అమెనోరియా: రకాలు, లక్షణాలు మరియు ప్రభావవంతమైన చికిత్సలు - Amenorrhoea: Types, Symptoms, and Treatment Approaches

అమెనోరియా అంటే ఏమిటి?

అమెనోరియా అంటే ఋతుస్రావం లేదా పీరియడ్స్ లేకపోవడం. సాధారణ ఋతు చక్రాలు సాధారణ ఆరోగ్యానికి ముఖ్యమైన సూచిక. గర్భం, రుతువిరతి లేదా తల్లి పాలివ్వడం వల్ల లేని కాలాలు సాధారణంగా మరొక వైద్య పరిస్థితిని సూచిస్తాయి. అటువంటి పరిస్థితులలో వైద్యుడిని సంప్రదించడం చాలా ముఖ్యం.

అమెనోరియా రకాలు            Types of amenorrhoea

ప్రాథమిక అమెనోరియా    Primary amenorrhoea

ప్రైమరీ అమెనోరియా అంటే 16 ఏళ్లలోపు రుతుక్రమం రాకపోవడం. ఇది చాలా అరుదు.

ఇవి కారణాలు కావచ్చు:

• పునరుత్పత్తి అవయవం లేకపోవడం లేదా పనిచేయకపోవడం
• ఋతుస్రావం ప్రారంభం కావడానికి అవసరమైన హార్మోన్లు లేకపోవడం
• టర్నర్ సిండ్రోమ్ వంటి జన్యుపరమైన లేదా క్రోమోజోమ్ అసాధారణత.

*    సెకండరీ అమెనోరియా         Secondary amenorrhoea

మూడు నెలలు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ కాలం పాటు పీరియడ్స్ నిరంతరం ఆగిపోయినప్పుడు సెకండరీ అమెనోరియా వస్తుంది. గర్భధారణ సమయంలో మరియు రుతువిరతి ముందు సమయంలో ఇది విలక్షణమైనది.

అందుకు ఇవి కారణం కావచ్చు:

• అధిక శారీరక శ్రమ
• డిప్రెషన్ మరియు ఆందోళన
• అకాల మెనోపాజ్
• ఇంటెన్సివ్ అథ్లెటిక్ శిక్షణ
• నోటి గర్భనిరోధకాలు లేదా గర్భాశయ పరికరాలు (IUDలు)
• అనోరెక్సియా నెర్వోసా సహా ఇతర తినే రుగ్మతలు, తక్కువ శరీర బరువు మరియు పేలవమైన పోషణ
• యాంటిసైకోటిక్ మందులు
• పాలిసిస్టిక్ ఒవేరియన్ సిండ్రోమ్ (PCOS)
• థైరాయిడ్ లేదా పిట్యూటరీ గ్రంధి సమస్యలు.

*    అథ్లెటిక్ అమెనోరియా          Athletic amenorrhoea

తీవ్రమైన వ్యాయామం ఈస్ట్రోజెన్ విడుదలను అణిచివేసినప్పుడు అథ్లెటిక్ అమెనోరియా సంభవిస్తుంది, ఫలితంగా పీరియడ్స్ ఆగిపోతుంది.

అథ్లెటిక్ అమెనోరియా కారణాలు   Causes of Athletic Amenorrhoea

అమెనోరియా అనేక కారణాల వల్ల సంభవించవచ్చు మరియు ఇది సాధారణంగా మరొక వైద్య సమస్య యొక్క లక్షణం. ఇది గర్భధారణ సమయంలో లేదా తల్లి పాలివ్వడం వంటి జీవితంలో ఒక సాధారణ సంఘటనగా జరగవచ్చు. ఇది పాలిసిస్టిక్ ఓవరీ సిండ్రోమ్ (PCOS) వంటి వైద్య పరిస్థితికి కూడా ఒక లక్షణం కావచ్చు. వంధ్యత్వానికి సంబంధించిన ఆరోగ్య సమస్యలతో ముడిపడి ఉన్నందున అమినోరియాను అర్థం చేసుకోవడం చాలా ముఖ్యం.

ప్రాథమిక అమెనోరియాకు కారణాలు    Causes of  Primary amenorrhoea

16 సంవత్సరాల వయస్సులోపు రుతుక్రమం లేకపోవడాన్ని ప్రాథమిక అమెనోరియాగా నిర్వచించారు, ఇందుకుగాను ఈ క్రింది కారణాలు కారకం కావచ్చు:

• సాధారణంగా క్రోమోజోమ్ లేదా జన్యుపరమైన రుగ్మతల కారణంగా అండాశయాలు పనిచేయడం ఆగిపోవచ్చు.
• మెదడులోని పిట్యూటరీ లేదా హైపోథాలమస్ సమస్యల కారణంగా తలెత్తే హార్మోన్ అసమతుల్యత ఋతుస్రావం ప్రారంభాన్ని ఆలస్యం చేస్తుంది.
• విపరీతమైన శారీరక లేదా మానసిక ఒత్తిడి, తినే రుగ్మతలు, అధిక వ్యాయామం లేదా ఈ పరిస్థితుల కలయిక హైపోథాలమస్ లేదా పిట్యూటరీ గ్రంధి యొక్క సాధారణ పనితీరుకు ఆటంకం కలిగిస్తుంది, ఋతుస్రావం ప్రారంభాన్ని ఆలస్యం చేస్తుంది.
• అప్పుడప్పుడు, శారీరక సమస్యలు, తప్పిపోయిన పునరుత్పత్తి అవయవాలు లేదా పునరుత్పత్తి వ్యవస్థలోని బ్లాక్‌తో సహా, ప్రాథమిక అమెనోరియాకు కూడా కారణం కావచ్చు.

సెకండరీ అమెనోరియాకు కారణాలు      Causes of  Secondary amenorrhoea

సెకండరీ అమెనోరియా ఒక మహిళకి వరుసగా మూడు పీరియడ్స్ దాటవేసినప్పుడు లేదా సాధారణ ఋతుస్రావం తర్వాత ఆరు నెలల పాటు పీరియడ్స్ మిస్ అయినప్పుడు సంభవిస్తుంది. ఇందుకు దారితీసే పలు కారణాలు ఉన్నాయి.

వాటిలో :

• సెకండరీ అమెనోరియా చాలా తరచుగా గర్భధారణ సమయంలో సహజంగా సంభవిస్తుంది.
• రుతువిరతి మరియు చనుబాలివ్వడం అనేది అమెనోరియాకు రెండు ఇతర శారీరక కారకాలు.
• కొన్ని హార్మోన్ల గర్భాశయ పరికరాలు (IUDలు), జనన నియంత్రణ మాత్రలు మరియు ఇంజెక్ట్ చేయగల గర్భనిరోధకాల వల్ల అమెనోరియా సంభవించవచ్చు. ఈ జనన నియంత్రణ పద్ధతుల్లో ఒకదానిని నిలిపివేసిన తర్వాత, ఋతు చక్రం మళ్లీ ప్రారంభించడానికి మరియు క్రమంగా మారడానికి చాలా నెలలు పట్టవచ్చు.
• ఇతర ఔషధాల వల్ల కూడా అమెనోరియా రావచ్చు.
• హైపోథాలమిక్ అమెనోరియా – గోనాడోట్రోపిన్-విడుదల చేసే హార్మోన్ (GnRH) విడుదలైనప్పుడు ఈ రుగ్మత అభివృద్ధి చెందుతుంది. ఈ హార్మోన్ ఋతు చక్రాన్ని ప్రారంభిస్తుంది మరియు శారీరక విధులను నియంత్రించే మెదడు అవయవమైన హైపోథాలమస్‌లో నెమ్మదిస్తుంది లేదా ఆగిపోతుంది.
• PCOS మరియు ఇతర స్త్రీ జననేంద్రియ సమస్యలు
• థైరాయిడ్ సమస్యలు.
• పిట్యూటరీ కణితులు.

అమెనోరియా సంకేతాలు, లక్షణాలు       Amenorrhoea signs and symptoms

అమెనోరియా యొక్క ప్రధాన లక్షణం ఋతుక్రమం తప్పిపోవడమే. మహిళకు కారణాన్ని బట్టి అదనపు సూచనలు లేదా లక్షణాలు కూడా ఉండవచ్చు

• తలనొప్పి
• జుట్టు రాలడం
• విపరీతమైన ముఖం వెంట్రుకలు
• రొమ్ముల నుండి మిల్క్ డిశ్చార్జ్
• రొమ్ము అభివృద్ధి లేకపోవడం
• దృష్టిలో మార్పులు

పీరియడ్స్ సక్రమంగా లేకుంటే లేదా పీరియడ్స్ లేకపోయినా హెల్త్‌కేర్ ప్రొఫెషనల్‌తో మాట్లాడటం చాలా అవసరం.

అమెనోరియా ఎంత కాలం ఉంటుంది?

అమినోరియా యొక్క కారణాన్ని గుర్తించి చికిత్స చేసినప్పుడు, ఋతు చక్రం తిరిగి ప్రారంభమవుతుంది. కొన్నిసార్లు పీరియడ్స్‌ను నిరోధించే సమస్యలను పరిష్కరించడం అవసరం. వీటిలో అతిగా శ్రమించడం, అధిక బరువు లేదా చాలా సన్నగా ఉండటం లేదా ఎక్కువ ఒత్తిడికి గురి కావడం వంటివి ఉన్నాయి. అమెనోరియా అనేది గర్భనిరోధకం యొక్క మరొక దుష్ప్రభావం. ఇది హానికరం కాదు మరియు ఒక వ్యక్తి వాటిని ఉపయోగించడం ఆపివేసిన మూడు నెలల తర్వాత సాధారణంగా కాలం మళ్లీ ప్రారంభమవుతుంది.

అమెనోరియా నిర్ధారణ        Diagnosis of Amenorrhoea

అమెనోరియా యొక్క కారణాన్ని గుర్తించడానికి, వైద్యుడు వైద్య చరిత్రను అభ్యర్థించవచ్చు మరియు వివిధ పరీక్షలను నిర్వహించవచ్చు.

• గర్భ పరీక్ష
• హార్మోన్ల స్థాయిని తనిఖీ చేయడానికి రక్త పరీక్షలు
• శారీరక పరీక్ష

పిట్యూటరీ గ్రంధిని అంచనా వేయడానికి ఉదరం, పొత్తికడుపు, పునరుత్పత్తి అవయవాలు మరియు పుర్రె యొక్క స్కాన్లు నిర్వహించబడతాయి. బాధిత మహిళ వైద్య చరిత్ర, ఆహారం మరియు వ్యాయామ దినచర్యలు మరియు రోగి తీసుకునే ఏవైనా మందులు లేదా సప్లిమెంట్లను చర్చించడం ద్వారా వైద్యుడు చికిత్సను ప్రారంభిస్తాడు. రోగి సాధారణ ఋతు చక్రం గురించి కూడా పేర్కొనవలసి ఉంటుంది. చివరి పీరియడ్ నుండి ఎంతకాలంగా అమెనోరియా పరిస్థితి ఏర్పడిందని వైద్యులు అడిగి తెలుసుకుంటారు. అందువల్ల, క్యాలెండర్ లేదా పీరియడ్ ట్రాకింగ్ మొబైల్ అప్లికేషన్‌ని ఉపయోగించి మహిళలందరూ తమ చక్రాన్ని నిత్యం ట్రాక్ చేయడం చాలా ముఖ్యం.

ఏదైనా శారీరక లోపాలను నిర్ధారించడానికి పెల్విక్ పరీక్ష జరుగుతుంది. ప్రైమరీ అమెనోరియాతో ఉన్న టీనేజ్‌లో పుట్టుక అసాధారణతలు అనుమానించబడినట్లయితే, పెల్విక్ అల్ట్రాసౌండ్‌ని నిర్వహించవచ్చు. ఎస్ట్రాడియోల్, ఫోలికల్-స్టిమ్యులేటింగ్ హార్మోన్ (FSH), లూటినైజింగ్ హార్మోన్ (LH), థైరాయిడ్ హార్మోన్లు మరియు ఇతర వాటితో సహా గర్భధారణ పరీక్షలు మరియు హార్మోన్ స్థాయి పరీక్షలతో సహా రక్త పరీక్షలు చేయబడతాయి. ఇతర పరీక్షలతో రోగనిర్ధారణ కష్టంగా మారినప్పుడు రోగులలో కణితి కోసం పరీక్షించడానికి హెడ్ సిటీ (CT) స్కాన్ లేదా ఎమ్మారై (MRI) సూచించబడుతుంది.

అమెనోరియాకు చికిత్స ఎంపిక Treatment option for Amenorrhoea

అమినోరియా యొక్క అంతర్లీన కారణం, అలాగే రోగి ఆరోగ్యం, చికిత్స యొక్క కోర్సును ప్రభావితం చేస్తుంది. ఋతు చక్రంలో మార్పుల కోసం ఒక కన్ను వేసి ఉంచండి. ఏవైనా సందేహాల కోసం వైద్యుడిని సంప్రదించండి. జర్నల్ లేదా యాప్‌లో పీరియడ్స్ తేదీలను గమనించండి. పీరియడ్ ప్రారంభమయ్యే రోజు, దాని వ్యవధి మరియు ఏవైనా సమస్యలను గమనించాలి. ఋతు చక్రం ప్రారంభం రక్తస్రావం యొక్క మొదటి రోజుగా కనిపిస్తుంది.

అమెనోరియా కోసం వైద్య చికిత్స  Medical Treatment for Amenorrhoea

సెకండరీ అమెనోరియా కోసం కిందివి సాధారణ వైద్య చికిత్సలు.

• జనన నియంత్రణ మాత్రలు లేదా ఇతర హార్మోన్ల మందులు – కొన్ని నోటి గర్భనిరోధకాలు ఋతు చక్రం పునఃప్రారంభించడంలో సహాయపడతాయి.
• ఈస్ట్రోజెన్ రీప్లేస్‌మెంట్ థెరపీ (ERT) – ప్రైమరీ అండాశయ లోపం (POI) లేదా ఫ్రాగిల్ ఎక్స్-అసోసియేటెడ్ ప్రైమరీ అండాశయ లోపం (FXPOI) ఉన్న మహిళల్లో హార్మోన్ స్థాయిలను సమతుల్యం చేయడంలో ERT సహాయపడుతుంది. ఇది ఋతు చక్రం ప్రారంభించడానికి సహాయపడుతుంది.
• సాధారణ ఋతు చక్రం కోసం స్త్రీ శరీరం ఉత్పత్తి చేసే సహజ ఈస్ట్రోజెన్‌కి ERT ప్రత్యామ్నాయాలు– అదనంగా, ERT FXPOI- ప్రభావిత మహిళలకు బోలు ఎముకల వ్యాధిని అభివృద్ధి చేసే అవకాశాన్ని తగ్గించడంలో సహాయపడవచ్చు. ఈ ప్రమాదాన్ని తగ్గించడానికి డాక్టర్ ప్రొజెస్టిన్ లేదా ప్రొజెస్టెరాన్ కూడా ఇవ్వవచ్చు, ఎందుకంటే ERT గర్భాశయ క్యాన్సర్ వచ్చే అవకాశాన్ని పెంచుతుంది.
• PCOS మందులు – అండోత్సర్గానికి సహాయపడటానికి, వైద్యులు తరచుగా క్లోమిఫెన్ సిట్రేట్ (CC) మందులను ఇస్తారు.
• మందులు- సాధారణంగా సురక్షితమైనవి, కానీ అవి ప్రతికూల ప్రభావాలను కూడా కలిగి ఉంటాయి, వాటిలో కొన్ని చాలా ప్రమాదకరమైనవి కావచ్చు. చికిత్స యొక్క నిర్దిష్ట కోర్సును ఎంచుకునే ముందు, సంభావ్య ప్రమాదాలు మరియు దుష్ప్రభావాలను డాక్టరుతో చర్చించండి.

అమెనోరియా చికిత్స కోసం శస్త్రచికిత్సలు                             Surgery Treatment for Amenorrhoea

అమెనోరియా చికిత్స కోసం కొందరికి శస్త్రచికిత్సను చేయవచ్చు, అలాంటివారికి ఇది తరచుగా సూచించబడదు.

వీటిలో ఇవి ఉన్నాయి:

• గర్భాశయ మచ్చలు – ఇది గర్భాశయంలోని మచ్చలను తొలగించే శస్త్రచికిత్స. గర్భస్రావం, సిజేరియన్ విభాగం, గర్భాశయ ఫైబ్రాయిడ్‌ల తొలగింపు లేదా విస్తరణ మరియు క్యూరేటేజ్ (D&C) నుండి గర్భాశయ మచ్చలు ఏర్పడతాయి, ఈ ప్రక్రియలో గర్భాశయం నుండి కణజాలం తీవ్రమైన రక్తస్రావం నిర్ధారణ లేదా చికిత్స లేదా గర్భస్రావం తర్వాత గర్భాశయ లైనింగ్‌ను క్లియర్ చేయడానికి తీసుకోబడుతుంది.
• హిస్టెరోస్కోపిక్ రెసెక్షన్ అని పిలువబడే చికిత్స మచ్చ కణజాలాన్ని తొలగించడం ద్వారా ఋతు చక్రం పునరుద్ధరించడానికి సహాయపడుతుంది.

ప్రమాద కారకాలు               Risk factors of Amenorrhoea

అమెనోరియాకు ప్రమాద కారకాలు:

• ఊబకాయం
• విపరీతమైన వ్యాయామం
• అమెనోరియా యొక్క కుటుంబ చరిత్ర
• ప్రారంభ మెనోపాజ్
• తినే రుగ్మతలు
• జన్యుశాస్త్రం (మార్పు చేయబడిన FMR1 జన్యువును కలిగి ఉండటం).

అమెనోరియా నివారణ           Prevention  of  Amenorrhoea

ఆరోగ్యకరమైన శరీర బరువును నిర్వహించడం మరియు ఋతు చక్రం నియంత్రించడంలో సహాయపడటానికి తగిన శారీరక శ్రమ చేయడం. పీరియడ్ లేకపోవడం వైద్య సమస్యను సూచించవచ్చు లేదా సూచించకపోవచ్చు. అయినప్పటికీ, సహజ రోగ నిర్ధారణ చేయలేకపోతే, ఇది హార్మోన్ల లేదా పునరుత్పత్తి వ్యవస్థతో సమస్యను సూచిస్తుంది. స్త్రీ యొక్క ఈస్ట్రోజెన్ స్థాయిని బట్టి, వివిధ అమినోరియా ప్రమాదాలు ఉన్నాయి. తక్కువ ఈస్ట్రోజెన్ స్థాయిలు, ఉదాహరణకు, బోలు ఎముకల వ్యాధి లేదా వంధ్యత్వానికి దారితీయవచ్చు, అయితే అధిక ఈస్ట్రోజెన్ స్థాయిలు ఎండోమెట్రియల్ క్యాన్సర్‌తో సంబంధం కలిగి ఉంటాయి.

వైద్యుడిని ఎప్పుడు చూడాలి?      When to see a doctor?

మూడు నెలల పాటు రుతుక్రమం తప్పితే, వైద్యుడిని సంప్రదించాలి.

మీలో ఈ క్రింది పరిస్థితులు ఉంటే వైద్యుడిని సందర్శించండి:

• సమతుల్యత, సమన్వయం లేదా దృష్టి సమస్యలను కలిగి ఉండండి (ఈ లక్షణాలు మరింత తీవ్రమైన అనారోగ్యాన్ని సూచిస్తాయి).
• సంవత్సరానికి 9 పీరియడ్‌ల కంటే తక్కువ.
• వారు ఇంకా మొదటి పీరియడ్‌ను అనుభవించలేదు మరియు 15 సంవత్సరాల కంటే పాతవారు.
• కాలం యొక్క నమూనాలో మార్పులను గమనించండి.

చివరిగా.!

ఋతుస్రావం లేదా పీరియడ్స్ లేకపోవడాన్ని అమెనోరియా అంటారు. 15 ఏళ్లు పైబడిన అమ్మాయికి పీరియడ్స్ రాని లేదా అకస్మాత్తుగా పీరియడ్స్ మిస్ అయినప్పుడు డాక్టర్‌ని సంప్రదించాలి. సాధారణంగా, అమెనోరియా చికిత్స చేయగల రుగ్మతను సూచిస్తుంది. పీరియడ్స్ తప్పిపోవడానికి గల కారణాన్ని డాక్టర్ నిర్ధారించిన తర్వాత సైకిల్‌ను నియంత్రించడానికి చికిత్స పొందవచ్చు. సాధారణ ఋతు చక్రాలను పునరుద్ధరించడంలో సహాయపడటానికి, ఒక వ్యక్తి జీవనశైలిలో మార్పులు చేయవలసి ఉంటుంది లేదా హార్మోన్ల చికిత్సను పొందవలసి ఉంటుంది.

అమినోరియాకు సంభవించడానికి ప్రధాన కారణం ఆయా మహిళ యొక్క కుటుంబ చరిత్ర, జన్యుశాస్త్రం మరియు జీవనశైలి ప్రైమరీ అమినోరియాకు కీలకమైన దోహదకారి. కింది కారకాలు మహిళలకు ప్రమాదాన్ని పెంచుతాయి-కుటుంబంలో అమెనోరియా లేదా ప్రారంభ మెనోపాజ్ చరిత్ర మరియు వారసత్వంగా లేదా క్రోమోజోమ్ లోపం. దీంతో పాటు అమినోరియా సంక్రమించడానికి అనేక కారణాలు ఉన్నాయి. ఇది డ్రగ్స్ లేదా హార్మోన్ అసమతుల్యత కారణంగా సంభవించవచ్చు లేదా ఇది అప్పుడప్పుడు జీవితంలో సాధారణ భాగంగా జరగవచ్చు. అమెనోరియా ప్రాణాంతకమైనది కాదు మరియు తరచుగా చికిత్స చేయదగిన సమస్యను సూచిస్తుంది. చికిత్స తర్వాత ఋతుస్రావం తిరిగి ప్రారంభమవుతుంది.