ఎసిటైల్కోలిన్ అనేది ఒక రసాయన రాయబారి (కెమికల్ మెసంజర్) లేదా న్యూరోట్రాన్స్మిటర్, ఇది మెదడు, కండరాల పనితీరులో ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తుంది. ఎసిటైల్‌కోలిన్‌‌లో అసమతుల్యత అల్జీమర్స్ వ్యాధి, పార్కిన్సన్స్ వ్యాధి వంటి దీర్ఘకాలిక పరిస్థితులతో ముడిపడి ఉంటుంది. అసిటైల్‌కోలిన్ అంటే ఏమిటి, అల్జీమర్స్ వ్యాధి, మస్తీనియా గ్రావిస్, పార్కిన్సన్స్ వ్యాధితో సహా వివిధ ఆరోగ్య పరిస్థితులతో ఇది ఎలా ముడిపడి ఉందో పరిశీలిద్దామా. దీంతో పాటు ఎసిటైల్కోలిన్-సంబంధిత పరిస్థితులకు చికిత్సలను ఎలా నిర్వహించాలనేది కూడా పరిశీలన చేద్దాం.
ఎసిటైల్కోలిన్ అంటే ఏమిటి.? అది ఎందుకు ముఖ్యమైనది? What is Acetylcholine and why does it matter?
ఎసిటైల్కోలిన్ అనేది ఇప్పటివరకు శాస్త్రవేత్తలచే కనుగొనబడిన మొదటి న్యూరోట్రాన్స్మిటర్. ఎసిటైల్కోలిన్ స్థాయిలలో అసమతుల్యత కొన్ని నాడీ సంబంధిత పరిస్థితులకు కారణంగా పరిణమిస్తుంది. అల్జీమర్స్ వ్యాధి, పార్కిన్సన్స్ వ్యాధి ఉన్నవారు తక్కువ స్థాయిలో ఎసిటైల్కోలిన్ కలిగి ఉంటారని శాస్త్రవేత్తల పరిశోధనలలో తేలింది. ఎసిటైల్కోలిన్ ఆదర్శ స్థాయిలను నిర్వహించడానికి, నరాల సంబంధిత వ్యాధులను నివారించడానికి నిరూపితమైన మార్గం లేదు. అయినప్పటికీ, ఈ ఆరోగ్య పరిస్థితులతో బాధపడుతున్న వ్యక్తులు ఎక్కువ కాలం జీవించడంలో సహాయపడటానికి పరిశోధకులు అధునాతన చికిత్సలను అభివృద్ధి చేస్తున్నారు.
ఎసిటైల్కోలిన్ ఎలా పని చేస్తుంది? How does acetylcholine work?
ఎసిటైల్ కోఎంజైమ్ A(ఎసిటైల్ CoA) అనే అణువు నుండి శరీరంలోని నరాల టెర్మినల్స్‌లో ఎసిటైల్కోలిన్ అభివృద్ధి చెందుతుంది. ఇది గ్లూకోజ్ (చక్కెర), కోలిన్ సమ్మేళనాల నుండి తయారవుతుంది, ఎంజైమ్ కోలిన్ ఎసిటైల్ట్రాన్స్‌ఫేరేస్ (CAT) ద్వారా ప్రేరేపించబడిన ప్రతిచర్యలో శరీరంలో, ఎసిటైల్కోలిన్ పరిధీయ, కేంద్ర నాడీ వ్యవస్థలను ప్రభావితం చేస్తుంది. ఇది విడుదలయ్యే ప్రదేశాన్ని బట్టి శరీరంలో వివిధ ప్రతిచర్యలను ఉత్పత్తి చేస్తుంది.
ఉదాహరణకు, మోటారు న్యూరాన్లలో ఎసిటైల్కోలిన్ సక్రియం అయినప్పుడు, ఇది కండరాల కదలికను సృష్టించే సంకేతాల ప్రసారాన్ని ప్రారంభిస్తుంది. ఇది మూత్రవిసర్జన కోసం సంకోచించే కండరాలను కూడా ప్రభావితం చేస్తుంది. అదనంగా, ఇది కళ్ళు విస్తరించడం, చెమట, లాలాజలం విడుదలను ప్రేరేపించడం వంటి వాటికి బాధ్యత వహిస్తుంది. దీనికి విరుద్ధంగా, ఎసిటైల్కోలిన్ మెదడులోకి విడుదలైనప్పుడు, అది ఉద్రేకం, శ్రద్ధ, దృష్టి, జ్ఞాపకశక్తి, ప్రేరణపై ప్రభావం చూపుతుంది.
ఎసిటైల్కోలిన్ లేకపోవడం ఏమి చేస్తుంది? What does a lack of acetylcholine do?
ఒక వ్యక్తికి తగినంత ఎసిటైల్కోలిన్ లేనప్పుడు, అది అనేక రకాల లక్షణాలను కలిగిస్తుంది:
- ఎరుపు, ఎర్రబడిన చర్మం
- పొడి నోరు, చెమట అసమర్థత
- దృష్టి సమస్యలు
- ఆందోళన
- మతిమరుపు
- జ్వరం
- మూత్ర విసర్జనలో ఇబ్బంది
ఎసిటైల్కోలిన్ ఎక్కువగా ఉంటే ఏమి జరుగుతుంది? What happens when there’s too much acetylcholine in the body?
మనిషి శరీరంలో ఎసిటైల్కోలిన్ స్థాయిలు నిర్ణీత స్థాయికి మించిన పక్షంలో దానిని కోలినెర్జిక్ సంక్షోభం అని పిలవబడే దానికి దారి తీస్తుంది. హై-డోస్ ఎసిటైల్‌కోలినెస్టరేస్ (ACE) ఇన్హిబిటర్‌లను తీసుకోవడం లేదా నరాల వాయువు, పురుగుమందులు లేదా క్రిమిసంహారకాలు వంటి వాటికి గురికావడం వంటి బాహ్య కారణాల వల్ల ఇది జరగవచ్చు. ఎసిటైల్కోలిన్ స్థాయిలు అధికంగా ఉన్నవారిలో ఈ లక్షణాలు కనబడతాయి. అవి:
- మసక దృష్టి
- వికారం, వాంతులు
- అతిసారం
- నెమ్మదిగా హృదయ స్పందన రేటు
- శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది
- అధిక చెమట, లాలాజలం
- మరింత తరచుగా, అత్యవసర మూత్రవిసర్జన
- పక్షవాతం
ఎసిటైల్కోలిన్, వ్యాధలు వ్యాప్తి Acetylcholine and disease
ఎసిటైల్కోలిన్ లోపం ఉన్నా లేక అధికంగా ఉన్నా మనిషి శరీరం పలు వ్యాధులకు గురికావాల్సిందే. అయితే స్థాయిలు ఎక్కువైన పక్షంలో కోలినెర్జిక్ సంక్షోభం మాత్రమే సంక్రమించగా, ఈ స్థాయిలు తగినంతగా లేకపోవడం వల్ల అనేక మెదడు వ్యాధులకు గురికావాల్సివస్తుందని వైద్యనిపుణలు పేర్కొంటున్నారు. ఎసిటైల్కోలిన్ అనేక మెదడు వ్యాధులతో దగ్గరి సంబంధం కలిగి ఉందని పరిశోధకులు భావిస్తున్నారు. వాటిలో ఇవీ కూడా ఉన్నాయి. అవి:
అల్జీమర్స్ వ్యాధి Alzheimer’s disease
నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆన్ ఏజింగ్ ప్రకారం, అల్జీమర్స్ వ్యాధి వృద్ధులలో చిత్త వైకల్యానికి అత్యంత సాధారణ కారణం. దీని లక్షణాలు తీవ్రమైన జ్ఞాపకశక్తి కోల్పోవడం, రోజువారీ జీవితంలో జోక్యం చేసుకునే ఆలోచనా సామర్థ్యంతో సమస్యలు ఉన్నాయి. అల్జీమర్స్ వ్యాధికి చికిత్స లేదు. అల్జీమర్స్ వ్యాధికి కారణమేమిటో నిపుణులకు తెలియదు. అయినప్పటికీ, ఈ పరిస్థితి ఉన్న చాలా మందికి ఎసిటైల్కోలిన్ స్థాయిలు తక్కువగా ఉన్నాయని వారికి తెలుసు. అల్జీమర్స్ వ్యాధి ఎసిటైల్‌కోలిన్‌‌ను ఉత్పత్తి చేసే, ఉపయోగించే కణాలను దెబ్బతీస్తుంది.
కొన్ని మందులు ఎసిటైల్కోలిన్ స్థాయిలను పెంచుతాయి. న్యూరోట్రాన్స్మిటర్‌ను విచ్ఛిన్నం చేసే ఎంజైమ్‌ల చర్యను నిరోధించడం ద్వారా వారు దీన్ని చేస్తారు. ఈ సమూహంలోని ప్రాథమిక ఎంజైమ్‌ను ఎసిటైల్‌కోలినెస్టరేస్ (AChE) అని పిలుస్తారు, ఈ ఎంజైమ్‌లను తక్కువ చురుకుగా చేసే మందులను AChE ఇన్హిబిటర్స్ లేదా కోలినెస్టరేస్ ఇన్హిబిటర్స్ అంటారు. AChE ఇన్హిబిటర్లు భాష, తీర్పు, జ్ఞాపకశక్తి వంటి ఆలోచనా ప్రక్రియలకు సంబంధించిన లక్షణాలతో సహాయపడతాయి.
ఎసిటైల్‌కోలినెస్టరేస్ నిరోధకాలు ఉన్నాయి:
- డొపెజిల్ (అరిసెప్ట్)
- గెలాంటమైన్ (రజాడైన్)
- రివాస్టిగ్మైన్ (ఎక్సెలాన్)
AChE ఇన్హిబిటర్లు ఇతర ఆరోగ్య పరిస్థితుల చికిత్సకు కూడా సహాయపడవచ్చు. కొన్ని పరిశోధనల ప్రకారం, కొన్ని కణితుల్లో అసాధారణ స్థాయిలో ఎసిటైల్‌కోలినెస్టరేస్ ఉన్నట్లు కనిపిస్తుంది. AChE ఇన్హిబిటర్లు కొన్ని రకాల క్యాన్సర్‌లకు చికిత్స చేయడంలో సహాయపడతాయని శాస్త్రవేత్తలు కనుగొనవచ్చు.
మస్తీనియా గ్రావిస్ Myasthenia gravis
మస్తీనియా గ్రావిస్ అనేది స్వయం ప్రతిరక్షక స్థితి, ఇది కండరాల బలహీనతకు కారణమవుతుంది, ముఖ్యంగా వ్యక్తి చురుకుగా ఉన్న సమయంలోనే ఈ పరిస్థితికి ఆకస్మికంగా లోనవుతాడు. మస్తీనియా గ్రావిస్ రోగనిరోధక వ్యవస్థను నిరోధించడానికి లేదా ఎసిటైల్కోలిన్ గ్రాహకాలను నాశనం చేయడానికి కారణమవుతుంది. అప్పుడు, కండరాలు న్యూరోట్రాన్స్మిటర్‌ను స్వీకరించవు, తద్వారా కండరాలు సాధారణంగా పని చేయలేవు. ఎసిటైల్కోలిన్ లేకుండా, కండరాలు సంకోచించలేవు.
మస్తీనియా గ్రావిస్ లక్షణాలు తేలికపాటి నుండి తీవ్రమైన వరకు ఉంటాయి. వారు వీటిని కలిగి ఉండవచ్చు:
- చేతులు, కాళ్లు, చేతులు, వేళ్లు లేదా మెడలో బలహీనత
- ఒకటి లేదా రెండు కనురెప్పలు పడిపోవడం
- అస్పష్టమైన లేదా డబుల్ దృష్టి
- మింగడానికి ఇబ్బంది
- శ్వాస ఆడకపోవుట
- మాట్లాడటం కష్టం
మస్తీనియా గ్రావిస్ ఉన్న చాలామంది వ్యక్తులు సాధారణ జీవితాన్ని గడపవచ్చు. వివిధ రకాల చికిత్సలు లక్షణాలను నియంత్రించగలవు. AChE ఇన్హిబిటర్లు మస్తీనియా గ్రావిస్ లక్షణాల నుండి ఉపశమనం పొందడంలో కూడా సహాయపడవచ్చు. అయినప్పటికీ, ఇవి చిత్తవైకల్యం చికిత్సకు ఉపయోగించే మందుల కంటే భిన్నమైనవి. ఎంపిక చేసే మందులు సాధారణంగా పిరిడోస్టిగ్మైన్ (మెస్టినాన్, రెగోనాల్). ఈ మందులు ఎసిటైల్కోలిన్ విచ్ఛిన్నతను నెమ్మదిస్తుంది, అవి నాడీ కండరాల కనెక్షన్, కండరాల బలాన్ని మెరుగుపరుస్తాయి. అదనంగా, వైద్యులు రిటుక్సిమాబ్ (రిటుక్సాన్) వంటి రోగనిరోధక మందులను కూడా సూచించవచ్చు.
పార్కిన్సన్స్ వ్యాధి Parkinson’s disease
ఎసిటైల్కోలిన్ స్థాయిలలో అసమతుల్యత పార్కిన్సన్స్ వ్యాధి ఉన్నవారిపై కూడా ప్రభావం చూపుతుంది. కదలికలను బాగా నియంత్రించడానికి శరీరానికి ఎసిటైల్కోలిన్, డోపమైన్, మరొక రసాయన దూత సమతుల్యం అవసరం. పార్కిన్సన్స్ వ్యాధి అనేది ఒక న్యూరోడెజెనరేటివ్ పరిస్థితి, ఇది అసంకల్పిత కదలికలు, వణుకు, ఆలోచన, మానసిక స్థితితో ఇబ్బందులను కలిగిస్తుంది. పార్కిన్సన్స్ వ్యాధికి ఖచ్చితమైన కారణాలు తెలియవు. అయినప్పటికీ, ఈ పరిస్థితి ఉన్న వ్యక్తులు తరచుగా డోపమైన్‌లో తగ్గుదలని కలిగి ఉంటారని నిపుణులు కనుగొన్నారు, ఇది ఎసిటైల్‌కోలిన్‌‌ను స్వాధీనం చేసుకోవడానికి అనుమతిస్తుంది. ఇది సంభవించినప్పుడు, కండరాలు చాలా “ఉత్తేజిత” అవుతాయి, ఇది కదలికలు, వణుకు వంటి లక్షణాలకు దారితీస్తుంది.
ఈ కారణంగా, పార్కిన్సన్స్ వ్యాధికి కొన్ని మందులు ఎసిటైల్కోలిన్ చర్యను నిరోధిస్తాయి. ఇది డోపమైన్ స్థాయిలను తిరిగి సమతుల్యం చేయడానికి అనుమతిస్తుంది, ఇది కొన్ని లక్షణాల నుండి ఉపశమనం పొందడంలో సహాయపడుతుంది. ఈ మందులను యాంటికోలినెర్జిక్స్ అంటారు. ఇతర పార్కిన్సన్స్ ఔషధాల దుష్ప్రభావాలకు దారితీసే అధిక కదలికలు అయిన డైస్కినిసియాలను తగ్గించడంలో కూడా ఇవి సహాయపడతాయి. యాంటికోలినెర్జిక్స్ అందరికీ కాదు. దుష్ప్రభావాలలో గందరగోళం, జ్ఞాపకశక్తి నష్టం, భ్రాంతులు, అస్పష్టమైన దృష్టి ఉండవచ్చు. జ్ఞాపకశక్తి సమస్యలు వంటి పార్కిన్సన్స్ వ్యాధి అనేక నాన్‌మోటర్ లక్షణాలు ఎసిటైల్కోలిన్ స్థాయిలను తగ్గించడంతో సంబంధం కలిగి ఉన్నాయని కూడా నిపుణులు విశ్వసిస్తున్నారు.
టాక్సిన్స్, పురుగుమందులు, ఎసిటైల్కోలిన్ Toxins, pesticides, and acetylcholine
ఆర్గానోఫాస్ఫేట్ (OP) పురుగుమందులు లేదా యుద్ధంలో ఉపయోగించే కొన్ని నరాల ఏజెంట్లకు గురికావడం వల్ల శరీరంలో ఎసిటైల్కోలిన్ స్థాయిలు చాలా ఎక్కువగా పెరుగుతాయి. అమెరికాలోని సెంటర్స్ ఫర్ డిసీజ్ కంట్రోల్ అండ్ ప్రివెన్షన్ (CDC) ఈ రసాయనాలు నాడీ వ్యవస్థలో ఎసిటైల్కోలిన్ పేరుకుపోవడానికి దారితీస్తుందని, దీని వలన లక్షణాలు:
- గురక
- చెమటలు పట్టడం
- బలహీనత
- తలనొప్పులు
- మూర్ఛపోవడం
- అతిసారం, వాంతులు
- మానసిక మార్పులు
- కండరాలు మెలితిప్పినట్లు
- మూర్ఛలు
- పక్షవాతం
- శ్వాసకోశ అరెస్ట్
ఒక వ్యక్తి చర్మం ద్వారా, శ్వాస ద్వారా ఈ రసాయనాలను తెలియకుండానే శరీరంలోకి చేరవచ్చు. ఈ రసాయనాలకు యునైటెడ్ స్టేట్స్లో, సంవత్సరానికి 8,000 మంది ప్రజలు అర్గానోఫాస్పేట్ పురుగుల మందుల ప్రభావానికి గురవుతున్నారు. యాపిల్స్, ద్రాక్ష, బచ్చలికూర, దోసకాయలు, బంగాళాదుంపలతో సహా పలు కూరగాయలను క్రిమిసంహారకాలు చీమలు, దోమలతో పాటు ఇంట్లోని గృహోపకరణాలపై పడి లోలోన తినేసే రోచ్ కిల్లర్స్ వంటి పురుగుమందుల ద్వారా బహిర్గతం అయ్యే అవకాశం ఉంది.
బొటాక్స్ మరియు ఎసిటైల్కోలిన్ Botox and acetylcholine
అమెరికన్ సొసైటీ ఆఫ్ ప్లాస్టిక్ సర్జన్స్ ప్రకారం, బోటులినమ్ టాక్సిన్ (బొటాక్స్) అనేది అమెరికాలో అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన నాన్ సర్జికల్ కాస్మెటిక్ చికిత్స. ఇది ప్రధానంగా లక్ష్యంగా ఉన్న కండరాలలో ఎసిటైల్‌కోలిన్‌‌తో జోక్యం చేసుకోవడం ద్వారా పనిచేస్తుంది. కొన్ని ముఖ కండరాలలో బొటాక్స్ ఇంజెక్ట్ చేయడం, ఉదాహరణకు, ముడుతలను తాత్కాలికంగా తగ్గించవచ్చు, ఎందుకంటే బొటాక్స్ కండరాలు సంకోచించకుండా నిరోధిస్తుంది. దీని వల్ల కండరాల పైన చర్మం మృదువుగా కనిపిస్తుంది. బొటాక్స్ వివిధ రకాల కండరాల సంబంధిత పరిస్థితులకు, అలాగే మైగ్రేన్ తలనొప్పి, అధిక చెమట వంటి వాటికి కూడా చికిత్స చేయగలదు. అతి చురుకైన మూత్రాశయం లేదా గ్యాస్ట్రోపెరేసిస్ వంటి ప్రేగు సమస్యల వంటి మూత్రాశయ సమస్యలతో కూడా ఇది సహాయపడుతుందని సూచించే కొన్ని ఆధారాలు ఉన్నాయి, అయితే దీనిని నిర్ధారించడానికి మరింత పరిశోధన అవసరం.
సహజంగా ఎసిటైల్‌కోలిన్‌‌ను ఎలా పెంచుకోవచ్చు? How to increase acetylcholine naturally?
ఎసిటైల్కోలిన్ స్థాయిలను పెంచడానికి నిరూపితమైన మార్గం లేదు. అయినప్పటికీ, కోలిన్ తీసుకోవడం సహాయపడుతుందని కొన్ని ఆధారాలు సూచిస్తున్నాయి. ఎసిటైల్‌కోలిన్‌‌ను తగినంత స్థాయిలో ఉత్పత్తి చేయడానికి ప్రజలు తమ ఆహారం నుండి తగినంత కోలిన్‌ను తప్పనిసరిగా పొందాలి. కోలిన్ ఉన్న ఆహారాలలో మాంసం, చేపలు, గుడ్లు, బీన్స్, క్రూసిఫెరస్ కూరగాయలు ఉన్నాయి. ఆఫీస్ ఆఫ్ డైటరీ సప్లిమెంట్స్ ప్రకారం, కొన్ని జంతు అధ్యయనాలు కోలిన్ అధిక తీసుకోవడం మెరుగైన అభిజ్ఞా పనితీరుకు దారితీస్తుందని తేలింది, ఇతర అధ్యయనాలు ఇది పనికిరానిదిగా గుర్తించాయి.
చాలా మందికి వారి ఆహారం నుండి తగినంత కోలిన్ లభించదు. పుట్టినప్పుడు కేటాయించిన ఆడవారికి (FAAV) రోజుకు 425 మిల్లీగ్రాములు (mg), పుట్టినప్పుడు కేటాయించిన మగవారికి (MAAB) 550 mg కోలిన్ సిఫార్సు చేయబడింది. ఒక వ్యక్తి కోలిన్ సప్లిమెంట్లను తీసుకోవచ్చు, కానీ అధిక మోతాదులో వాంతులు, చేపల శరీర వాసన, కాలేయం దెబ్బతినడం వంటి దుష్ప్రభావాలకు కారణం కావచ్చు.
మానవ ప్రవర్తనపై ఎసిటైల్కోలిన్ ప్రభావం? How does acetylcholine affect human behavior?
ఎసిటైల్కోలిన్ నిద్ర-మేల్కొనే చక్రం, అలాగే దృష్టి కేంద్రీకరించడం లేదా గుర్తుంచుకోవడం వంటి వాటిని ప్రభావితం చేస్తుంది. ఎసిటైల్‌కోలిన్‌‌తో సమస్యలు ఈ ప్రాంతాల్లో వివిధ సమస్యలను కలిగిస్తాయి. ఎసిటైల్‌కోలిన్‌‌లో అసమతుల్యత కూడా మానసిక స్థితిని ప్రతికూలంగా ప్రభావితం చేస్తుందని, ఆందోళన లేదా డిప్రెషన్ లక్షణాలను ప్రేరేపిస్తుంది.
సారాంశం Summary
ఎసిటైల్కోలిన్ శరీరంలో ముఖ్యమైన, సమృద్ధిగా ఉండే న్యూరోట్రాన్స్మిటర్. చాలా ఎక్కువ లేదా చాలా తక్కువగా ఉన్నప్పుడు, ఒక వ్యక్తి అల్జీమర్స్ వ్యాధి లేదా పార్కిన్సన్స్ వ్యాధి వంటి నరాల సంబంధిత సమస్యలను ఎదుర్కోవచ్చు. ఆరోగ్యకరమైన ఆహారం తీసుకోవడం వల్ల ఒక వ్యక్తి తగినంత కోలిన్‌ని పొందడంలో సహాయపడుతుంది, దీనిని శరీరం ఎసిటైల్‌కోలిన్‌‌ను రూపొందించడానికి ఉపయోగిస్తుంది. కోలిన్ సప్లిమెంట్లను తీసుకునే ముందు, వాటి తీవ్రమైన దుష్ప్రభావాల కారణంగా వైద్యుడిని సంప్రదించండి.