్మత అధిక, దీర్ఘకాలిక ఆందోళన, నిర్ధిష్ట జీవిత సంఘటనలు, వస్తువులు మరియు పరిస్థితుల గురించి చింతలను కలిగి ఉంటుంది. సాధారణ ఆందోళన రుగ్మత (GAD) అనేది అత్యంత సాధారణ ఆందోళన రుగ్మత. దానితో ఉన్న వ్యక్తులు వారి ఆందోళనకు కారణాన్ని ఎల్లప్పుడూ గుర్తించలేరు.

పానిక్ డిజార్డర్: Panic Disorder:

తీవ్ర భయాందోళన మరియు భయం యొక్క సంక్షిప్త లేదా ఆకస్మిక దాడుల భయాందోళన రుగ్మతను వర్ణిస్తాయి. ఈ దాడులు వణుకు, గందరగోళం, మైకము, వికారం మరియు శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బందులకు దారితీయవచ్చు. తీవ్ర భయాందోళనలు సంభవించి మరియు వేగంగా పెరుగుతాయి. భయాందోళన రుగ్మతలు సాధారణంగా భయపెట్టే అనుభవాలు లేదా సుదీర్ఘ ఒత్తిడి తర్వాత సంభవిస్తాయి, కానీ ఇవి ఎలాంటి ట్రిగ్గర్ అంశాలు లేకుండా కూడా సంభవించవచ్చు.

నిర్దిష్ట ఫోబియా: Specific Phobias:

ఇది ఒక నిర్దిష్ట వస్తువు లేదా పరిస్థితి యొక్క భయం, ఎగవేత. ఫోబియాలు ఇతర ఆందోళన రుగ్మతల వంటివి కావు, ఎందుకంటే అవి ఒక నిర్దిష్ట కారణానికి సంబంధించినవి. ఫోబియా ఉన్న వ్యక్తి భయాన్ని అశాస్త్రీయంగా లేదా విపరీతంగా గుర్తించవచ్చు కానీ ట్రిగ్గర్ చుట్టూ ఉన్న ఆందోళన భావాలను నియంత్రించలేకపోతాడు. ఫోబియా కోసం ట్రిగ్గర్లు పరిస్థితులు మరియు జంతువుల నుండి రోజువారీ వస్తువుల వరకు ఉంటాయి.

అగోరా ఫోబియా: Agoraphobia

అగోరా ఫోబియా, ఇది తప్పించుకోవడం కష్టంగా ఉండే లేదా అత్యవసర పరిస్థితుల్లో సహాయం లభించని ప్రదేశాలు, సంఘటనలు లేదా పరిస్థితులకు భయపడి తప్పించుకోవడం. సాధారణంగా ప్రజలు తరచుగా ఈ పరిస్థితిని బహిరంగ ప్రదేశాలు మరియు ఆరుబయట భయంగా తప్పుగా అర్థం చేసుకుంటారు. అగోరా ఫోబియా ఉన్న వ్యక్తి ఇంటిని వదిలి వెళ్లడానికి లేదా ఎలివేటర్లు మరియు ప్రజా రవాణాను ఉపయోగించడానికి భయపడవచ్చు.

సెలెక్టివ్ మ్యూటిజం: Selective mutism

కొంతమంది పిల్లలు ఈ రకమైన సెలెక్టివ్ మ్యూటిజం ఆందోళనను అనుభవిస్తారు. వారిలో చక్కని నైపుణ్యం, అంశంపై పట్టు ఉన్నప్పటికీ దానిని పదిమందిలో బయట పెట్టేందుకు సుముఖంగా ఉండరు. అదే సమయంలో తమకు సుపరిచితమైన వ్యక్తుల చుట్టూ అద్భుతమైన శబ్ద సంభాషణ నైపుణ్యాలను కలిగి అనర్ఘళంగా చెప్పగలరు. అయినప్పటికీ కొన్ని ప్రదేశాలలో లేదా సందర్భాలలో లేదా కొందరు కొత్త వ్యక్తుల ముందు మాత్రం వీరు మాట్లాడలేరు.

సామాజిక ఆందోళన రుగ్మత: Social Anxiety Disorder (SAD)

సామాజిక పరిస్థితులలో ఇతరుల నుండి ప్రతికూల తీర్పు లేదా ప్రజల ఇబ్బందికి భయపడే పరిస్థితే సామాజిక ఆందోళన రుగ్మత. ఈ ఆందోళన రుగ్మత అనేది స్టేజ్ ఫియర్, సాన్నిహిత్యం యొక్క భయం మరియు అవమానం మరియు తిరస్కరణ గురించి ఆందోళన వంటి అనేక రకాల భావాలను కలిగి ఉంటుంది.

విభజన ఆందోళన రుగ్మత: Separation Anxiety Disorder

భద్రత లేదా భద్రత భావాలను అందించే వ్యక్తి లేదా ప్రదేశం నుండి విడిపోయిన తర్వాత అధిక ఆందోళన స్థాయిలు పెరగడమే విభజన ఆందోళన రుగ్మతను వర్గీకరిస్తాయి. విభజన ఆందోళన చిన్న పిల్లలలో సర్వసాధారణం కానీ అన్ని వయసుల వారిని ప్రభావితం చేయవచ్చు. చిన్నారులతో పాటు ఇది వృద్దులలోనూ కనిపిస్తోంది.

అబ్సెసివ్-కంపల్సివ్ డిజార్డర్ (OCD): Obsessive-Compulsive Disorder (OCD)

అబ్సెసివ్-కంపల్సివ్ డిజార్డర్ (OCD) అనేది నిరంతర, అనుచిత ఆలోచనలు (అబ్సెషన్‌లు) మరియు పునరావృత ప్రవర్తనలు లేదా అబ్సెషన్‌లతో సంబంధం ఉన్న ఆందోళనను తగ్గించడానికి చేసే మానసిక చర్యలు (బలవంతం) ద్వారా వర్గీకరించబడుతుంది.

పోస్ట్ ట్రామాటిక్ స్ట్రెస్ డిజార్డర్ (PTSD): Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD)

పోస్ట్ ట్రామాటిక్ స్ట్రెస్ డిజార్డర్ (PTSD) ఒక బాధాకరమైన సంఘటనకు గురైన తర్వాత అభివృద్ధి చెందుతుంది. పోస్ట్ ట్రామాటిక్ స్ట్రెస్ డిజార్డర్ ఉన్న వ్యక్తులు అనుచిత జ్ఞాపకాలు, పీడకలలు మరియు అధిక ఉద్రేకాన్ని అనుభవించవచ్చు.

ఆందోళన రుగ్మత కారణాలు: Causes of Anxiety disorder:

ఆందోళన రుగ్మతల కారణాలు సంక్లిష్టంగా ఉంటాయి. అనేకం ఒకేసారి సంభవించవచ్చు, కొన్ని ఇతరులకు దారితీయవచ్చు మరియు కొన్ని మరొకటి ఉంటే తప్ప ఆందోళన రుగ్మతకు దారితీయకపోవచ్చు.

సాధ్యమయ్యే కారణాలు:

• సంబంధ సమస్యలు లేదా కుటుంబ సమస్యలు వంటి పర్యావరణ ఒత్తిళ్లు
• జన్యులోపాలు
• వ్యాధి లక్షణాలు లేదా మందుల ప్రభావాలు వంటి వైద్యపరమైన అంశాలు
• పదార్ధం ఉపసంహరణ

జన్యుపరమైన కారణాలు: Genetic Vulnerability:

జన్యుపమైన కారణాలకు, ఆందోళన మధ్య సంబంధం వివిధ కారకాల సంక్లిష్ట పరస్పర చర్య అని గుర్తించాలి. ఆందోళన కలిగించడానికి జన్యువులు మాత్రమే కారణమని చెప్పడం ఖచ్చితమైనది కానప్పటికీ, ఆందోళన రుగ్మతలకు జన్యు సిద్ధతను సూచించడానికి ఆధారాలు ఉన్నాయి.

• ఆందోళన రుగ్మతలకు వంశపారంపర్య భాగం ఉండవచ్చని పరిశోధనలు సూచిస్తున్నాయి. ఆందోళన యొక్క కుటుంబ చరిత్ర కలిగిన వ్యక్తులు ఆందోళనను స్వయంగా అనుభవించే అవకాశం ఉంది.
• సెరోటోనిన్ మరియు డోపమైన్ వంటి న్యూరోట్రాన్స్మిటర్ల నియంత్రణతో సంబంధం ఉన్న కొన్ని జన్యువులు ఆందోళన రుగ్మతలలో చిక్కుకున్నాయి. ఈ జన్యువులలోని వైవిధ్యాలు ఆందోళనకు గురికావడానికి దోహదపడవచ్చు.

న్యూరోట్రాన్స్మిటర్ నియంత్రణ: Neurotransmitter Regulation:

• న్యూరోట్రాన్స్మిటర్లు మెదడు పనితీరులో కీలక పాత్ర పోషించే రసాయన దూతలు. సెరోటోనిన్, ముఖ్యంగా, మానసిక స్థితి నియంత్రణలో చిక్కుకుంది.
• సెరోటోనిన్ గ్రాహకాలు మరియు ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌లకు బాధ్యత వహించే జన్యువులలోని జన్యు వైవిధ్యాలు మెదడులో ఈ న్యూరోట్రాన్స్‌మిటర్‌లు ఎంత ప్రభావవంతంగా ప్రాసెస్ చేయబడతాయో ప్రభావితం చేయవచ్చు, ఇది ఆందోళనతో సంబంధం ఉన్న అసమతుల్యతకు దారితీస్తుంది.

మెదడు నిర్మాణం మరియు పనితీరు: Brain Structure and Function:

• మెదడు యొక్క నిర్మాణం మరియు పనితీరు కూడా జన్యుపరమైన కారకాలచే ప్రభావితమవుతుంది. అమిగ్డాలా మరియు ప్రిఫ్రంటల్ కార్టెక్స్ వంటి భావోద్వేగాల నియంత్రణలో పాల్గొన్న మెదడు యొక్క ప్రాంతాలు, ఆందోళనకు జన్యు సిద్ధత కలిగిన వ్యక్తులలో తేడాలను చూపవచ్చు.

పర్యావరణ ప్రభావాలు: Environmental Influences:

• జన్యుశాస్త్రం పర్యావరణ కారకాలతో సంకర్షణ చెందుతుందని గమనించడం చాలా అవసరం. ఆందోళనకు జన్యు సిద్ధత ఉన్న వ్యక్తి పర్యావరణ ఒత్తిళ్ల ద్వారా ప్రేరేపించబడకపోతే తప్పనిసరిగా ఆందోళన రుగ్మతను అభివృద్ధి చేయకపోవచ్చు.
• ఒత్తిడితో కూడిన జీవిత సంఘటనలు, గాయం లేదా దీర్ఘకాలిక ఒత్తిడి జన్యుపరమైన కారకాలతో సంకర్షణ చెందుతాయి, ఆందోళన రుగ్మతల సంభావ్యతను పెంచుతాయి.

ఎపిజెనెటిక్స్: Epigenetics:

• అంతర్లీన డీఎన్ఏ క్రమానికి మార్పులు లేకుండా జన్యు వ్యక్తీకరణలో మార్పులను కలిగి ఉన్న బాహ్యజన్యు కారకాలు కూడా ఒక పాత్ర పోషిస్తాయి. పర్యావరణ కారకాలు ఆందోళనకు సంబంధించిన కొన్ని జన్యువుల క్రియాశీలత లేదా నిష్క్రియం చేయడాన్ని ప్రభావితం చేస్తాయి.

పాలిజెనిక్ స్వభావం: Polygenic Nature:

• ఆందోళన రుగ్మతలు పాలిజెనిక్, అంటే అవి బహుళ జన్యువులను కలిగి ఉంటాయి. ఇది ఒకదానికొకటి సాధారణ సంబంధం కాదు, కానీ పెరిగిన దుర్బలత్వానికి దోహదపడే వివిధ జన్యుపరమైన కారకాల కలయిక.

గామా-అమినోబ్యూట్రిక్ యాసిడ్ (GABA) లోపం: GABA deficiency:

• గామా-అమినోబ్యూట్రిక్ యాసిడ్ (GABA) అనేది ఒక నిరోధక న్యూరోట్రాన్స్మిటర్, ఇది ఆందోళనను నియంత్రించడంలో సహాయపడుతుంది.
• గామా-అమినోబ్యూట్రిక్ యాసిడ్లో లోపం కొన్ని మెదడు ప్రాంతాలలో అతి చురుకుదనానికి దారి తీస్తుంది, ఇది ఆందోళన స్థాయిలను పెంచడానికి దోహదపడుతుంది. నాడీ వ్యవస్థను శాంతపరచడంలో గామా-అమినోబ్యూట్రిక్ యాసిడ్ గ్రాహకాలు కీలక పాత్ర పోషిస్తాయి.

హార్మోన్ కారకాలు: Hormonal factors:

• హార్మోన్లను ఉత్పత్తి చేసే ఎండోక్రైన్ వ్యవస్థ, ఒత్తిడి ప్రతిస్పందనలతో సహా వివిధ శారీరక విధులను నియంత్రించడానికి మెదడుతో సంకర్షణ చెందుతుంది.
• అడ్రినల్ గ్రంథులు ఒత్తిడికి ప్రతిస్పందనగా కార్టిసాల్‌ను విడుదల చేస్తాయి మరియు దీర్ఘకాలిక ఒత్తిడి కార్టిసాల్ స్థాయిలను దీర్ఘకాలికంగా పెంచడానికి దారితీస్తుంది, మెదడుపై ప్రభావం చూపుతుంది మరియు ఆందోళనకు దోహదం చేస్తుంది.

అమిగ్డాలా, భయం ప్రతిస్పందన: Amygdala and fear response:

• అమిగ్డాలా అనేది భయం మరియు ఆందోళనతో సహా భావోద్వేగ ప్రతిస్పందనలతో సంబంధం ఉన్న మెదడులోని ఒక భాగం.
• ఆందోళన రుగ్మతలు ఉన్న వ్యక్తులలో, అమిగ్డాలా చాలా సున్నితంగా ఉండవచ్చు, గ్రహించిన బెదిరింపులకు తీవ్రంగా ప్రతిస్పందిస్తుంది. ఈ అధిక రియాక్టివిటీ అతిశయోక్తి భయం ప్రతిస్పందనకు దారి తీస్తుంది.

జన్యు సిద్ధత: Genetic predisposition:

• ఆందోళన రుగ్మతలకు జన్యుపరమైన భాగాన్ని సూచించే ఆధారాలు ఉన్నాయి. కొన్ని జన్యుపరమైన కారకాలు న్యూరోట్రాన్స్మిటర్ల నియంత్రణను ప్రభావితం చేయడం లేదా భావోద్వేగ ప్రాసెసింగ్‌లో పాల్గొన్న మెదడు ప్రాంతాల నిర్మాణం మరియు పనితీరును ప్రభావితం చేయడం ద్వారా ఒక వ్యక్తి ఆందోళనకు గురికావడానికి దోహదం చేస్తాయి.

న్యూరోప్లాస్టిసిటీ: Neuroplasticity:

• న్యూరోప్లాస్టిసిటీ అని పిలువబడే మెదడు తనని తాను స్వీకరించే మరియు పునర్వ్యవస్థీకరించుకునే సామర్థ్యం ఆందోళనలో పాత్ర పోషిస్తుంది.
• ఒత్తిడి లేదా ఆందోళనకు ఎక్కువ కాలం బహిర్గతం కావడం వల్ల మెదడు యొక్క నిర్మాణం మరియు పనితీరులో మార్పులకు దారితీస్తుంది, మానసిక స్థితి నియంత్రణ మరియు ఆందోళనతో సంబంధం ఉన్న న్యూరల్ సర్క్యూట్‌లను ప్రభావితం చేస్తుంది.

ఆందోళన రుగ్మతలకు గురికావడానికి జన్యుపరమైన కారకాలు, మెదడు కెమిస్ట్రీ, పర్యావరణ కారకాలు దోహదం చేస్తున్నప్పుడు, అవి పజిల్‌లో ఒక భాగం మాత్రమే అని అర్థం చేసుకోవడం చాలా ముఖ్యం. ఆందోళన యొక్క అభివృద్ధి మరియు అభివ్యక్తిలో పర్యావరణ కారకాలు మరియు వ్యక్తిగత అనుభవాలు కూడా ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తాయి.

ఆందోళన రుగ్మత చికిత్స: Treatment for Anxiety

చికిత్సలో తరచుగా మానసిక చికిత్స, ప్రవర్తనా చికిత్స మరియు మందులు ఉంటాయి. కొన్నిసార్లు, ఆల్కహాల్ డిపెండెన్స్, డిప్రెషన్ లేదా ఇతర అంతర్లీన పరిస్థితులు ఆందోళన రుగ్మతకు చికిత్స చేయడానికి ముందు చికిత్స అవసరం.

స్వీయ చికిత్స: Self-treatment

కొన్నిసార్లు, ఒక వ్యక్తి వైద్య పర్యవేక్షణ లేకుండా ఇంట్లోనే ఆందోళన రుగ్మతకు చికిత్స చేయవచ్చు. అయినప్పటికీ, తీవ్రమైన లేదా దీర్ఘకాలిక ఆందోళన రుగ్మతలకు ఇది ప్రభావవంతంగా ఉండకపోవచ్చు. ఒక వ్యక్తి తేలికపాటి, ఎక్కువ దృష్టి కేంద్రీకరించిన లేదా స్వల్పకాలిక ఆందోళన రుగ్మతలను ఎదుర్కోవడంలో సహాయపడటానికి అనేక వ్యాయామాలు మరియు చర్యలు ఉన్నాయి. వీటిలో:

• ఒత్తిడి నిర్వహణ
• సడలింపు పద్ధతులు
• మద్దతు నెట్వర్క్లను నిర్వహించడం
• శారీరక వ్యాయామం

కౌన్సెలింగ్: Counseling

ఆందోళన చికిత్సకు ఒక ప్రామాణిక మార్గం మానసిక సలహా. ఇందులో కాగ్నిటివ్ బిహేవియరల్ థెరపీ (CBT), మానసిక చికిత్స లేదా చికిత్సల కలయిక ఉంటుంది. CBT అనేది ఒక రకమైన మానసిక చికిత్స, ఇది ఆత్రుత మరియు సమస్యాత్మక భావాలకు పునాదిగా ఉండే హానికరమైన ఆలోచనా విధానాలను గుర్తించడం మరియు మార్చడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.

మందులు: Medications

ఒక వ్యక్తి అనేక రకాల మందులతో ఆందోళన నిర్వహణకు మద్దతు ఇవ్వగలడు. కొన్ని శారీరక మరియు మానసిక లక్షణాలను నియంత్రించే ఔషధాలలో యాంటిడిప్రెసెంట్స్, బెంజోడియాజిపైన్స్ మరియు ట్రైసైక్లిక్ యాంటిడిప్రెసెంట్స్ ఉన్నాయి.

• బెంజోడియాజిపైన్స్: ఆందోళనతో ఉన్న కొంతమందికి వైద్యుడు వీటిని సూచించవచ్చు, కానీ అవి వ్యసనానికి కారణమవుతాయి. డయాజెపామ్, లేదా వాలియం, ఒక సాధారణ బెంజోడియాజిపైన్.
• యాంటిడిప్రెసెంట్స్: ఇవి సాధారణంగా డిప్రెషన్‌ను లక్ష్యంగా చేసుకున్నప్పటికీ, ఆందోళనతో సహాయపడతాయి. సెరోటోనిన్ రీఅప్టేక్ ఇన్హిబిటర్స్ (SSRIలు), ఫ్లూక్సెటైన్ మరియు సిటోలోప్రమ్ ఉదాహరణలు.
• ట్రైసైక్లిక్ యాంటిడిప్రెసెంట్స్: ఇవి అబ్సెసివ్-కంపల్సివ్ డిజార్డర్ (OCD) కాకుండా చాలా ఆందోళన రుగ్మతలకు ప్రయోజనం చేకూర్చే పాత తరగతి ఔషధాలు. ఇమిప్రమైన్ మరియు క్లోమిప్రమైన్ ట్రైసైక్లిక్‌లకు రెండు ఉదాహరణలు.

ఒక వ్యక్తి ఆందోళన చికిత్సకు ఉపయోగించే అదనపు మందులు:

• మోనోఅమైన్ ఆక్సిడేస్ ఇన్హిబిటర్స్ (MAOIలు)
• బీటా-బ్లాకర్స్
• బస్పిరోన్

ఏదైనా సూచించిన మందుల యొక్క ప్రతికూల ప్రభావాలు తీవ్రంగా మారినట్లయితే వైద్య సలహాను కోరండి.

ఆందోళన రుగ్మతల నివారణ: Prevention of Anxiety disorders

ఆందోళన రుగ్మతల ప్రమాదాన్ని తగ్గించడానికి మార్గాలు ఉన్నాయి. ఆందోళన కలిగించే భావాలు రోజువారీ జీవితంలో సహజమైన కారకం అని గుర్తుంచుకోండి మరియు వాటిని అనుభవించడం ఎల్లప్పుడూ మానసిక ఆరోగ్య రుగ్మత ఉనికిని సూచించదు.

ఆందోళన రుగ్మత బాధితులు ఈ క్రింది వాటి నుండి ప్రయోజనం పొందవచ్చు:

• కెఫిన్ తీసుకోవడం తగ్గించడం
• ఓవర్-ది-కౌంటర్ లేదా హెర్బల్ రెమెడీస్ ఉపయోగించే ముందు ఆరోగ్య నిపుణులతో తనిఖీ చేయండి
• సమతుల్య, పోషకమైన ఆహారాన్ని నిర్వహించడం
• సాధారణ నిద్ర నమూనాను ఉంచడం
• క్రమం తప్పకుండా వ్యాయామం
• మద్యం, గంజాయి మరియు ఇతర మాదకద్రవ్యాలకు దూరంగా ఉండటం

ఆందోళన అనేది వైద్యపరమైన పరిస్థితి కాదు, ఒక వ్యక్తి ప్రమాదాన్ని ఎదుర్కొన్నప్పుడు మనుగడకు అవసరమైన సహజమైన భావోద్వేగం. ఈ ప్రతిచర్య అతిశయోక్తిగా లేదా దానికి కారణమైన ట్రిగ్గర్‌కు నిష్పత్తిలో లేనప్పుడు ఆందోళన రుగ్మత అభివృద్ధి చెందుతుంది. పానిక్ డిజార్డర్, ఫోబియాస్ మరియు సోషల్ యాంగ్జైటీ వంటి అనేక రకాల ఆందోళన రుగ్మతలు ఉన్నాయి. చికిత్సలో స్వయం సహాయక చర్యలతో పాటు చికిత్స, మందులు మరియు కౌన్సెలింగ్ కలయిక ఉంటుంది. సమతుల్య ఆహారంతో చురుకైన జీవనశైలి ఆరోగ్యకరమైన పరిమితుల్లో ఆత్రుత భావోద్వేగాలను ఉంచడంలో సహాయపడుతుంది.