ప్లీహము అనేది శరీరం యొక్క ఎడమ వైపున డయాఫ్రాగమ్ క్రింద ఒక గణనీయ బీన్ ఆకారపు అవయవం. ప్లీహము T మరియు B లింఫోసైట్లు మరియు అనేక ఫాగోసైట్‌లను కలిగి ఉంటుంది మరియు ఇది మోనోన్యూక్లియర్ ఫాగోసైట్ వ్యవస్థలో అంతర్భాగం. ప్లీహము యొక్క నిర్మాణం పెద్ద శోషరస కణుపుల వలె కనిపిస్తున్నప్పటికీ, ప్లీహము శోషరస కణుపు నుండి శోషరస పారుదల లేకుండా మరియు పెద్ద సంఖ్యలో ఎర్ర కణాలను కలిగి ఉంటుంది.
ప్లీహము యొక్క నిర్మాణం Structure of Spleen
ప్లీహము ఉదరం యొక్క ఎడమ హైపోకాన్డ్రియాక్ ప్రాంతంలో ఉంచబడిన ముదురు ఊదా-రంగు అవయవం, కడుపు మరియు డయాఫ్రాగమ్ ఫండస్‌ను కలుపుతుంది. ఇది ఒక వ్యక్తి యొక్క జీవితకాలంలో పరిమాణం మరియు బరువులో తేడా ఉంటుంది, కానీ పెద్దవారిలో, ఇది సాధారణంగా 12 సెం.మీ పొడవు, 8 సెం.మీ వెడల్పు మరియు 3-4 సెం.మీ మందం, బరువు 200కి దగ్గరగా ఉంటుంది.
ప్లీహము డయాఫ్రాగ్మాటిక్ మరియు విసెరల్ ఉపరితలాలను కలిగి ఉంటుంది. డయాఫ్రాగ్మాటిక్ ఉపరితలం డయాఫ్రాగమ్ యొక్క అంతర్గత ఉపరితలంతో సన్నిహితంగా ఉంటుంది. దీని బాహ్య పెరిటోనియం కోటును కలిగి ఉంటుంది, ఇది అంతర్గత ఫైబ్రో-ఎలాస్టిక్ కోట్ లేదా స్ప్లెనిక్ క్యాప్సూల్‌కు గట్టిగా అతుక్కుంటుంది, ఇది అవయవంలోకి ముంచి, ట్రాబెక్యులేను సృష్టిస్తుంది. ప్లీహము స్ప్లెనిక్ పల్ప్ అని పిలువబడే మెత్తటి లోపలి భాగాన్ని కలిగి ఉంటుంది. ప్లీనిక్ పల్ప్‌లు రెండు రకాలుగా విభజించబడింది.
అవి:
వైట్ పల్ప్ White Pulp
ఇది శోషరస కణజాలం యొక్క పెరియార్టెరియోలార్ షీత్‌లను కలిగి ఉంటుంది, ఇది స్ప్లెనిక్ లింఫాటిక్ ఫోలికల్స్ అని పిలువబడే విస్తరణలతో లింఫోసైట్‌ల గుండ్రని ద్రవ్యరాశిని కలిగి ఉంటుంది. ఈ ఫోలికల్స్ లింఫోసైట్ ఉత్పత్తికి ఆధారం, వీటిని ప్రైమరీ లింఫోయిడ్ ఫోలికల్స్ అని పిలుస్తారు, ఇవి ప్రధానంగా ఫోలిక్యులర్ డెన్డ్రిటిక్ కణాలు (FDC) మరియు B కణాలతో ఏర్పడతాయి. ఎరుపు గుజ్జు ముదురు ఎరుపు నేపథ్యానికి వ్యతిరేకంగా తెల్లటి చుక్కలుగా ప్లీహము యొక్క తాజాగా కత్తిరించిన ఉపరితలంపై అవి మానవ కంటికి కనిపిస్తాయి. తెల్లని గుజ్జు ఎర్ర రక్త కణాలు, మాక్రోఫేజ్‌లు మరియు ప్లాస్మా కణాలు (ఎరుపు గుజ్జు) కలిగిన రెటిక్యులర్ ఫైబర్‌ల మెష్‌వర్క్‌లో ద్వీపాలను ఏర్పరుస్తుంది. ఇది శోషరస కణుపు యొక్క నోడ్యూల్స్‌తో సమానంగా పనిచేస్తుంది. పాత ఎర్ర రక్త కణాలను ఫాగోసైటైజ్ చేయడం ఎర్ర గుజ్జు యొక్క ప్రాథమిక విధి.
రెడ్ పల్ప్ Red Pulp
ఇది రక్తంతో కూడిన అనేక సైనసాయిడ్‌లను కలిగి ఉంది, ప్లీనిక్ కార్డ్స్ అని పిలువబడే పెరివాస్కులర్ కణజాల నెట్‌వర్క్ ద్వారా విభజించబడింది. స్ప్లెనిక్ త్రాడులు అనేక మాక్రోఫేజ్‌లను కలిగి ఉంటాయి మరియు ఇవి తీవ్రమైన ఫాగోసైట్ చర్య యొక్క ప్రదేశం. అవి అనేక లింఫోసైట్‌లను కలిగి ఉంటాయి, ఇవి తెల్లటి గుజ్జు నుండి తీసుకోబడ్డాయి. ఎరుపు గుజ్జు వడపోతతో పాటు ఒక నిర్దిష్ట పాత్రను కలిగి ఉంటుంది. ఇది సాధారణంగా 120 రోజుల జీవిత కాలం మాత్రమే ఉండే ఎర్ర రక్త కణాలు (RBC) లను నాశనం చేసే శరీరం యొక్క ప్రాధమిక ప్రదేశం. క్షీణించిన ఎర్ర కణాలు ప్లీహములోని ప్రసరణ నుండి తొలగించబడతాయి మరియు అవి తీసుకువెళ్ళే హిమోగ్లోబిన్ ఒక విసర్జించదగిన వర్ణద్రవ్యం మరియు రీసైకిల్ చేయబడిన ఒక ఇనుము అణువుగా క్షీణించబడుతుంది (అయితే, దీనిని కొత్త హిమోగ్లోబిన్ ఉత్పత్తి చేయడానికి ఉపయోగిస్తారు).
ప్లీహము యొక్క విధులు Functions of Spleen
ప్లీహము ఇన్ఫెక్షన్-పోరాట తెల్ల రక్తకణాలను కలిగి ఉంటుంది, ఇది రక్తంలో సోకే సూక్ష్మక్రీములతో పోరాడుతుంది.
- ఇది రక్త కణాల స్థాయిని నిర్వహిస్తుంది. ప్లీహము తెల్ల రక్త కణాలు (WBC లు), ఎర్ర రక్త కణాలు (RBCs) మరియు ప్లేట్‌లెట్స్ (రక్తం గడ్డలను సృష్టించే చిన్న కణాలు) స్థాయిని నియంత్రిస్తుంది.
- ఇది రక్తాన్ని పరీక్షించి, పాత లేదా దెబ్బతిన్న ఎర్ర రక్త కణాలను తొలగిస్తుంది. ఎర్ర రక్త కణాలు ఇరుకైన మార్గాల గుండా వెళ్ళాలి. ఆరోగ్యకరమైన రక్త కణాలు ప్లీహము గుండా వెళ్లి రక్తప్రవాహం అంతటా తిరుగుతూ ఉంటాయి, అయితే పరీక్షలో ఉత్తీర్ణత సాధించలేని కణాలు మాక్రోఫేజ్‌ల ద్వారా మీ ప్లీహంలో విచ్ఛిన్నం చేయబడతాయి.
- ప్లీహము మంచి క్రమంలో పని చేయకపోతే, అది ఆరోగ్యకరమైన రక్త కణాలను తొలగించడం ప్రారంభించవచ్చు. ఈ పరిస్థితి, క్రమంగా, రక్తహీనతకు దారితీస్తుంది, సంక్రమణ, రక్తస్రావం లేదా గాయాల ప్రమాదం పెరుగుతుంది.
ప్లీహము యొక్క రుగ్మతలు: Disorders of Spleen
ఎర్ర రక్త కణాలను నిత్యం శుభ్రం చేసి పాత వాటిని విచ్ఛిన్నం చేసే ప్లీహానికి కూడా అప్పడప్పుడు కొన్ని రుగ్మతలు వస్తుంటాయి. అయితే అరోగ్యమైన జీవన విధానం అవలంభించే వారికి కాకుండా నిష్రీయ జీవితశైలిని అవలంభించే వారిలో ప్లీహానికి సంబంధించిన రుగ్మతలు ఏర్పడే అవకాశం లేకపోలేదు. అవి:
-
స్ప్లెనోమెగలీ (విస్తరించిన ప్లీహము) Splenomegaly (enlarged spleen)
గుండె, కాలేయం విస్తరించడం మనకు తెలిసిందే కానీ, ప్లీహము కూడా విస్తరణకు గురవుతుందని, దానిని స్ప్లెనోమెగలీ అని అంటారని ఈ రుగ్మత వచ్చిన వారిలో ప్లీహము విస్తరించబడుతుంది. వివిధ రుగ్మతలు ప్లీహము విస్తరిస్తాయి, కొన్నిసార్లు 2 కిలోలు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ. రక్త కణాల వేగవంతమైన విచ్ఛిన్నానికి దారితీసే ఏవైనా పరిస్థితులు, హేమోలిటిక్ రక్తహీనత వంటివి, ప్లీహాన్ని గణనీయంగా వక్రీకరించవచ్చు మరియు విస్తరించవచ్చు. స్ప్లెనోమెగలీ యొక్క ఇతర కారణాలలో ఇన్ఫెక్షన్లు గ్రంధి జ్వరం), కాలేయ వ్యాధి మరియు కొన్ని క్యాన్సర్లు (లుకేమియా, హాడ్కిన్స్ వ్యాధి మరియు లింఫోమా వంటివి) ఉన్నాయి.
-
హైపర్స్ప్లెనిజం Hypersplenism
హైపర్‌స్ప్లినిజం అనేది హైపర్యాక్టివ్ ప్లీహము. ప్లీహము హైపర్యాక్టివ్ అయినప్పుడు, ఇది రక్త కణాలను చాలా ముందుగానే మరియు చాలా వేగంగా తొలగిస్తుంది. హైపర్యాక్టివ్ ప్లీహము తరచుగా, కానీ ఎల్లప్పుడూ, విస్తరించబడదు (స్ప్లెనోమెగలీ).
ఇతర ప్లీహము రుగ్మతలు Other Spleen Disorders
- రక్త రుగ్మతలు
- క్యాన్సర్లు – ఘన అవయవం, రక్తం
- తిత్తులు మరియు కణితులు
- స్ప్లెనిక్ చీలిక (బాధాకరమైన / అట్రామాటిక్).
- పుట్టుకతో ప్లీహము లేకపోవడం CAS (Congenital absence of the spleen)
ప్లీహము రుగ్మతల నిర్ధారణ Diagnosis of spleen disorders
రక్త పరీక్షలు, కంప్యూటెడ్ టోమోగ్రఫీ (CT) స్కాన్, బోన్ మ్యారో బయాప్సీ, ఫిజికల్ ఎగ్జామినేషన్, అల్ట్రాసౌండ్ మరియు ఎమ్మారై (MRI) లేదా PET స్కాన్ వంటి అనేక పరీక్షలను ఉపయోగించి ప్లీహాన్ని నిర్ధారించవచ్చు.
ప్లీహము రుగ్మతలకు చికిత్స Treatment for spleen disorders
చికిత్స రుగ్మత మరియు దాని ప్రత్యేక కారణంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. ఉదాహరణకు, స్ప్లెనోమెగలీ నిర్దిష్ట క్యాన్సర్‌ల వల్ల (హాడ్కిన్స్ వ్యాధి, లుకేమియా లేదా లింఫోమా వంటివి) సంభవించినట్లయితే, చికిత్స ప్రాథమిక వ్యాధిని నియంత్రించడంపై దృష్టి పెడుతుంది. కాలేయం యొక్క సిర్రోసిస్ వల్ల హైపర్స్ప్లెనిజం ఏర్పడుతుంది మరియు ఆల్కహాల్ మరియు ప్రత్యేక ఆహార మార్పులకు దూరంగా ఉండటంతో చికిత్స చేయవచ్చు. తీవ్రంగా పగిలిన ప్లీహము సాధారణంగా శస్త్రచికిత్స ద్వారా తొలగించబడుతుంది.
చివరిగా.!
మీ రోగనిరోధక వ్యవస్థ ప్రతిస్పందనలో ప్లీహము కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. మీ రక్తంలో బాక్టీరియా, వైరస్‌లు లేదా ఇతర సూక్ష్మక్రిములను గుర్తించినప్పుడు, అవి కలిగించే ఇన్‌ఫెక్షన్‌లకు వ్యతిరేకంగా పోరాడేందుకు లింఫోసైట్లు అని పిలువబడే తెల్ల రక్త కణాలను ఉత్పత్తి చేస్తుంది. మానవ శరీరంలో ప్లీహము ఏక్కడ ఏర్పాటు చేయబడి ఉంటుందో తెలుసా.? ఉదర కుహరం యొక్క ఎగువ ఎడమ క్వాడ్రంట్‌లో ప్లీహము ఏర్పాటు చేయబడి ఉంటుంది, కడుపు వెనుక మరియు డయాఫ్రాగమ్‌కు దిగువన ఉంటుంది.
మానవ శరీరంలో అన్ని కీలక అవయవాల మధ్య ప్లీహము ఏర్పాటు ఎందుకు చేయబడింది అన్న విషయం తెలియాలంటే ముందుగా అసలు దాని యొక్క విధులు ఏమిటీ అన్న విషయం తెలియాలి. మానవ శరీరంలో పలు అవయవాలకు చెందిన వివిధ సహాయక విధులను ప్లీహము నిర్వహిస్తుంది. ఇది రక్త వడపోత, రోగనిరోధక వ్యవస్థ కార్యకలాపాలకు దోహదం చేస్తుంది. ప్లీహము వృద్ధాప్య ఎర్ర రక్త కణాలను రీసైక్లింగ్ చేయడానికి బాధ్యత వహిస్తుంది, అదే సమయంలో ప్లేట్‌లెట్‌లు మరియు తెల్ల రక్త కణాలకు డిపాజిటరీ సైట్‌గా కూడా పనిచేస్తుంది. దీనికిఅదనంగా, న్యుమోనియా మరియు మెనింజైటిస్‌లకు దారితీసే నిర్దిష్ట బ్యాక్టీరియా జాతులను ఎదుర్కోవడంలో ప్లీహము సహాయపడుతుంది.
