మీరు ఏదో పనిలో ఉన్నప్పుడు మైకము కమ్మినట్లు ఉంటుంది.. లేదా ఒక్కసారిగా మీ తల తిరిగేసినట్టుగా ఉంటుంది. ఇది మీరు లేదా మీ పరిసరాలు కదులుతున్న భావనను మీకు కలిగించవచ్చు. ఇలాంటి పరిస్థితి ఎందుకు తలెత్తుతుంది.? దీనికి కారణం ఏమీటి.? అన్న ప్రశ్నలు ఉత్పన్నం అవుతాయి. అయితే ఈ సమస్య చెవి అంతర్గత సమస్య వల్ల ఉత్పన్నం అవుతుందన్న విషయం మీకు తెలుసా.? ఇది తరచుగా అంతర్గత చెవిలో సమస్యల వల్ల సంభవిస్తుంది. ఇది సమతుల్యతను ప్రభావితం చేస్తుంది. దీనినే వెర్టిగో అంటారు. అసలు వెర్టిగో అంటే ఏమిటీ అన్న విషయంలోకి వెళ్దాం.
వెర్టిగో అంటే ఏమిటి? What is Vertigo?
వెర్టిగో అనేది మీ శరీరం కమ్మే మైకం, లేదా మీరు ఏ కదలిక లేకుండా ఉన్న పరిస్థితిల్లోనూ మీ చుట్టూ ఉన్న పరిసరాలు ఊగడం లేదా తిరుగుతున్న అనుభూతి కలగడం. ఇది మీ శరీర బ్యాలెన్స్‌ను కొల్పోయేలా చేయగలదు. వ్యక్తి పరిస్థితిని బట్టి తేలికపాటి నుంచి తీవ్రంగా ఈ మైకం కమ్మడం ఉండవచ్చు. కళ్లు తిరగడం, పడిపోయేలా చేయడం, ఊగడం లేదా అసమతుల్యత అనిపించడం వంటి లక్షణాలు వెర్టిగో వల్ల సంభవించవచ్చు. లోపలి చెవి ఇన్ఫెక్షన్లు, మెనియర్స్ వ్యాధి లేదా కొన్ని మందులు వంటి వివిధ కారణాల వల్ల వెర్టిగో ప్రేరేపించబడవచ్చు. చికిత్స అంతర్లీన కారణంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. కాగా వెర్టిగోలో రెండు రకాలు ఉన్నాయి, అవి:
1. పరిధీయ వెర్టిగో Peripheral Vertigo
పెరిఫెరల్ వెర్టిగో అనేది వెర్టిగో యొక్క అత్యంత సాధారణ రకం. ఈ రకమైన వెర్టిగో చెవి లోపలి భాగంలో సమస్యల వల్ల వస్తుంది, లేకపోతే వెస్టిబ్యులర్ లాబ్రింత్ నాడి అని పిలుస్తారు. ఈ నాడి సంతులనాన్ని నెలకొల్పడానికి లోపలి చెవి మరియు మెదడును కలుపుతుంది. ఈ పెరిఫెరల్ వెర్టిగో అనేక కారణాల వల్ల సంభవించవచ్చు:
- నిరపాయమైన పరోక్సిస్మల్ పొజిషనల్ వెర్టిగో (bppv)
- సిస్ప్లాటిన్, డైయూరిటిక్స్ మొదలైన లోపలి చెవికి విషపూరితమైన కొన్ని మందులు.
- న్యూరోనిటిస్
- లాబిరింథిటిస్
- మెనియర్
2. సెంట్రల్ వెర్టిగో Central Vertigo
సెంట్రల్ వెర్టిగో ఇది మెదడులోని సమస్య కారణంగా సంభవిస్తుంది, సాధారణంగా మెదడు కాండం లేదా మెదడు వెనుక భాగం (సెరెబెల్లమ్)లో సమస్య ఉత్పన్నం కావడం చేత సెంట్రల్ వెర్టిగో సంభవిస్తుంది. ఈ పరిస్థితి తలెత్తేందుకు వివిధ కారణాలు కారణం కావవచ్చు:
- కణితి
- స్ట్రోక్
- మల్టిపుల్ స్క్లేరోసిస్
- రక్త నాళాల వ్యాధి
- వెస్టిబ్యులర్ మైగ్రేన్
మహిళలను భిన్నంగా ప్రభావితం చేసే వెర్టిగో How it affects women differently?
పురుషులతో పొల్చితే మహిళలు వెర్టిగో బారిన పడే అవకాశం రెండు నుంచి మూడు రెట్లు ఎక్కువగా ఉంటుందని తేలింది. అయితే ఇందుకు అనేక కారణాలు కూడా కారణం కావచ్చు:
- నిరపాయమైన పరోక్సిస్మల్ పొజిషనల్ వెర్టిగో (BPPV) సాధారణంగా వృద్ధులలో మరియు ముఖ్యంగా మహిళలలో కనిపిస్తుంది. ఒక వ్యక్తి తన తల లేదా మెడ యొక్క స్థానాన్ని వేగంగా మార్చినప్పుడు ఈ రకమైన వెర్టిగో వస్తుంది. రుతువిరతి తర్వాత మహిళల్లో ఈస్ట్రోజెన్ స్థాయిలు తక్కువగా ఉండటం కూడా వెర్టిగో సంభవించేందుకు ఒక కారణం. బిపిపివి (BPPV) అభివృద్ధిని నిరోధించడానికి ఈస్ట్రోజెన్ చాలా అవసరం, మరియు రుతువిరతి తర్వాత ఈస్ట్రోజెన్ థెరపీని స్వీకరించే మహిళల్లో ఇది తక్కువగా కనిపిస్తుంది.
- మెనోపాజ్ తర్వాత మహిళల్లో విటమిన్ డి లోపం విస్తృతంగా ఉందని అధ్యయనాలు కనుగొన్నాయి మరియు ఇది కూడా బిపిపివి (BPPV) అభివృద్ధికి దారి తీస్తుంది.
- గర్భధారణ సమయంలో, శరీరంలో హార్మోన్ల గణనీయమైన మార్పు, ముఖ్యంగా ఈస్ట్రోజెన్. తక్కువ స్థాయి ఈస్ట్రోజెన్ లోపలి చెవిలో ద్రవ లక్షణాలలో మార్పులకు దారి తీస్తుంది, ఇది వికారం, సమతుల్యతలో ఇబ్బంది మరియు మైకము వంటి లక్షణాలను కలిగిస్తుంది. ఇది బిపిపివి (BPPV) యొక్క ఫలితం.
- మహిళల్లో, ఒత్తిడి హార్మోన్ల ప్రసరణ స్థాయి, అంటే కార్టిసాల్ మరియు ఆందోళన పెరగడం, వెర్టిగోను ప్రేరేపిస్తుంది.
- ఋతుస్రావం ముందు దశలో రోజువారీ ద్రవ సేకరణ కంటే లోపలి చెవిలో భారీ ద్రవం సేకరణ ఉంది. ఈ ద్రవం మహిళల శరీరంలోని ఈస్ట్రోజెన్ స్థాయిలకు అనువుగా ఉంటుంది మరియు అందువల్ల, మెనియర్స్ వ్యాధి అభివృద్ధికి బాధ్యత వహిస్తుంది.
- వెస్టిబ్యులర్ మైగ్రేన్ కూడా తరచుగా ఋతుస్రావం సమయంలో మహిళల్లో కనిపిస్తుంది.
వెర్టిగో డయాగ్నస్టిక్ పరీక్షలు Vertigo Diagnostic Tests
డిక్స్-హాల్‌పైక్ యుక్తి (Dix-Hallpike Maneuver) :
ఈ పద్ధతి సాధారణంగా BPPVని నిర్ధారించడానికి ఉపయోగిస్తారు. పేషెంట్‌ను వారి వీపుపై పడుకోబెట్టి, చెవిని నేలకు తాకేలా మరియు తల 45 డిగ్రీల వైపుకు తిప్పుతారు. ఈ పద్ధతిలో, రోగి యొక్క కళ్ళు మైకము కోసం తనిఖీ చేయబడతాయి.
హెడ్ ఇంపల్స్ టెస్ట్ (Head Impulse Test) :
ఇది సాధారణంగా వెస్టిబ్యులర్ న్యూరిటిస్‌ని నిర్ధారించడానికి ఉపయోగిస్తారు. ఇది కళ్ళు మరియు చెవుల సమన్వయాన్ని నిర్ణయిస్తుంది. ఒక లక్ష్యంపై వారి కళ్లను లాక్ చేస్తున్నప్పుడు రోగి తన తలను పక్క నుండి పక్కకు కదిలించేలా చేయబడుతుంది. డాక్టర్ కళ్ళను తనిఖీ చేసి, రోగనిర్ధారణ ఫలితాలను నిర్ణయిస్తారు.
రోమ్‌బెర్గ్ టెస్ట్ (Romberg’s Test) :
ఈ పరీక్షలో, రోగి తన చేతులతో తన చేతులతో నిలబడి కళ్ళు మూసుకునేలా చేస్తారు. వెర్టిగో ఉన్న వ్యక్తి ఊగిసలాడవచ్చు లేదా అసమతుల్యత పొందవచ్చు; ఇది వ్యక్తికి వెర్టిగో ఉందో లేదో నిర్ధారిస్తుంది
ఫుకుడా-అంటర్‌బెర్గర్ టెస్ట్ (Fukuda-Unterberger Test) :
రోగి 30 సెకన్ల పాటు కళ్ళు మూసుకుని కవాతు చేస్తాడు. అవి తిప్పడం లేదా ఒక వైపుకు వంగి ఉంటే, లోపలి చెవి చిక్కైన సమస్య ఉండవచ్చు.
వెస్టిబ్యులర్ పరీక్ష (Vestibular test) :
ఇది మీ లోపలి చెవి వ్యవస్థ యొక్క వెస్టిబ్యులర్ భాగాన్ని తనిఖీ చేస్తుంది. మీ లక్షణాలు అంతర్గత చెవి సమస్యలు లేదా మెదడు సమస్యల వల్ల వచ్చినా అని నిర్ణయించుకోవడంలో ఇది సహాయపడుతుంది. కంప్యూటరైజ్డ్ డైనమిక్ విజువల్ యాక్టివిటీ (DVA), రోటరీ చైర్ టెస్ట్, కంప్యూటరైజ్డ్ డైనమిక్ పోస్‌్్రోగ్రఫీ (CDP), ఎలక్ట్రోనిస్టాగ్మోగ్రఫీ లేదా వీడియోనిస్టాగ్మోగ్రఫీ, వెస్టిబ్యులర్ ఎవోక్డ్ మయోజెనిక్ పొటెన్షియల్ (VEMP) మరియు సబ్జెక్టివ్ విజువల్ వంటి అనేక రకాల వెస్టిబ్యులర్ పరీక్షలు ఉన్నాయి.
రక్తం పని మరియు అలెర్జీ పరీక్షలు (Blood work and allergy tests) :
కొన్నిసార్లు, మైకము మరియు అయోమయానికి వెనుక ఉన్న నిజమైన అపరాధి వెర్టిగో కాకపోవచ్చు. బ్లడ్ సెల్ కౌంట్, థైరాయిడ్ ఫంక్షన్, బ్లడ్ షుగర్ లెవెల్స్, ఎలక్ట్రోలైట్స్ మొదలైన బ్లడ్ వర్క్ ద్వారా దీనిని నిర్ధారించవచ్చు.
ఇమేజింగ్ పరీక్షలు (Imaging tests) :
ఎమ్మారై (MRI) మరియు సిటీ (CT) స్కాన్ కూడా తీసుకోవచ్చు.
వెర్టిగో కోసం చికిత్స Treatment for Vertigo
కొన్నిసార్లు, వెర్టిగో తనంతట తానుగా వెళ్లిపోవచ్చు, ఎందుకంటే మెదడు లోపలి చెవిలో మార్పులకు పాక్షికంగా సర్దుబాటు చేయవచ్చు మరియు స్వీకరించవచ్చు మరియు సమతుల్యత కోసం ఇతర విధానాలపై ఆధారపడి ఉంటుంది. వెర్టిగో చికిత్స దానికి కారణమయ్యే అంతర్లీన సమస్యపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
రీపోజిషనింగ్ యుక్తులు (Repositioning manoeuvres) :
ఈ పద్ధతిని నిరపాయమైన పరోక్సిస్మల్ పొజిషనల్ వెర్టిగో (BPPV) చికిత్సకు ఉపయోగిస్తారు, ఇక్కడ నిర్దిష్ట తల మరియు శరీర కదలికలు చిన్న కాల్షియం కార్బోనేట్ స్ఫటికాలను అర్ధ వృత్తాకార కాలువల నుండి తిరిగి గర్భాశయంలోకి మార్చడానికి నిర్వహిస్తారు.
వెస్టిబ్యులర్ రిహాబిలిటేషన్ థెరపీ (Vestibular Rehabilitation Therapy) :
ఇది మెదడు సమతుల్యతకు సహాయపడే ఒక రకమైన భౌతిక చికిత్స. ఈ చికిత్స వెస్టిబ్యులర్ వ్యవస్థను బలపరుస్తుంది, ఇది గురుత్వాకర్షణకు అనుగుణంగా తల మరియు శరీర కదలికలకు సంబంధించిన సంకేతాలను మెదడుకు పంపుతుంది.
ఔషధం (Medicine) :
వెర్టిగో యొక్క లక్షణాలు వికారం మరియు వాంతులు కలిగి ఉన్నప్పుడు, వాటిని తగ్గించడానికి మందులు సూచించబడతాయి. ఇతర సందర్భాల్లో, యాంటీబయాటిక్స్ లేదా స్టెరాయిడ్స్ సూచించబడే ఇన్ఫెక్షన్ల వల్ల వచ్చే వెర్టిగోకు కూడా మందులు సూచించబడతాయి.
శస్త్రచికిత్స (Surgery) :
తల లేదా మెడ గాయం లేదా మెదడులోని కణితి వంటి తీవ్రమైన అంతర్లీన సమస్యల కారణంగా వెర్టిగో సంభవించిన కొన్ని సందర్భాల్లో, శస్త్రచికిత్స సూచించబడుతుంది.
చివరగా.!
మహిళలు వెర్టిగో వచ్చే అవకాశం ఎక్కువగా ఉన్నందున, అవసరమైన శారీరక శ్రమ మరియు మంచి ఆహారంతో సరైన దినచర్యను నిర్వహించడం చాలా అవసరం. ఒత్తిడి లేని జీవనశైలిని కలిగి ఉండటం కూడా అంతే ముఖ్యం. ముఖ్యంగా ఋతుస్రావం, గర్భధారణ మరియు రుతువిరతి సమయంలో మహిళలు తమను తాము తగిన జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలని సూచించారు. ఇదివరకే మనకు తెలిసిన విషయం ఏంటంటే పురుషుల కంటే మహిళలకు వెర్టిగో వచ్చు అవకాశాలు ఎక్కువ. ఇది కనీసంగా మూడు నుంచి ఐదు రెట్ల వరకు ఉంటుంది. కాగా వెర్టిగో చాలా అరుదుగా ప్రాణహాని కలిగిస్తుంది. అరుదైన సందర్భాల్లో, స్ట్రోక్, రక్తస్రావం మరియు కణితి ప్రాణాపాయానికి దారితీసే అవకాశాలు ఉన్నాయి.
వెర్టిగో పరిస్థితిని చిన్న, పెద్ద, ఆడ, మగ ఇలా ఎవరైనా ఎదుర్కోవచ్చు. 50 ఏళ్లు పైబడిన పెద్దలు దీనిని పొందే అవకాశం ఎక్కువగా ఉంటుంది. పిల్లలలో వెర్టిగో అభివృద్ధి చెందడం చాలా అరుదైన దృశ్యం, కానీ ఇది పూర్తిగా అసాధ్యం కాదు. ఒక వ్యక్తికి మైకము మరియు తన పరిసరాలు తిరుగుతున్నట్లు అనిపిస్తే, వారికి వెర్టిగో ఉండవచ్చునని సందేహం పడాల్సిందే. ఈ పరిస్థితిని సంబంధిత వైద్య నిపుణుడిని సంప్రదించి చికిత్స చేయించుకోవడం మంచిది. ఇక చాలా మందిలో వెర్టిగో శాశ్వత వ్యాధా.? కాదా? అన్న సందేహం ఏర్పడుతుంది. వెర్టిగో యొక్క శాశ్వతత్వం దాని రకాన్ని బట్టి ఉంటుంది. కొన్నిసార్లు, ఇది మందులు లేకుండా స్వయంగా వెళ్లిపోవచ్చు, కొన్నిసార్లు, ఇది శాశ్వత పరిస్థితి కావచ్చు. అయితే, వెర్టిగో చికిత్స చేయదగినదన్న విషయాన్ని గుర్తుంచుకోవాల్సిన అవసరం ఉంది.