రక్తహీనత అంటే మీ శరీరంలో తగినంత స్థాయిలో రక్తం లేని పరిస్థితి. ఈ పరిస్థితి తలెత్తితే శరీరంలోని కణజాలాలకు ప్రాణవాయువు ఆక్సిజెన్ కొరత ఏర్పడుతుంది. ఎందుకంటే ఆక్సిజన్‌ను కణజాలాలకు తీసుకువెళ్లడానికి తగినంత ఆరోగ్యకరమైన ఎర్ర రక్త కణాలు లేని పరిస్థితి ఉత్పన్నం అవుతుంది కాబట్టి. రక్తహీనత ఫలితంగా ఆయా వ్యక్తులు అలసట, నీరసం అనుభవించడం సాధారణ లక్షణం. అయితే ఇదేమీ ఎవరో కొందరు అనుభవిస్తున్న పరిస్థితి కాదు. ఏకంగా అగ్రరాజ్యం అమెరికాలోనే ఏకంగా 30 లక్షల మంది ఈ పరిస్థితిని ఎదుర్కోంటున్నారు. ప్రపంచ వ్యాప్తంగా 12.7 శాతం మంది పురుషులు రక్తహీనత పరిస్థితిని ఎదుర్కొంటుండగా, కేవలం భారత దేశంలో మాత్రం ఇరవై నుంచి నలభై శాతం వరకు పురుసులు ఈ సమస్య భారిన పడ్డారు.
వీరిలో పురుషుల్లో ఏకంగా 25 శాతం మంది అనీమియా సమస్యను ఎదుర్కోంటుండగా, 31 శాతం మంది బాలలు, యువత రక్తహీనతతో బాధపడుతున్నారు. ఇక మహిళల్లో ఈ సమస్య మరింత తీవ్రరూపం దాల్చింది. జాతీయ కుటుంబ ఆరోగ్య సర్వే (2019-21) ప్రకారం ఆరు గ్రూపులలో రక్తహీనత యొక్క ప్రాబల్యం పురుషులలో 25.0 శాతం (15-49 సంవత్సరాలు) మరియు మహిళలు, బాలికలలో 57.0 శాతం (15-49 సంవత్సరాలు)గా నమోదు అయ్యింది. దీని బట్టి మహిళలు, బాలికల్లో ఈ సమస్య తీవ్రత ఎంతగా ఉందో ఇట్టే అర్థమవుతుంది. ఇక గర్భం దాల్చిన మహిళలు తమ కడుపులోని బిడ్డ అరోగ్యంగా జన్మించాలన్నా, లేక వారు ఆరోగ్యంగా ఉండాలన్నా.. తగినంత రక్తం ఉండాలి. కానీ మన దేశంలో ఏకంగా 52 శాతం గర్భణీ స్త్రీలలో రక్తహీనత సమస్య వేళ్లూనుకుంది.
భారత దేశంలో ఐరన్ లోపం రక్తహీనత వలన పిల్లలలో అభిజ్ఞా మరియు మోటార్ అభివృద్ధి బలహీనపడుతుంది మరియు పెద్దలలో పని సామర్థ్యం తగ్గుతుంది. బాల్యంలో మరియు బాల్యంలోనే ప్రభావాలు చాలా తీవ్రంగా ఉంటాయి. గర్భధారణలో, ఇనుము లోపం అనీమియా పెరినాటల్ నష్టం, ప్రీమెచ్యూరిటీ మరియు తక్కువ బరువుతో శిశువుల జననానికి దారితీస్తుంది. ఇది అలసట, బలహీనత మరియు అనేక ఇతర లక్షణాలకు దారితీస్తుంది. రక్తహీనత కారణంగా అనేక మంది గర్భిణీ స్త్రీలు తమ ప్రాణాలను కోల్పోతుండగా, కొందరు తమ బిడ్డలను పురటిలోనే కోల్పోతున్నారు.
అనీమియాకు ఇతర అరోగ్య పరిస్థితులు కూడా కారణంగా మారుతుంటాయి. ఇతర అనారోగ్య పరిస్థితులు బారిన పడటంతో అవి అరోగ్యకర ఎర్ర రక్త కణాలపై ప్రభావం చూపడం ద్వారా కూడా రక్తహీనతకు కారణం అవుతోంది. శరీరం యొక్క ఆరోగ్యకరమైన ఎర్ర రక్త కణాల (RBCs) ఇతర ఆరోగ్య పరిస్థితుల ప్రభావంతో ఎర్ర రక్త కణాల ఉత్పత్తికి అంతరాయం కలిగించడం లేదా ఈ కణాల విచ్ఛిన్నం లేదా నష్టం రేటును పెంచడం వంటి ఇతర ఆరోగ్య పరిస్థితులు కూడా రక్తహీనతకు కారణమవుతాయి. దీంతో రక్తహీనత అలసట, ఊపిరి ఆడకపోవటం, మరియు తలనొప్పి వంటి లక్షణాలకు దారితీస్తుంది.
సాధారణంగా రక్తహీనత (అనీమియా) సమస్య తలెత్తిన నేపథ్యంలో వెంటనే దాని లక్షణాలు కూడా బయటపడతాయి. వాటిలో సర్వసాధారణంగా అనిపించినా నీరసం, అలసట అన్నవి ప్రధాన లక్షణాలు. కానీ వీటిని మనం రక్తహీనతకు లక్షణాలుగా పరిగణించం. అయితే దీనికి తోడు తలనొప్పి, ఊపిరి ఆటకపోవడం వంటి లక్షణాలు ఎదురైనా లేక ఛాతిలో నొప్పి, చర్మం లేక పసుపు వర్ణంలోకి మారినా అవి రక్తహీనత లక్షణాలు. వీటికి తోడు క్రమరహిత హృదయ స్పందనలు, చేతులు మరియు కాళ్లు చల్లబడటం వంటివి ఎదురైనా అవి అనీమియా లక్షణాలుగానే పరిగణించాలి.
పలు రక్తహీనత వ్యాధి లక్షణాలు ఎదురుకాగానే ఎందుకుని ఈ లక్షణాలు సంభవిస్తున్నాయని వైద్యుడిని సంప్రదిస్తారు. ఆయన మీరు చెప్పిన లక్షణాలను పరిగణలోకి తీసుకుని, అది రక్తహీనత అని అర్థం చేసుకున్నప్పటికీ దాని తీవ్రత, ప్రభావం ఏంత మేరకు ఉందని నిర్థారించుకునేందుకు కొన్ని రక్తపరీక్షలు నిర్వహిస్తారు. ఇందులో భాగంగా ప్రథమంగా మీ లక్షణాలు, మీరు తీసుకునే ఆహారం, కుటుంబ చరిత్ర, మరియు శారీరిక సంకేతాల అంచనాలను బట్టి వ్యాధిని నిర్థారిస్తారు. దీనికి తోడు మీలో మొత్తం ఎర్ర రక్త కణాలు ఎన్ని ఉన్నాయని తెలుసుకునేందుకు కంప్లీట్ బ్లడ్ కౌంట్ నిర్వహిస్తారు. ఇది ఎర్ర రక్త కణాలతో పాటు హిమోగ్లోబిన్ మరియు హెమటోక్రిట్ స్థాయిలను కొలుస్తుంది.
దీంతో పాటు రక్త కణాల ఆకారం మరియు పరిమాణాన్ని పరిశీలించేందుకు పెరిఫెరల్ బ్లడ్ స్మెర్, ఎముక మజ్జ పనితీరును అంచనా వేసేందుకు రెటిక్యులోసైట్ కౌంట్ పరీక్షలను నిర్వహిస్తారు. సీరం ఐరన్, ఫెర్రిటిన్ మరియు టోటల్ ఐరన్-బైండింగ్ కెపాసిటీ (TIBC) తెలుసుకునేందుకు ఐరన్ స్టడీస్ పరీక్ష, విటమిన్ లోపాలను నిర్థారించే విటమిన్ బి12, ఫోలేట్ స్థాయిల పరీక్షలను కూడా నిర్ధారిస్తారు. ఎముక మజ్జ ఆరోగ్యాన్ని అంచనా వేసే బోన్ మ్యారో బయాప్సీ సహా అనుమానిత కారణాన్ని బట్టి సికిల్ సెల్ అనీమియా లేదా తలసేమియా కోసం జన్యు పరీక్షలు వంటి అదనపు పరీక్షలు నిర్వహిస్తారు. ఇందుకు కారణం అనేక రకాల అనీమియాలు ఉండటమే.
అనీమియా చికిత్సలో భాగంగా రక్తహీనత బారిన పడిన రోగులకు ఆహారంలో మార్పులను వైద్యులు సూచిస్తారు. వీరికి పలు సప్లిమెంట్లను కూడా సిఫార్సు చేస్తారు. ఉదాహరణకు ఇనుము లోపంతో కూడిన రక్తహీనతతో బాధపడుతున్న రోగికి ఐరస్ సప్లిమెంట్లు, విటమిన్ల లోపంతో బాధపడుతున్న రోగికి విటమిన్ బి12 లేదా ఫోలేట్ సప్లిమెంట్స్, దీంతో పాటు రోగులకు అసవరమైన నేపథ్యంలో లీన్ మాంసాలు, బీన్స్ మరియు ఆకు కూరలు వంటి ఐరన్-రిచ్ ఫుడ్స్ ఎక్కువగా తినాలని వైద్యులు సిఫార్సు చేస్తారు. వీటికి తోడు ఎర్ర రక్తకణాల ఉత్పత్తి పెంపుకు ఎరిత్రోపోయిసిస్-స్టిమ్యులేటింగ్ ఏజెంట్లు, సంక్రమణ కారణంగా రక్తహీనత సమస్య ఉత్పన్నమయితే యాంటీబయాటిక్స్ మరియు ఇన్ఫెక్షన్లు తగ్గేందుకు మందులు, ఆటో ఇమ్యూన్ హెమోలిటిక్ అనీమియా కోసం ఇమ్యునోసప్రెసెంట్స్ సిఫార్సు చేస్తారు.
అనీమియా ప్రభావంతో తీవ్రమైన రక్తహీనత లేదా గణనీయమైన రక్త నష్టం ఉంటే రక్త మార్పిడి చేసుకోవాలని సూచిస్తారు. అప్లాస్టిక్ అనీమియా లేదా తీవ్రమైన తలసేమియా వంటి పరిస్థితులను నయం చేసేందుకు ఎముక మజ్జ మార్పిడి, రక్తస్రావం పాలిప్ లేదా ఫైబ్రాయిడ్‌ను తొలగించడం వంటి అంతర్లీన కారణాల చికిత్సకు శస్త్రచికిత్సలను సూచిస్తారు. అనీమియా కారణమయ్యే దీర్ఘకాలిక పరిస్థితుల కోసం, అంతర్లీన వ్యాధిని నిర్వహించడం కోసం కొనసాగుతున్న నిర్వహణను చేపట్టాలని సూచిస్తారు. ఐరన్, విటమిన్ బి12 మరియు ఫోలేట్ సమృద్ధిగా ఉండే సమతుల్య ఆహారం తీసుకోవడం ద్వారా అనీమియాను అధిగమించవచ్చు. ఈ ఆర్టికల్‌లో, రక్తహీనత యొక్క రకాలు, లక్షణాలు మరియు కారణాలు, అలాగే అందుబాటులో ఉన్న చికిత్సలను పరిశీలిద్దామా.
రక్తహీనత రకాలు
-
ఐరన్-డెఫిషియన్సీ అనీమియా
ఐరన్-డెఫిషియన్సీ అనీమియా అనేది రక్తహీనత యొక్క ఒక సాధారణ రకం, ఇది శరీరమంతటా ఆక్సిజన్‌ను తీసుకువెళ్ళే ఎర్ర రక్త కణాలలోని ప్రోటీన్ అయిన హిమోగ్లోబిన్‌ను తగినంత మొత్తంలో ఉత్పత్తి చేయడానికి శరీరంలో తగినంత ఇనుము లేనప్పుడు సంభవిస్తుంది.
– కారణాలు
- సరిపడా ఐరన్ తీసుకోవడం: ఐరన్-రిచ్ ఫుడ్స్ యొక్క పేలవమైన ఆహారం తీసుకోవడం.
- పెరిగిన ఐరన్ అవసరాలు: గర్భధారణ సమయంలో, పిల్లలలో పెరుగుదల, లేదా భారీ ఋతు కాలాలు.
- రక్త నష్టం: జీర్ణశయాంతర రక్తస్రావం, భారీ ఋతు రక్తస్రావం లేదా శస్త్రచికిత్స నుండి దీర్ఘకాలిక రక్త నష్టం.
- పేలవమైన ఇనుము శోషణ: ఉదరకుహర వ్యాధి, క్రోన్’స్ వ్యాధి లేదా ప్రేగులలో కొంత భాగాన్ని తొలగించే శస్త్రచికిత్సలు వంటి పరిస్థితులు ఇనుము శోషణను దెబ్బతీస్తాయి.
- దీర్ఘకాలిక పరిస్థితులు: కొన్ని దీర్ఘకాలిక వ్యాధులు లేదా క్యాన్సర్లు ఎర్ర రక్త కణాలను ఉత్పత్తి చేసే శరీర సామర్థ్యానికి ఆటంకం కలిగిస్తాయి.
– లక్షణాలు
- అలసట మరియు బలహీనత
- పాలిపోయిన చర్మం
- శ్వాస ఆడకపోవుట
- తల తిరగడం లేదా తలతిరగడం
- చల్లని చేతులు మరియు కాళ్ళు
- పెళుసుగా ఉండే గోర్లు
- తలనొప్పులు
- మంచు లేదా ధూళి (పికా) వంటి పోషకాలు లేని పదార్థాల కోసం కోరికలు
- గొంతు లేదా వాపు నాలుక
- పేద ఆకలి, ముఖ్యంగా శిశువులు మరియు పిల్లలలో
– వ్యాధి నిర్ధారణ
- కంప్లీట్ బ్లడ్ కౌంట్ (CBC): ఎర్ర రక్త కణాలు మరియు హిమోగ్లోబిన్ స్థాయిలను కొలుస్తుంది.
- సీరం ఫెర్రిటిన్: శరీరంలో నిల్వ ఉన్న ఇనుము మొత్తాన్ని సూచిస్తుంది.
- సీరం ఐరన్: రక్తంలో ఐరన్ పరిమాణాన్ని కొలుస్తుంది.
- మొత్తం ఐరన్-బైండింగ్ కెపాసిటీ (TIBC): ఇనుమును బంధించడానికి మరియు రవాణా చేయడానికి రక్తం యొక్క సామర్థ్యాన్ని కొలుస్తుంది.
- ట్రాన్స్‌ఫెర్రిన్ సంతృప్తత: రక్తంలోని ప్రొటీన్ ట్రాన్స్‌ఫెరిన్‌కు ఎంత ఇనుము కట్టుబడి ఉందో సూచిస్తుంది.
- అదనపు పరీక్షలు: రక్తస్రావం మూలాలను గుర్తించడానికి ఎండోస్కోపీ, కోలనోస్కోపీ లేదా ఇమేజింగ్ అధ్యయనాలు ఉండవచ్చు.
– చికిత్స
- ఆహారంలో మార్పులు: ఎర్ర మాంసం, పౌల్ట్రీ, చేపలు, చిక్కుళ్ళు, బచ్చలికూర మరియు బలవర్థకమైన తృణధాన్యాలు వంటి ఐరన్-రిచ్ ఫుడ్స్ తీసుకోవడం పెంచండి.
- ఐరన్ సప్లిమెంట్స్: ఓరల్ ఐరన్ సప్లిమెంట్స్ (ఫెర్రస్ సల్ఫేట్, ఫెర్రస్ గ్లూకోనేట్) సాధారణంగా సూచించబడతాయి. తీవ్రమైన సందర్భాల్లో, ఇంట్రావీనస్ ఇనుము అవసరం కావచ్చు.
- విటమిన్ సి: ఐరన్ శోషణను మెరుగుపరుస్తుంది, కాబట్టి విటమిన్ సి అధికంగా ఉండే ఆహారాలు లేదా సప్లిమెంట్లను కలుపుకోవడం ప్రయోజనకరంగా ఉంటుంది.
- అంతర్లీన కారణాలకు చికిత్స చేయండి: దీర్ఘకాలిక రక్త నష్టం లేదా ఇనుము శోషణను ప్రభావితం చేసే పరిస్థితుల యొక్క ఏవైనా మూలాలను పరిష్కరించండి.
- పర్యవేక్షణ మరియు ఫాలో-అప్: ఐరన్ స్థాయిలు మరియు చికిత్సకు ప్రతిస్పందనను పర్యవేక్షించడానికి రెగ్యులర్ రక్త పరీక్షలు.
ఐరన్-లోపం రక్తహీనత యొక్క సరైన నిర్వహణ ఆరోగ్యకరమైన ఇనుము స్థాయిలను పునరుద్ధరించడానికి మరియు పునరావృతం కాకుండా నిరోధించడానికి లక్షణాలు మరియు అంతర్లీన కారణాలు రెండింటినీ పరిష్కరించడం.
-
విటమిన్ లోపం అనీమియా
విటమిన్ లోపం రక్తహీనత అనేది అవసరమైన విటమిన్ల కొరత ఎర్ర రక్త కణాలు లేదా హిమోగ్లోబిన్ సంఖ్య తగ్గడానికి దారితీస్తుంది, ఆక్సిజన్‌ను తీసుకువెళ్లే రక్తం యొక్క సామర్థ్యాన్ని దెబ్బతీస్తుంది. ఈ రకమైన రక్తహీనత ప్రధానంగా విటమిన్ B12, ఫోలేట్ (విటమిన్ B9) లేదా విటమిన్ సి లోపాల వల్ల వస్తుంది.
కారణాలు
– విటమిన్ B12 లోపం:
- ఆహార లోపం: B12 తగినంతగా తీసుకోకపోవడం, కఠినమైన శాకాహారులు లేదా శాకాహారులలో సాధారణం.
- మాలాబ్జర్ప్షన్: హానికరమైన రక్తహీనత వంటి పరిస్థితులు, ఇందులో B12 శోషణకు అవసరమైన అంతర్గత కారకం లేకపోవడం లేదా జీర్ణశయాంతర శస్త్రచికిత్సలు మరియు రుగ్మతలు (ఉదా., క్రోన్’స్ వ్యాధి, ఉదరకుహర వ్యాధి).
- మందులు: కొన్ని మందులు B12 శోషణకు ఆటంకం కలిగిస్తాయి.
– ఫోలేట్ (విటమిన్ B9) లోపం:
- ఆహార లోపం: ఆకు కూరలు, పండ్లు మరియు చిక్కుళ్ళు వంటి ఫోలేట్ అధికంగా ఉండే ఆహారాలు లేని పేలవమైన ఆహారం.
- పెరిగిన డిమాండ్: గర్భం, కొన్ని మందులు (ఉదా., యాంటీ కన్వల్సెంట్స్, మెథోట్రెక్సేట్) మరియు హెమోలిటిక్ అనీమియా వంటి పరిస్థితులు ఫోలేట్ అవసరాలను పెంచుతాయి.
- మాలాబ్జర్ప్షన్: ఉదరకుహర వ్యాధి మరియు కొన్ని జీర్ణశయాంతర శస్త్రచికిత్సలు వంటి రుగ్మతలు.
– విటమిన్ సి లోపం:
- ఆహార లోపం: పండ్లు మరియు కూరగాయలు తగినంతగా తీసుకోకపోవడం.
- మాలాబ్జర్ప్షన్: కొన్ని వైద్య పరిస్థితులు విటమిన్ సి శోషణకు ఆటంకం కలిగిస్తాయి.
- పెరిగిన డిమాండ్: ధూమపానం మరియు దీర్ఘకాలిక వ్యాధులు.
– లక్షణాలు
- సాధారణ రక్తహీనత లక్షణాలు:
- అలసట మరియు బలహీనత
- లేత లేదా పసుపు రంగు చర్మం
- శ్వాస ఆడకపోవుట
- తల తిరగడం లేదా తలతిరగడం
- చల్లని చేతులు మరియు కాళ్ళు
- ఛాతి నొప్పి
– విటమిన్ లోపాల కోసం ప్రత్యేకం:
- విటమిన్ B12 లోపం: చేతులు మరియు కాళ్ళలో తిమ్మిరి మరియు జలదరింపు, నడవడం కష్టం, జ్ఞాపకశక్తి కోల్పోవడం మరియు మానసిక స్థితి మార్పులు వంటి నరాల లక్షణాలు.
- ఫోలేట్ లోపం: నోటి పుండ్లు, నాలుక వాపు మరియు జుట్టు, చర్మం లేదా వేలుగోళ్ల రంగులో మార్పులు.
- విటమిన్ సి లోపం: చిగుళ్లలో రక్తస్రావం, సులభంగా గాయాలు, నెమ్మదిగా గాయం నయం మరియు స్కర్వీ (రక్తహీనత, చిగుళ్ల వ్యాధి మరియు చర్మ సమస్యలకు దారితీసే తీవ్రమైన లోపం).
– వ్యాధి నిర్ధారణ
వైద్య చరిత్ర మరియు శారీరక పరీక్ష:
ఆహారపు అలవాట్లు, అంతర్లీన వైద్య పరిస్థితులు మరియు లక్షణాలను గుర్తించడానికి వివరణాత్మక రోగి చరిత్ర.
రక్తహీనత మరియు విటమిన్ లోపాల సంకేతాలపై దృష్టి సారించే శారీరక పరీక్ష.
– రక్త పరీక్షలు:
- కంప్లీట్ బ్లడ్ కౌంట్ (CBC): ఎర్ర రక్త కణాల సంఖ్య మరియు రూపాన్ని కొలుస్తుంది.
- విటమిన్ స్థాయిలు: విటమిన్ B12, ఫోలేట్ మరియు విటమిన్ సి యొక్క సీరం స్థాయిల కోసం నిర్దిష్ట పరీక్షలు.
- అదనపు పరీక్షలు: రెటిక్యులోసైట్ కౌంట్ (ఎముక మజ్జ పనితీరును అంచనా వేయడానికి), హోమోసిస్టీన్ మరియు మిథైల్మలోనిక్ యాసిడ్ (B12 లోపంతో పెరిగింది).
– ఇతర రోగనిర్ధారణ సాధనాలు:
- బోన్ మ్యారో బయాప్సీ: అరుదైన సందర్భాల్లో, అంతర్లీన సమస్యల కోసం ఎముక మజ్జను పరిశీలించడానికి.
- స్కిల్లింగ్ టెస్ట్: B12 శోషణ సమస్యలను గుర్తించడానికి గతంలో ఉపయోగించబడింది, అయితే ఈరోజు చాలా తక్కువగా ఉంది.
– చికిత్స
ఆహారంలో మార్పులు:
- విటమిన్ B12: మాంసం, చేపలు, పాల ఉత్పత్తులు మరియు బలవర్థకమైన తృణధాన్యాలు తీసుకోవడం పెంచండి.
- ఫోలేట్: ఆకు కూరలు, పండ్లు, చిక్కుళ్ళు మరియు బలవర్థకమైన ధాన్యాలు ఎక్కువగా తీసుకోవాలి.
- విటమిన్ సి: సిట్రస్ పండ్లు, బెర్రీలు, టమోటాలు, మిరియాలు మరియు ఆకుపచ్చ కూరగాయలను ఎక్కువగా తినండి.
* సప్లిమెంట్స్:
- విటమిన్ B12: ఓరల్ సప్లిమెంట్స్ లేదా ఇంజెక్షన్లు, ముఖ్యంగా మాలాబ్జర్ప్షన్ సమస్యలు ఉన్న వారికి.
- ఫోలేట్: ఓరల్ సప్లిమెంట్స్, ముఖ్యంగా గర్భిణీ స్త్రీలకు ముఖ్యమైనవి.
- విటమిన్ సి: ఆహారం తగినంతగా తీసుకోకపోతే ఓరల్ సప్లిమెంట్స్.
– అంతర్లీన పరిస్థితులను పరిష్కరించడం:
జీర్ణశయాంతర రుగ్మతలకు చికిత్స చేయండి, విటమిన్ శోషణకు ఆటంకం కలిగించే మందులను మార్చండి మరియు పోషకాహారాన్ని ప్రభావితం చేసే దీర్ఘకాలిక వ్యాధులను నిర్వహించండి.
– పర్యవేక్షణ మరియు అనుసరణ:
- విటమిన్ స్థాయిలు మరియు ఎర్ర రక్త కణాల గణనలను పర్యవేక్షించడానికి రెగ్యులర్ రక్త పరీక్షలు.
- పునరావృతం కాకుండా నిరోధించడానికి దీర్ఘకాలిక ఆహారం మరియు జీవనశైలి సర్దుబాట్లు.
విటమిన్ లోపం రక్తహీనతకు అంతర్లీన కారణాన్ని గుర్తించడానికి మరియు సమర్థవంతమైన చికిత్సను అందించడానికి సమగ్ర విధానం అవసరం, రోగులు ఆహారం, సప్లిమెంట్లు మరియు ఏదైనా దోహదపడే ఆరోగ్య పరిస్థితులను పరిష్కరించడం ద్వారా అవసరమైన విటమిన్‌లను పొందేలా చూసుకోవాలి.
-
అప్లాస్టిక్ అనీమియా
అప్లాస్టిక్ అనీమియా అనేది అరుదైన కానీ తీవ్రమైన పరిస్థితి, ఇక్కడ ఎముక మజ్జ తగినంత రక్త కణాలను ఉత్పత్తి చేయడంలో విఫలమవుతుంది, ఇది పాన్సైటోపెనియాకు దారితీస్తుంది (ఎర్ర రక్త కణాలు, తెల్ల రక్త కణాలు మరియు ప్లేట్‌లెట్ల లోపం). ఈ ముఖ్యమైన కణాల లేకపోవడం వల్ల ఇది అనేక రకాల లక్షణాలు మరియు సమస్యలకు దారితీస్తుంది.
-
కారణాలు
- ఇడియోపతిక్: చాలా సందర్భాలు ఇడియోపతిక్, అంటే నిర్దిష్ట కారణాన్ని గుర్తించలేము.
- ఆటో ఇమ్యూన్ డిజార్డర్స్: శరీరం యొక్క రోగనిరోధక వ్యవస్థ పొరపాటున దాని స్వంత ఎముక మజ్జ మూలకణాలపై దాడి చేస్తుంది.
- రసాయనాలు మరియు టాక్సిన్స్: బెంజీన్, పురుగుమందులు మరియు ఆర్సెనిక్ వంటి కొన్ని రసాయనాలకు గురికావడం వల్ల ఎముక మజ్జ దెబ్బతింటుంది.
- మందులు: కీమోథెరపీ ఏజెంట్లు, యాంటీబయాటిక్స్ (ఉదా., క్లోరాంఫెనికాల్) మరియు యాంటీ-సీజర్ మందులు వంటి కొన్ని మందులు ఎముక మజ్జను అణిచివేసేందుకు కారణమవుతాయి.
- ఇన్ఫెక్షన్లు: ఎప్స్టీన్-బార్ వైరస్ (EBV), హెపటైటిస్, HIV మరియు పార్వోవైరస్ B19 వంటి కొన్ని వైరల్ ఇన్ఫెక్షన్లు అప్లాస్టిక్ అనీమియాకు దారితీయవచ్చు.
- రేడియేషన్ మరియు కీమోథెరపీ: క్యాన్సర్ చికిత్సలు ఎముక మజ్జ కణాలను నాశనం చేస్తాయి.
- వంశపారంపర్య పరిస్థితులు: ఫ్యాన్‌కోని అనీమియా మరియు డైస్కెరాటోసిస్ కంజెనిటా వంటి జన్యుపరమైన రుగ్మతలు అప్లాస్టిక్ అనీమియా అభివృద్ధి చెందే ప్రమాదాన్ని పెంచుతాయి.
-
లక్షణాలు
- అలసట: తక్కువ ఎర్ర రక్త కణాల కారణంగా రక్తహీనత.
- శ్వాసలోపం: రక్తం యొక్క ఆక్సిజన్-వాహక సామర్థ్యం తగ్గింది.
- లేత చర్మం: రక్తహీనత యొక్క సాధారణ సంకేతం.
- తరచుగా వచ్చే అంటువ్యాధులు: తక్కువ తెల్ల రక్త కణాల సంఖ్య (ల్యూకోపెనియా) కారణంగా.
- దీర్ఘకాలిక రక్తస్రావం: తక్కువ ప్లేట్‌లెట్ కౌంట్ (థ్రోంబోసైటోపెనియా) వల్ల వస్తుంది.
- సులభంగా గాయాలు: తక్కువ ప్లేట్‌లెట్స్ కారణంగా.
- ముక్కు నుండి రక్తస్రావం మరియు చిగుళ్ల రక్తస్రావం: థ్రోంబోసైటోపెనియా యొక్క సూచిక.
- మైకము మరియు తలనొప్పి: రక్తహీనత ఫలితంగా.
- వేగవంతమైన హృదయ స్పందన రేటు: రక్తంలో తక్కువ ఆక్సిజన్ స్థాయిలను గుండె భర్తీ చేస్తుంది.
-
వ్యాధి నిర్ధారణ
- కంప్లీట్ బ్లడ్ కౌంట్ (CBC): ఎర్ర రక్త కణాలు, తెల్ల రక్త కణాలు మరియు ప్లేట్‌లెట్ల తక్కువ స్థాయిలను వెల్లడిస్తుంది.
- రెటిక్యులోసైట్ కౌంట్: ఎముక మజ్జ పనితీరును అంచనా వేయడానికి అపరిపక్వ ఎర్ర రక్త కణాలను కొలుస్తుంది.
- బోన్ మారో బయాప్సీ: హైపోసెల్యులార్ బోన్ మ్యారో (కణాల క్షీణత) చూపించడం ద్వారా రోగ నిర్ధారణను నిర్ధారిస్తుంది.
- ఫ్లో సైటోమెట్రీ: నిర్దిష్ట రోగనిరోధక వ్యవస్థ అసాధారణతలను గుర్తించడానికి ఉపయోగిస్తారు.
- కాలేయం మరియు మూత్రపిండాల పనితీరు పరీక్షలు: పాన్సైటోపెనియా యొక్క ఇతర కారణాలను తోసిపుచ్చడానికి.
- వైరల్ స్టడీస్: అప్లాస్టిక్ అనీమియాకు కారణమయ్యే ఇన్ఫెక్షన్ల కోసం తనిఖీ చేయడం.
- జన్యు పరీక్ష: వ్యాధి యొక్క వారసత్వ రూపం అనుమానించబడినట్లయితే.
-
చికిత్స
– సపోర్టివ్ కేర్:
రక్త మార్పిడి: రక్తహీనత మరియు తక్కువ ప్లేట్‌లెట్ కౌంట్‌ను నిర్వహించడానికి.
యాంటీబయాటిక్స్ మరియు యాంటీవైరల్: ఇన్ఫెక్షన్లకు చికిత్స చేయడానికి లేదా నిరోధించడానికి.
– మందులు:
- రోగనిరోధక శక్తిని తగ్గించే మందులు: రోగనిరోధక వ్యవస్థను అణిచివేసేందుకు మరియు మజ్జ దాడిని తగ్గించడానికి సైక్లోస్పోరిన్ మరియు యాంటీ-థైమోసైట్ గ్లోబులిన్ (ATG) వంటి మందులు.
- బోన్ మ్యారో స్టిమ్యులెంట్స్: తెల్ల రక్త కణాల ఉత్పత్తిని ప్రేరేపించడానికి గ్రాన్యులోసైట్ కాలనీ-స్టిమ్యులేటింగ్ ఫ్యాక్టర్ (G-CSF) వంటి మందులు.
- ఎల్ట్రోంబోపాగ్: ఎక్కువ రక్త కణాలను ఉత్పత్తి చేయడానికి ఎముక మజ్జను ఉత్తేజపరిచే ఔషధం.
– ఎముక మజ్జ మార్పిడి:
అలోజెనిక్ స్టెమ్ సెల్ ట్రాన్స్‌ప్లాంట్: ఉత్తమ సంభావ్య నివారణ, ముఖ్యంగా చిన్న రోగులకు, దెబ్బతిన్న ఎముక మజ్జను ఆరోగ్యకరమైన దాత మూలకణాలతో భర్తీ చేయడం. తగిన దాతను కనుగొనడం చాలా క్లిష్టమైనది.
– జన్యు చికిత్స:
కొన్ని వంశపారంపర్య రకాల అప్లాస్టిక్ అనీమియా కోసం ఉద్భవిస్తున్న చికిత్సలు జన్యుపరమైన లోపాలను సరిచేయడాన్ని కలిగి ఉంటాయి.
-
రోగ నిరూపణ
అప్లాస్టిక్ అనీమియా యొక్క రోగ నిరూపణ పరిస్థితి యొక్క తీవ్రత, రోగి వయస్సు మరియు చికిత్సకు ప్రతిస్పందన ఆధారంగా మారుతుంది. చికిత్సలో పురోగతితో, ముఖ్యంగా ఎముక మజ్జ మార్పిడి మరియు రోగనిరోధక శక్తిని తగ్గించే చికిత్సలు, చాలా మంది రోగులు దీర్ఘకాలిక ఉపశమనం లేదా నివారణను సాధించగలరు. సంక్లిష్టతలను నిర్వహించడానికి మరియు అవసరమైన చికిత్సలను సర్దుబాటు చేయడానికి రెగ్యులర్ ఫాలో-అప్ మరియు పర్యవేక్షణ అవసరం.
-
నివారణ
అప్లాస్టిక్ అనీమియా యొక్క అనేక కేసులు వాటి ఇడియోపతిక్ స్వభావం కారణంగా నివారించబడవు, విష రసాయనాలు, కొన్ని మందులు మరియు ఇన్ఫెక్షన్లు వంటి తెలిసిన ప్రమాద కారకాలకు గురికావడాన్ని తగ్గించడం వల్ల ప్రమాదాన్ని తగ్గించవచ్చు. వారసత్వంగా వచ్చిన ఎముక మజ్జ వైఫల్యం సిండ్రోమ్‌ల కుటుంబ చరిత్ర కలిగిన వారికి జన్యుపరమైన సలహాలు ప్రయోజనకరంగా ఉండవచ్చు.
-
హిమోలిటిక్ అనీమియా
హెమోలిటిక్ అనీమియా అనేది ఎముక మజ్జ ద్వారా ఉత్పత్తి చేయగలిగిన దానికంటే వేగంగా ఎర్ర రక్త కణాలు (RBCలు) నాశనమయ్యే పరిస్థితి. ఎర్ర రక్త కణాల నాశనాన్ని హిమోలిసిస్ అంటారు. ఇది శరీరం అంతటా ఆక్సిజన్‌ను తీసుకువెళ్లడానికి అవసరమైన RBCల కొరతకు దారి తీస్తుంది.
-
కారణాలు
హేమోలిటిక్ రక్తహీనతను దాని కారణాన్ని బట్టి రెండు ప్రధాన రకాలుగా వర్గీకరించవచ్చు: అంతర్గత (RBCలలోని లోపాల కారణంగా) మరియు బాహ్య (RBCలను ప్రభావితం చేసే బాహ్య కారకాల కారణంగా).
– అంతర్గత కారణాలు:
- వంశపారంపర్య స్పిరోసైటోసిస్: RBCలు గోళాకారంలో మరియు విరిగిపోయే అవకాశం ఉన్న జన్యుపరమైన పరిస్థితి.
- సికిల్ సెల్ అనీమియా: ఆర్‌బిసిలు చంద్రవంక ఆకారంలో మరియు పెళుసుగా మారే వారసత్వ రుగ్మత.
- తలసేమియా: అసాధారణ హిమోగ్లోబిన్ ఉత్పత్తికి దారితీసే జన్యుపరమైన రుగ్మతలు.
- గ్లూకోజ్-6-ఫాస్ఫేట్ డీహైడ్రోజినేస్ (G6PD) లోపం: RBC జీవక్రియను ప్రభావితం చేసే జన్యుపరమైన రుగ్మత.
- వంశపారంపర్య ఎలిప్టోసైటోసిస్: RBCలు దీర్ఘవృత్తాకారంలో ఉంటాయి మరియు సులభంగా చీలిపోతాయి.
– బాహ్య కారణాలు:
- ఆటో ఇమ్యూన్ హెమోలిటిక్ అనీమియా (AIHA): రోగనిరోధక వ్యవస్థ RBCలపై పొరపాటున దాడి చేస్తుంది.
- అంటువ్యాధులు: కొన్ని అంటువ్యాధులు హెమోలిసిస్‌కు కారణం కావచ్చు (ఉదా. మలేరియా).
- మందులు: కొన్ని మందులు హెమోలిసిస్‌ను ప్రేరేపించగలవు (ఉదా., పెన్సిలిన్, సెఫాలోస్పోరిన్స్).
- యాంత్రిక కారణాలు: కృత్రిమ గుండె కవాటాలు లేదా ఇతర పరికరాలు RBCలను భౌతికంగా దెబ్బతీస్తాయి.
- టాక్సిన్స్ మరియు విషాలు: కొన్ని రసాయనాలు లేదా విషాలకు గురికావడం.
-
లక్షణాలు
హెమోలిటిక్ రక్తహీనత యొక్క లక్షణాలు తీవ్రత మరియు కారణాన్ని బట్టి మారవచ్చు కానీ తరచుగా వీటిని కలిగి ఉంటాయి:
- అలసట: కణజాలాలకు ఆక్సిజన్ పంపిణీ తగ్గడం వల్ల.
- పల్లర్: లేత చర్మం మరియు శ్లేష్మ పొరలు.
- కామెర్లు: RBC విచ్ఛిన్నం నుండి పెరిగిన బిలిరుబిన్ కారణంగా చర్మం మరియు కళ్ళు పసుపు రంగులోకి మారుతాయి.
- ముదురు మూత్రం: హిమోగ్లోబిన్ లేదా దాని విచ్ఛిన్న ఉత్పత్తుల ఉనికి కారణంగా.
- శ్వాస ఆడకపోవడం: ముఖ్యంగా శ్రమ సమయంలో.
- వేగవంతమైన హృదయ స్పందన రేటు: శరీరం తక్కువ ఆక్సిజన్ స్థాయిలను భర్తీ చేయడానికి ప్రయత్నిస్తుంది.
- విస్తరించిన ప్లీహము: దెబ్బతిన్న RBCలను తొలగించడంలో పెరిగిన కార్యాచరణ కారణంగా.
-
వ్యాధి నిర్ధారణ
హెమోలిటిక్ రక్తహీనత నిర్ధారణ క్లినికల్ మూల్యాంకనం మరియు ప్రయోగశాల పరీక్షల కలయికను కలిగి ఉంటుంది:
- కంప్లీట్ బ్లడ్ కౌంట్ (CBC): తక్కువ RBC కౌంట్, హిమోగ్లోబిన్ మరియు హెమటోక్రిట్ స్థాయిలు.
- రెటిక్యులోసైట్ కౌంట్: పెరిగిన రెటిక్యులోసైట్ కౌంట్ పెరిగిన RBC ఉత్పత్తిని సూచిస్తుంది.
- పెరిఫెరల్ బ్లడ్ స్మెర్: RBCల ఆకారం మరియు స్థితిని పరిశీలించడం.
- బిలిరుబిన్ స్థాయిలు: పెరిగిన RBC విధ్వంసం కారణంగా ఎలివేటెడ్ పరోక్ష బిలిరుబిన్.
- లాక్టేట్ డీహైడ్రోజినేస్ (LDH): సెల్ టర్నోవర్‌ని సూచించే ఎలివేటెడ్ లెవెల్స్.
- హాప్టోగ్లోబిన్: హాప్టోగ్లోబిన్ నాశనం చేయబడిన ఆర్బీసీల నుండి ఉచిత హిమోగ్లోబిన్‌ను బంధించడం వలన స్థాయిలు తగ్గుతాయి.
- కూంబ్స్ టెస్ట్: ఆటో ఇమ్యూన్ హెమోలిటిక్ అనీమియాలో ఆర్బీసీలకు వ్యతిరేకంగా ప్రతిరోధకాలను గుర్తించడానికి ప్రత్యక్ష మరియు పరోక్ష పరీక్షలు.
- ఓస్మోటిక్ ఫ్రాజిలిటీ టెస్ట్: వంశపారంపర్య స్పిరోసైటోసిస్ కోసం.
- G6PD పరీక్ష: G6PD లోపం కోసం తనిఖీ చేయడానికి.
-
చికిత్స
హేమోలిటిక్ అనీమియా చికిత్స అంతర్లీన కారణం మరియు తీవ్రతపై ఆధారపడి ఉంటుంది:
-
సాధారణ చర్యలు:
– ఫోలిక్ యాసిడ్ సప్లిమెంట్స్: RBC ఉత్పత్తికి మద్దతు ఇవ్వడానికి.
– రక్తమార్పిడి: తీవ్రమైన సందర్భాల్లో త్వరగా RBC కౌంట్‌ని పెంచడానికి.
-
నిర్దిష్ట చికిత్సలు:
- ఆటో ఇమ్యూన్ హెమోలిటిక్ అనీమియా (AIHA): రోగనిరోధక వ్యవస్థ కార్యకలాపాలను తగ్గించడానికి కార్టికోస్టెరాయిడ్స్ లేదా ఇతర రోగనిరోధక శక్తిని తగ్గించే మందులు. వక్రీభవన సందర్భాలలో స్ప్లెనెక్టమీ (ప్లీహము యొక్క శస్త్రచికిత్స తొలగింపు).
- G6PD లోపం: ప్రేరేపించే పదార్థాలను నివారించడం (కొన్ని మందులు, ఆహారాలు మరియు అంటువ్యాధులు).
- సికిల్ సెల్ అనీమియా: హైడ్రాక్సీయూరియా కొడవలి కణ నిర్మాణం, నొప్పి నిర్వహణ మరియు కొన్నిసార్లు ఎముక మజ్జ మార్పిడిని తగ్గించడానికి.
- తలసేమియా: ఐరన్ ఓవర్‌లోడ్‌ను నిర్వహించడానికి రెగ్యులర్ రక్తమార్పిడి మరియు చెలేషన్ థెరపీ.
- ఇన్ఫెక్షన్-ప్రేరిత హిమోలిసిస్: అంతర్లీన సంక్రమణ చికిత్స (ఉదా., మలేరియా కోసం యాంటీమలేరియల్ మందులు).
-
రోగ నిరూపణ
హేమోలిటిక్ అనీమియా యొక్క రోగ నిరూపణ కారణం, తీవ్రత మరియు చికిత్సకు ప్రతిస్పందన ఆధారంగా విస్తృతంగా మారుతుంది. తగిన నిర్వహణతో, హేమోలిటిక్ రక్తహీనత యొక్క అనేక రూపాలను నియంత్రించవచ్చు, వ్యక్తులు సాపేక్షంగా సాధారణ జీవితాలను గడపడానికి అనుమతిస్తుంది. అయినప్పటికీ, కొన్ని తీవ్రమైన లేదా దీర్ఘకాలిక కేసులకు కొనసాగుతున్న చికిత్స మరియు పర్యవేక్షణ అవసరం కావచ్చు.
-
సికిల్ సెల్ అనీమియా
సికిల్ సెల్ అనీమియా అనేది హెమోగ్లోబిన్ S అని పిలువబడే అసాధారణ హీమోగ్లోబిన్ ఉత్పత్తి ద్వారా వర్గీకరించబడిన జన్యు రక్త రుగ్మత. ఈ అసాధారణ హిమోగ్లోబిన్ ఎర్ర రక్త కణాలను దృఢంగా, జిగటగా మరియు చంద్రవంక లేదా కొడవలి ఆకారంలో ఉండేలా చేస్తుంది, ఇది రక్త ప్రవాహాన్ని అడ్డుకుంటుంది మరియు దారి తీస్తుంది. వివిధ ఆరోగ్య సమస్యలు.
-
కారణాలు
సికిల్ సెల్ అనీమియా అనేది HBB జన్యువులోని మ్యుటేషన్ వల్ల వస్తుంది, ఇది హిమోగ్లోబిన్ యొక్క బీటా-గ్లోబిన్ సబ్‌యూనిట్‌ను ఎన్కోడ్ చేస్తుంది. ఈ రుగ్మత ఆటోసోమల్ రిసెసివ్ నమూనాలో వారసత్వంగా వస్తుంది, అంటే వ్యాధిని అభివృద్ధి చేయడానికి ఒక వ్యక్తి సికిల్ సెల్ జన్యువు యొక్క రెండు కాపీలను (ప్రతి తల్లిదండ్రుల నుండి ఒకటి) వారసత్వంగా పొందాలి. ఒక సికిల్ సెల్ జన్యువు మరియు ఒక సాధారణ జన్యువు కలిగిన వ్యక్తులు వాహకాలు (సికిల్ సెల్ లక్షణం) మరియు సాధారణంగా లక్షణాలను ప్రదర్శించరు.
-
లక్షణాలు
సికిల్ సెల్ అనీమియా యొక్క లక్షణాలు తీవ్రతలో మారుతూ ఉంటాయి మరియు వీటిని కలిగి ఉండవచ్చు:
- రక్తహీనత: కొడవలి ఎర్ర రక్త కణాల స్వల్ప జీవితకాలం కారణంగా దీర్ఘకాలిక హీమోలిటిక్ రక్తహీనత, అలసట, పల్లర్ మరియు కామెర్లుకి దారితీస్తుంది.
- పెయిన్ క్రైసెస్ (వాసో-ఆక్లూజివ్ క్రైసెస్): చిన్న రక్తనాళాలలో రక్త ప్రవాహాన్ని అడ్డుకోవడం వల్ల తీవ్రమైన నొప్పి తరచుగా ఎముకలు, ఛాతీ మరియు పొత్తికడుపుపై ప్రభావం చూపుతుంది.
- వాపు: శిశువులు మరియు చిన్న పిల్లలలో చేతులు మరియు కాళ్ళ బాధాకరమైన వాపు (డాక్టిలైటిస్).
- తరచుగా వచ్చే అంటువ్యాధులు: ప్లీహము దెబ్బతినడం వల్ల ఇన్ఫెక్షన్లకు గురయ్యే అవకాశం పెరుగుతుంది.
- ఆలస్యమైన పెరుగుదల మరియు అభివృద్ధి: సికిల్ సెల్ అనీమియా ఉన్న పిల్లలు ఆలస్యంగా పెరుగుదల మరియు యుక్తవయస్సును అనుభవించవచ్చు.
- దృష్టి సమస్యలు: కళ్లలో రక్తనాళాలు మూసుకుపోవడం వల్ల రెటీనా దెబ్బతింటుంది.
- అవయవ నష్టం: ఆక్సిజన్‌ని దీర్ఘకాలికంగా అందకపోవడం వల్ల ప్లీహము, కాలేయం, మూత్రపిండాలు మరియు ఊపిరితిత్తులు వంటి అవయవాలు దెబ్బతింటాయి.
- అక్యూట్ ఛాతీ సిండ్రోమ్: ఛాతీ నొప్పి, జ్వరం మరియు ఊపిరితిత్తుల ఇన్ఫెక్షన్ లేదా బ్లాక్ చేయబడిన రక్తనాళాల కారణంగా శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది వంటి ప్రాణాంతక సమస్య.
-
వ్యాధి నిర్ధారణ
– నవజాత శిశువు స్క్రీనింగ్: సికిల్ సెల్ అనీమియా కోసం సాధారణ రక్త పరీక్షలు అనేక దేశాలలో పుట్టినప్పుడు జరుగుతాయి.
– రక్త పరీక్షలు: పూర్తి రక్త గణన (CBC) మరియు పెరిఫెరల్ బ్లడ్ స్మెర్ రక్తహీనత మరియు కొడవలి కణాలను చూపుతుంది.
– హిమోగ్లోబిన్ ఎలెక్ట్రోఫోరేసిస్: ఈ పరీక్ష రక్తంలోని వివిధ రకాల హిమోగ్లోబిన్‌లను గుర్తిస్తుంది, హిమోగ్లోబిన్ S ఉనికిని నిర్ధారిస్తుంది.
– జన్యు పరీక్ష: DNA విశ్లేషణ సికిల్ సెల్ జన్యు పరివర్తనను గుర్తించగలదు.
-
చికిత్స
– నొప్పి నిర్వహణ: తీవ్రమైన నొప్పి సంక్షోభాల కోసం ఓవర్-ది-కౌంటర్ నొప్పి నివారణలు లేదా ప్రిస్క్రిప్షన్ ఓపియాయిడ్లు.
– హైడ్రాక్సీయూరియా: పిండం హిమోగ్లోబిన్ స్థాయిలను పెంచడం ద్వారా నొప్పి సంక్షోభాలు మరియు తీవ్రమైన ఛాతీ సిండ్రోమ్ యొక్క ఫ్రీక్వెన్సీని తగ్గించే ఔషధం.
– రక్తమార్పిడులు: తీవ్రమైన రక్తహీనత చికిత్స, స్ట్రోక్ మరియు ఇతర సమస్యలను నివారించడానికి రెగ్యులర్ ట్రాన్స్‌ఫ్యూషన్‌లు.
– బోన్ మ్యారో ట్రాన్స్‌ప్లాంట్ (స్టెమ్ సెల్ ట్రాన్స్‌ప్లాంట్): ఇది ప్రమాదకరమైనది మరియు సాధారణంగా తీవ్రమైన కేసుల కోసం ప్రత్యేకించబడినప్పటికీ, సంభావ్య నివారణ మాత్రమే. ఇది ప్రభావితమైన ఎముక మజ్జను అనుకూల దాత నుండి ఆరోగ్యకరమైన మజ్జతో భర్తీ చేస్తుంది.
– టీకాలు మరియు యాంటీబయాటిక్స్: ఇన్ఫెక్షన్ల ప్రమాదాన్ని తగ్గించడానికి నివారణ చర్యలు.
– ఫోలిక్ యాసిడ్ సప్లిమెంట్స్: ఎర్ర రక్త కణాల ఉత్పత్తికి మద్దతు ఇస్తుంది.
– జీన్ థెరపీ: సికిల్ సెల్ అనీమియాకు కారణమైన జన్యుపరమైన లోపాన్ని సరిచేయడానికి ఉద్దేశించిన ఉద్భవిస్తున్న చికిత్సలు.
-
నిర్వహణ మరియు జీవనశైలి
– హైడ్రేషన్: డీహైడ్రేషన్‌ను నివారించడానికి మరియు నొప్పి సంక్షోభాల ప్రమాదాన్ని తగ్గించడానికి పుష్కలంగా ద్రవాలు త్రాగడం.
– ఆరోగ్యకరమైన ఆహారం: మొత్తం ఆరోగ్యానికి తోడ్పడేందుకు విటమిన్లు మరియు ఖనిజాలతో కూడిన సమతుల్య ఆహారం.
– విపరీతమైన ఉష్ణోగ్రతలను నివారించడం: వేడి మరియు చల్లని ఉష్ణోగ్రతలు రెండూ నొప్పి సంక్షోభాలను ప్రేరేపిస్తాయి.
– రెగ్యులర్ చెక్-అప్‌లు: సంభావ్య సంక్లిష్టతలను పర్యవేక్షించడం మరియు వాటిని వెంటనే నిర్వహించడం.
-
తలసేమియా
తలసేమియా అనేది వంశపారంపర్య రక్త రుగ్మత, ఇది అసాధారణమైన హిమోగ్లోబిన్ ఉత్పత్తి ద్వారా వర్గీకరించబడుతుంది. హిమోగ్లోబిన్ ఎర్ర రక్త కణాలలో ఆక్సిజన్‌ను తీసుకువెళ్లే ప్రోటీన్. ఈ రుగ్మత ఎర్ర రక్త కణాలను అధికంగా నాశనం చేస్తుంది, ఇది రక్తహీనతకు దారితీస్తుంది.
-
కారణాలు
హిమోగ్లోబిన్ ఉత్పత్తిని ప్రభావితం చేసే జన్యు ఉత్పరివర్తనాల వల్ల తలసేమియా వస్తుంది. ఇది ఆటోసోమల్ రిసెసివ్ ప్యాటర్న్‌లో వారసత్వంగా సంక్రమిస్తుంది, అంటే తల్లిదండ్రులు ఇద్దరూ తమ బిడ్డకు వ్యాధిని పంపడానికి లోపభూయిష్ట జన్యువు యొక్క వాహకాలుగా ఉండాలి. హిమోగ్లోబిన్ అణువులో ఏ భాగం ప్రభావితమవుతుందనే దాని ఆధారంగా పరిస్థితి వర్గీకరించబడింది:
-
ఆల్ఫా తలసేమియా:
– హెచ్.బి.ఎ1 (HBA1) మరియు హెచ్.బి.ఎ2 (HBA2) జన్యువులలో ఉత్పరివర్తనాల వలన కలుగుతుంది.
– ఆల్ఫా-గ్లోబిన్ చైన్‌ల తగ్గింపు లేదా లేకపోవడం వల్ల ఫలితాలు.
– సైలెంట్ క్యారియర్‌ల నుండి హిమోగ్లోబిన్ హెచ్ వ్యాధి లేదా హైడ్రోప్స్ ఫెటాలిస్ వంటి తీవ్రమైన రూపాల వరకు తీవ్రత ఉంటుంది.
-
బీటా తలసేమియా:
– హెచ్.బి.బి (HBB) జన్యువులోని ఉత్పరివర్తనాల వల్ల కలుగుతుంది.
– బీటా-గ్లోబిన్ చైన్‌ల తగ్గింపు లేదా లేకపోవడం వల్ల ఫలితాలు.
– తలసేమియా మైనర్ (క్యారియర్ స్టేట్), తలసేమియా ఇంటర్మీడియా (మితమైన రక్తహీనత) మరియు తలసేమియా మేజర్ (తీవ్రమైన రక్తహీనత) ఉన్నాయి.
-
లక్షణాలు
తలసేమియా రకం మరియు తీవ్రత ఆధారంగా లక్షణాలు మారుతూ ఉంటాయి:
తలసేమియా మైనర్ (క్యారియర్ స్టేట్):
- తరచుగా లక్షణం లేని లేదా తేలికపాటి రక్తహీనత.
- కొంచెం అలసట లేదా పల్లర్ ఉండవచ్చు.
తలసేమియా ఇంటర్మీడియా:
- మితమైన రక్తహీనత.
- లక్షణాలు అలసట, బలహీనత మరియు పెరుగుదల ఆలస్యం.
- ఎముక మజ్జ విస్తరణ కారణంగా అస్థిపంజర వైకల్యాలు సాధ్యమే.
తలసేమియా మేజర్ (కూలీస్ అనీమియా):
- జీవితంలో మొదటి రెండు సంవత్సరాలలో తీవ్రమైన రక్తహీనత అభివృద్ధి చెందుతుంది.
- లక్షణాలు తీవ్రమైన అలసట, బలహీనత, పల్లర్, కామెర్లు, విస్తరించిన ప్లీహము మరియు కాలేయం మరియు అస్థిపంజర అసాధారణతలు.
- తరచుగా రక్తమార్పిడి చేయడం వల్ల ఐరన్ ఓవర్‌లోడ్ కారణంగా ఇన్ఫెక్షన్లు మరియు గుండె సమస్యల ప్రమాదం పెరుగుతుంది.
-
వ్యాధి నిర్ధారణ
– పూర్తి రక్త గణన (CBC): రక్తహీనత మరియు అసాధారణ ఎర్ర రక్త కణాల స్వరూపాన్ని వెల్లడిస్తుంది.
– హిమోగ్లోబిన్ ఎలెక్ట్రోఫోరేసిస్: అసాధారణ రూపాలను గుర్తించడానికి వివిధ రకాల హిమోగ్లోబిన్‌లను కొలుస్తుంది.
– జన్యు పరీక్ష: HBA1, HBA2 లేదా HBB జన్యువులలో ఉత్పరివర్తనాలను గుర్తిస్తుంది.
-
జనన పూర్వ పరీక్ష:
కోరియోనిక్ విల్లస్ శాంప్లింగ్ లేదా అమ్నియోసెంటెసిస్ పిండంలో తలసేమియాను నిర్ధారిస్తుంది.
-
చికిత్స
– తేలికపాటి తలసేమియా:
- తరచుగా సాధారణ పర్యవేక్షణ తప్ప నిర్దిష్ట చికిత్స అవసరం లేదు.
– మధ్యస్థం నుండి తీవ్రమైన తలసేమియా:
- రక్తమార్పిడులు: హిమోగ్లోబిన్ స్థాయిలను నిర్వహించడానికి రెగ్యులర్ మార్పిడి.
- ఐరన్ చెలేషన్ థెరపీ: తరచుగా రక్తమార్పిడి (ఉదా., డిఫెరోక్సమైన్, డిఫెరాసిరోక్స్) కారణంగా శరీరం నుండి అదనపు ఇనుమును తొలగించే మందులు.
- లిక్ యాసిడ్ సప్లిమెంట్స్: ఎర్ర రక్త కణాల ఉత్పత్తికి మద్దతు ఇవ్వడానికి.
- స్ప్లెనెక్టమీ: ప్లీహము అతిగా విస్తరిస్తే మరియు రక్తహీనతకు దోహదపడినట్లయితే దానిని శస్త్రచికిత్స ద్వారా తొలగించడం.
- బోన్ మ్యారో లేదా స్టెమ్ సెల్ ట్రాన్స్‌ప్లాంట్: అనుకూలమైన దాత నుండి ఆరోగ్యకరమైన మూలకణాల మార్పిడిని కలిగి ఉన్న ఏకైక సంభావ్య నివారణ.
-
ఎమర్జింగ్ థెరపీలు:
– జన్యు చికిత్స: తలసేమియాకు కారణమైన లోపభూయిష్ట జన్యువులను సరిచేయడానికి ఉద్దేశించిన ప్రయోగాత్మక చికిత్సలు.
– CRISPR/Cas9: తలసేమియాను సమర్థవంతంగా నయం చేసేందుకు అధునాతన జన్యు-సవరణ సాంకేతికత పరిశోధించబడుతోంది.
-
నివారణ
– జెనెటిక్ కౌన్సెలింగ్: తలసేమియా యొక్క కుటుంబ చరిత్ర కలిగిన వ్యక్తులకు, ముఖ్యంగా పిల్లలను కలిగి ఉండాలని భావించే వారికి ముఖ్యమైనది.
– ప్రినేటల్ స్క్రీనింగ్: గర్భధారణ సమయంలో పరీక్షలు చేయడం వల్ల తలసేమియా ప్రమాదాన్ని ఆశించే తల్లిదండ్రులు అర్థం చేసుకోవచ్చు.
-
దీర్ఘకాలిక రక్తహీనత వ్యాధి
దీర్ఘకాలిక రక్తహీనత వ్యాధిని అనీమియా ఆఫ్ క్రానిక్ డిసీజ్ (ACD), దీనిని ఇన్‌ఫ్లమేషన్ అనీమియా అని కూడా పిలుస్తారు, ఇది దీర్ఘకాలిక ఇన్ఫెక్షన్లు, ఇన్ఫ్లమేటరీ వ్యాధులు లేదా ప్రాణాంతకత ఉన్న రోగులలో సాధారణంగా సంభవించే ఒక రకమైన రక్తహీనత. ఇది ఎర్ర రక్త కణాలను ఉత్పత్తి చేయడానికి నిల్వ చేసిన ఇనుమును సమర్థవంతంగా ఉపయోగించలేకపోవడం ద్వారా ఇది వర్గీకరించబడుతుంది, ఇది హిమోగ్లోబిన్ మరియు ఎర్ర రక్త కణాల సంఖ్య తగ్గడానికి దారితీస్తుంది.
-
కారణాలు
అనీమియా ఆఫ్ క్రానిక్ డిసీజ్ యొక్క ప్రధాన కారణాలు మంటను ప్రేరేపించే దీర్ఘకాలిక పరిస్థితులు. వీటితొ పాటు:
– దీర్ఘకాలిక అంటువ్యాధులు:
- క్షయవ్యాధి
- HIV/AIDS
- ఆస్టియోమైలిటిస్
- ఎండోకార్డిటిస్
– దీర్ఘకాలిక శోథ వ్యాధులు:
- కీళ్ళ వాతము
- దైహిక లూపస్ ఎరిథెమాటోసస్ (SLE)
- తాపజనక ప్రేగు వ్యాధి (క్రోన్’స్ వ్యాధి, వ్రణోత్పత్తి పెద్దప్రేగు శోథ)
- దీర్ఘకాలిక మూత్రపిండ వ్యాధి
– ప్రాణాంతక వ్యాధులు:
- క్యాన్సర్ (వివిధ రకాలు)
- లింఫోమాస్
- బహుళ మైలోమా
– ఇతర దీర్ఘకాలిక పరిస్థితులు:
- గుండె ఆగిపోవుట
- క్రానిక్ అబ్స్ట్రక్టివ్ పల్మనరీ డిసీజ్ (COPD)
- మధుమేహం
ఈ పరిస్థితులతో సంబంధం ఉన్న వాపు సైటోకిన్‌ల ఉత్పత్తికి దారితీస్తుంది, ఇంటర్‌లుకిన్-6 (IL-6), ఇది ఇనుము జీవక్రియ మరియు ఎరిథ్రోపోయిసిస్ (ఎర్ర రక్త కణాల ఉత్పత్తి)కి అంతరాయం కలిగిస్తుంది.
-
లక్షణాలు
దీర్ఘకాలిక రక్తహీనత వ్యాధి యొక్క లక్షణాలు తరచుగా సూక్ష్మంగా ఉంటాయి మరియు అంతర్లీన దీర్ఘకాలిక పరిస్థితితో అతివ్యాప్తి చెందుతాయి. వారు వీటిని కలిగి ఉండవచ్చు:
- అలసట మరియు బలహీనత: సాధారణ అలసట మరియు శక్తి లేకపోవడం.
- పాలిపోయిన చర్మం: హిమోగ్లోబిన్ స్థాయిలు తగ్గడం వల్ల.
- శ్వాస ఆడకపోవడం: ముఖ్యంగా శారీరక శ్రమ సమయంలో.
- మైకము లేదా తలతిరగడం: కణజాలాలకు ఆక్సిజన్ పంపిణీ తగ్గడం వల్ల ఏర్పడుతుంది.
- తలనొప్పి: రక్తహీనత పరిస్థితుల్లో సాధారణం.
- చల్లని చేతులు మరియు పాదాలు: తక్కువ ఎర్ర రక్త కణాల సంఖ్య కారణంగా పేలవమైన ప్రసరణ.
-
వ్యాధి నిర్ధారణ
దీర్ఘకాలిక రక్తహీనత వ్యాధిని నిర్ధారించడం అనేది ఇతర రకాల రక్తహీనత నుండి ప్రత్యేకించి ఇనుము-లోపం రక్తహీనత నుండి వేరు చేయడం. రోగనిర్ధారణ దశలు ఉన్నాయి:
-
వైద్య చరిత్ర మరియు శారీరక పరీక్ష:
– దీర్ఘకాలిక వ్యాధులు మరియు రక్తహీనత లక్షణాల కోసం అంచనా వేయడం.
-
ప్రయోగశాల పరీక్షలు:
– పూర్తి రక్త గణన (CBC): సాధారణ లేదా పెరిగిన సగటు కార్పస్కులర్ వాల్యూమ్ (MCV)తో తక్కువ హిమోగ్లోబిన్ మరియు హెమటోక్రిట్ స్థాయిలు.
– సీరం ఫెర్రిటిన్: సాధారణంగా ఎలివేటెడ్ లేదా సాధారణ, తగినంత ఇనుము నిల్వలను సూచిస్తుంది.
– సీరం ఐరన్ మరియు టోటల్ ఐరన్-బైండింగ్ కెపాసిటీ (TIBC): రెండూ సాధారణంగా తక్కువగా ఉంటాయి.
– సి-రియాక్టివ్ ప్రోటీన్ (CRP) మరియు ఎరిథ్రోసైట్ సెడిమెంటేషన్ రేట్ (ESR): ఎలివేటెడ్, వాపును సూచిస్తుంది.
-
అదనపు పరీక్షలు:
– బోన్ మ్యారో ఎగ్జామినేషన్: అరుదుగా అవసరం అయితే సాధారణ ఇనుము నిల్వలను చూపడం ద్వారా రోగ నిర్ధారణను నిర్ధారించవచ్చు.
– ఎరిత్రోపోయిటిన్ స్థాయిలు: రక్తహీనత స్థాయికి తరచుగా తక్కువ లేదా అనుచితంగా సాధారణం.
-
చికిత్స
దీర్ఘకాలిక రక్తహీనత వ్యాధి చికిత్సలో అంతర్లీన దీర్ఘకాలిక పరిస్థితిని నిర్వహించడం మరియు రక్తహీనతను పరిష్కరించడం వంటివి ఉంటాయి. చికిత్స వ్యూహాలు ఉన్నాయి:
- అంతర్లీన స్థితిని నిర్వహించడం: అంటువ్యాధులు, వాపులు లేదా ప్రాణాంతకతలకు సమర్థవంతమైన చికిత్స వాపును తగ్గిస్తుంది మరియు రక్తహీనతను మెరుగుపరుస్తుంది.
- ఎరిత్రోపోయిసిస్-స్టిమ్యులేటింగ్ ఏజెంట్లు (ESAలు): ఎర్ర రక్త కణాల ఉత్పత్తిని ప్రేరేపించడానికి దీర్ఘకాలిక మూత్రపిండ వ్యాధి లేదా కొన్ని క్యాన్సర్‌లతో బాధపడుతున్న రోగులలో ఉపయోగిస్తారు.
- ఐరన్ సప్లిమెంటేషన్: ఓరల్ లేదా ఇంట్రావీనస్ ఐరన్ ఉపయోగించవచ్చు, ప్రత్యేకించి ఐరన్ లోపం ఉన్నట్లయితే.
- యాంటీ ఇన్ఫ్లమేటరీ చికిత్సలు: కార్టికోస్టెరాయిడ్స్ లేదా వ్యాధి-మార్పు చేసే యాంటీ రుమాటిక్ మందులు (DMARDs) వంటి వాపును నియంత్రించడానికి మందులు రక్తహీనతను మెరుగుపరచడంలో సహాయపడవచ్చు.
- పోషకాహార మద్దతు: ఎర్ర రక్త కణాల ఉత్పత్తికి అవసరమైన విటమిన్లు మరియు ఖనిజాలు, ముఖ్యంగా విటమిన్ B12 మరియు ఫోలిక్ యాసిడ్ యొక్క తగినంత తీసుకోవడం నిర్ధారించడం.
- రక్త మార్పిడి: తీవ్రమైన రక్తహీనత లేదా ఇతర చికిత్సలు అసమర్థంగా ఉన్న సందర్భాల్లో రిజర్వ్ చేయబడింది.
-
రోగ నిరూపణ
దీర్ఘకాలిక రక్తహీనత వ్యాధి యొక్క రోగ నిరూపణ ఎక్కువగా అంతర్లీన దీర్ఘకాలిక పరిస్థితి నిర్వహణపై ఆధారపడి ఉంటుంది. ప్రాధమిక వ్యాధి యొక్క సమర్థవంతమైన నియంత్రణ తరచుగా రక్తహీనతలో మెరుగుదలకు దారితీస్తుంది. అయినప్పటికీ, చికిత్స చేయని లేదా సరిగా నిర్వహించబడని దీర్ఘకాలిక పరిస్థితులు నిరంతర లేదా అధ్వాన్నమైన రక్తహీనతకు దారితీస్తాయి, ఇది మొత్తం ఆరోగ్యం మరియు జీవన నాణ్యతను ప్రభావితం చేస్తుంది.
చివరిగా.!
రక్తహీనత అనేది ఒక బహుముఖ పరిస్థితి, దీనికి రోగనిర్ధారణ మరియు సమర్థవంతంగా చికిత్స చేయడానికి సమగ్ర విధానం అవసరం. ముందుగా గుర్తించడం మరియు తగిన నిర్వహణ ప్రభావితమైన వారి ఫలితాలను మరియు జీవన నాణ్యతను గణనీయంగా మెరుగుపరుస్తుంది. సికిల్ సెల్ అనీమియా అనేది జీవితకాల పరిస్థితి, అయితే చికిత్స మరియు నిర్వహణ వ్యూహాలలో పురోగతి వ్యాధితో బాధపడుతున్న వ్యక్తుల జీవన నాణ్యత మరియు ఆయుర్దాయం గణనీయంగా మెరుగుపడింది.
జన్యు చికిత్స మరియు ఇతర వినూత్న చికిత్సలపై కొనసాగుతున్న పరిశోధనలు భవిష్యత్తులో మరింత ప్రభావవంతమైన మరియు సమర్థవంతమైన నివారణ ఎంపికల కోసం వాగ్దానం చేస్తాయి. తలసేమియాను అర్థం చేసుకోవడంలో దాని జన్యుపరమైన ఆధారం, వేరియబుల్ లక్షణాలు మరియు అందుబాటులో ఉన్న చికిత్స ఎంపికల పరిధిని గుర్తించడం ఉంటుంది. వైద్య పరిశోధనలో పురోగతి ఈ దీర్ఘకాలిక పరిస్థితి యొక్క నిర్వహణ మరియు సంభావ్య నివారణను మెరుగుపరుస్తుంది.
