కాలేయ సిర్రోసిస్ అనేది మనిషిలోని లీవర్ (కాలేయం)పై అత్యంత చురుకుగా, తరచుగా బలహీనపరిచే వ్యాధి. ఇది మచ్చ కణజాలం ఏర్పడటం ద్వారా వర్గీకరించబడుతుంది, ఇది ఆరోగ్యకరమైన కాలేయ కణజాలాన్ని మచ్చల కణజాలంతో భర్తీ చేస్తుంది. మచ్చ కణజాలం పేరుకుపోవడంతో కాలేయం సాధారణ పనితీరుపై ప్రభావం చూపుతుంది. క్రమేనా మచ్చ కణజాలం జోక్యంతో దీర్ఘకాలిక కొనసాగడంతో కాలేయ వైఫల్యానికి కారణం కావడంతో సహా వివిధ అనారోగ్య సమస్యలకు దారితీస్తుంది. ఈ రకమైన మచ్చ కణజాలం ఏర్పడటంతో తొలుత పెద్దగా లక్షణాలు కనిపించవు. అయితే క్రమేనా కాలేయ వైఫల్యం ముదురుతున్న కొద్ది వ్యాధి లక్షణాలు బయటపడతాయి. ఇక సిర్రోసిస్ తరహాలోనే లక్షణాలు కూడా దశలను బట్టి వేర్వేరుగా ఉంటాయి.
కాలేయ సిర్రోసిస్ లక్షణాలు తొలి దశలో తేలికపాటిగా ఉన్నా.. దీర్ఘకాలంలో వ్యాధి ముదిరిన కొద్ది లక్షణాలు కూడా తీవ్రంగా ఉంటాయి. కాలక్రమేణా క్రమంగా అభివృద్ధి చెందుతాయి. ఇక లక్షణాలలో పలు రకాలు మిగతా అనారోగ్యాలు తెలిపేవిగా ఉంటాయి. దీంతో ఈ లక్షణాలతో మిగతా అనారోగ్యాలను నయం చేసుకునేందుకు శ్రద్ద చూపుతారు. ఎవరూ కూడా తమ కాలేయం పనితీరును పరీక్షించుకోకపోవడంతో ఈ వ్యాధులు మరింతగా ముదిరి చివరి దశకు చేరువలోనే భయటపడుతుంటాయి.
తొలిదశలో కనిపించే లక్షణాలు:
- జలోదరం (అస్సైట్స్) వల్ల పెరిగే పొత్తికడుపు చుట్టుకొలత
- చీలమండలు లేదా కాళ్ళలో వాపు
- ఛాతీ, ముఖం, చేతులపై సాలెపురుగుల ఆకారంలో కనిపించే రక్త నాళాలు
- అలసట ఎక్కువగా అనిపించడం
- గైనెకోమాస్టియా
- ఆకలి లేకపోవడం
- కడుపు నొప్పి
- బలహీనత
- బరువు తగ్గడం (ప్రయత్నించకుండా)
- కండరాల నష్టం
సిర్రోసిస్ తరువాతి దశలో లక్షణాలు ఇలా:
కాలేయ సిర్రోసిస్ లక్షణాలను తొలిదశలో గుర్తించకపోయినా.. లేక గుర్తించినా వాటిని పెద్దగా పట్టించుకోకుండా నిర్లక్ష్యం వహించినా.. అది మరింత ముదిరి మరో దశకు చేరుతుంది. అందుకనే అసాధారణంగా ఏ లక్షణం కనిపించినా వెంటనే వైద్యులను సంప్రదించి చికిత్స పొందాలి. వ్యాధి మరో దశకు చేరిన నేపథ్యంలో ఈ లక్షణాలు కనిపిస్తాయి. అవి:
- ఆలోచించడంలో ఇబ్బంది, అయోమయం
- నిద్ర లేమితో ఇబ్బంది
- మతిమరుపు
- బొడ్డులో వాపు
- తెల్లటి గోర్లు
- చేతివేళ్లు వెడల్పాటి లేదా మందంగా మారడం
- జుట్టు రాలడం
- ముక్కులోంచి రక్తస్రావం
- చిగుళ్ళలో రక్తస్రావం
- కండరాల్లో తిమ్మిరి
- శృంగార కోరిక తగ్గడం లేదా సామర్థ్యం లేకపోవడం
- సులభంగా గాయాలు
- కళ్ళు లేదా చర్మం పసుపు వర్ణంలోకి మారడం
- చర్మం దురదపెట్టడం
- మలం గోధుమరంగు, నారింజ రంగులో రావడం
- లేత-రంగు బల్లలు
- మలంలో రక్తం
- వ్యక్తిత్వం మారుతుంది
- జ్వరం
సిర్రోసిస్ సాధారణ లక్షణాలు
కాగా, కాలేయ సిర్రోసిస్ వ్యాధి వచ్చిందంటే.. బాధితుల్లో ఇలాంటి సాధారణ లక్షణాలు కనిపిస్తుంటాయి. వ్యాధి దశ సంగతి ఎలా ఉన్నా.. ఈ లక్షణాలను గమనిస్తే చికిత్స అవసరమని గుర్తించాలి. అవి
అలసట
పొత్తికడుపు నొప్పి, వాపు
కామెర్లు (చర్మం, కళ్ళు తెల్లగా పసుపు రంగులోకి మారడం)
కండరాల క్షీణత
కాళ్లు పొత్తికడుపులో ద్రవం పేరుకుపోవడం
దురద
బరువు తగ్గడం.
ఒకవేళ ఈ లక్షణాలను గుర్తిస్తే.. అత్యవసర వైద్యసాయం అవసరం:
- నల్లగా లేదా తారు వర్ణంలో మలం రావడం
- రక్తాపు వాంతులు చేసుకోవడం
- తీవ్రమైన కడుపు నొప్పి
- చాలా గందరగోళంగా, నిద్రపోతున్నట్లు అనిపించడం
- వణుకుతో కూడిన అధిక జ్వరం
- కళ్ళలోని తెల్లటి రంగు అకస్మాత్తుగా పసుపు రంగులోకి మారడం
కాలేయ సిర్రోసిస్ కారణాలు:
లివర్ సిర్రోసిస్‌కు అనేక కారణాలు ఉన్నాయి. అయితే ఈ కారణాలు ఒకదానికోకటి వైవిద్యమైనవి కావడం గమనార్హం. అమెరికాలో లీవర్ సిర్రోసిస్ అత్యంత సాధారణ కారణాలలో రెండు దీర్ఘకాలిక హెపటైటిస్ ఇన్ఫెక్షన్లు, దీర్ఘకాలిక ఆల్కహాల్ దుర్వినియోగం.
మద్యం
2019 నుండి జరిపిన అధ్యయనాల మెటా-విశ్లేషణ ప్రకారం, మహిళలకు మద్యం సేవించే ఏ స్థాయిలోనైనా కాలేయ సిర్రోసిస్ ప్రమాదం పెరుగుతుంది. అంటే మితంగా తాగేవారికి కూడా కొంత ప్రమాదం ఉండవచ్చు. పురుషులకు, ఒక వ్యక్తి రోజుకు ఒకటి కంటే ఎక్కువ పానీయాలు తాగినప్పుడు సిర్రోసిస్ ప్రమాదం పెరుగుతుంది. అయినప్పటికీ, ప్రతి వ్యక్తిలో ఇది భిన్నంగా ఉంటుంది. రాత్రిపూట భోజనంతో ఒక గ్లాసు వైన్‌ని ఆస్వాదించడం వల్ల కాలేయ సిర్రోసిస్‌ను పొందుతారని చెప్పలేం. సాధారణంగా, ఆల్కహాల్ వల్ల వచ్చే సిర్రోసిస్ అనేక సంవత్సరాల పాటు క్రమం తప్పకుండా అధికంగా మద్యం సేవించడం వల్ల వచ్చే పరిస్థితి. ఈ పరిస్థితి అభివృద్ధికి అనేక ఇతర ఆరోగ్య కారకాలు కూడా దోహదం చేస్తున్నాయి.
హెపటైటిస్
హెపటైటిస్ సి అనేది ఒక వైరల్ ఇన్ఫెక్షన్, ఇది కాలేయానికి మంటను రగుల్చడంతో పాటు దానిని దెబ్బతీయడానికి దారితీస్తుంది. ఈ రకమైన వైరల్ హెపటైటిస్ వచ్చే ప్రమాదం ఉన్న వ్యక్తులు:
- చట్టవిరుద్ధంగా ఇంజెక్ట్ చేసిన మందులను వాడండి
- కండోమ్ లేదా ఇతర అవరోధ పద్ధతి లేకుండా సెక్స్‌లో పాల్గొనండి
- కిడ్నీ డయాలసిస్‌లో ఉన్నారు
హెపటైటిస్ B అనేది హెపటైటిస్ మరొక వైరల్ రూపం, అయితే ఇది అమెరికాలో ఇది అంతగా సాధారణమైనది కాదు. కాగా ప్రపంచంలోని పలు ఖండాలలో మాత్రం ఇది అత్యంత సాధారణమైనదిగా గుర్తించబడింది. మరీ ముఖ్యంగా ఆసియా, ఆఫ్రికా, దక్షిణ అమెరికా, తూర్పు యూరోప్, మధ్యప్రాచ్య దేశాలోని పలు ప్రాంతాలలో ఇది చాలా సాధారణం. చికిత్స చేయకుండా వదిలేస్తే, ఈ రెండు రకాల హెపటైటిస్‌లు కాలేయ సిర్రోసిస్‌కు కారణంగా మారే అవకాశాలు ఎక్కువగా ఉన్నాయి.
నాన్-ఆల్కహాలిక్ ఫ్యాటీ లివర్ వ్యాధి, నాన్-ఆల్కహాలిక్ స్టీటోహెపటైటిస్
నాన్-ఆల్కహాలిక్ ఫ్యాటీ లివర్ డిసీజ్ (NAFLD) అనేది కాలేయంలో కొవ్వు పేరుకుపోవడానికి కారణమయ్యే పరిస్థితి, కానీ ఇది అధిక ఆల్కహాల్ వాడకంతో సంబంధం కలిగి ఉండదు. నాన్-ఆల్కహాలిక్ స్టీటోహెపటైటిస్ (NASH), NAFLD మరింత తీవ్రమైన రూపం, కొవ్వు పేరుకుపోవడంతో పాటు కాలేయం దెబ్బతినడం, వాపుకు కారణమవుతుంది. NASH నిర్వహించబడకపోతే, అది సిర్రోసిస్‌కు దారి తీస్తుంది.
లీవర్ సిర్రోసిస్‌కు ఇతర కారణాలు:
- హెపటైటిస్ డి. హెపటైటిస్ డి ఇప్పటికే హెపటైటిస్ బి ఉన్నవారిలో తరచుగా కనిపిస్తుంది.
- ఆటో ఇమ్యూన్ హెపటైటిస్. ఆటో ఇమ్యూన్ హెపటైటిస్ సిర్రోసిస్‌కు దారితీసే వాపును కలిగిస్తుంది.
- పిత్త వాహికలకు నష్టం కలగడం. ఈ నాళాలు పిత్తాన్ని హరించేలా పనిచేస్తాయి. ఒక పరిస్థితికి ఒక ఉదాహరణ ప్రాధమిక పిత్త కోలాంగైటిస్.
- ఇనుము, రాగిని అధికంగా కాలేయంలో నిల్వ ఉండే పరిస్థితి. ఇవి శరీర సామర్థ్యాన్ని ప్రభావితం చేసే రుగ్మతలు. వీటి వల్ల హిమోక్రోమాటోసిస్, విల్సన్స్ వ్యాధులతోనూ సిర్రోసిస్ ఉత్పన్నం కావచ్చు.
- ఔషధాల ప్రభావం: ఎసిటమైనోఫెన్, కొన్ని యాంటీబయాటిక్స్, కొన్ని యాంటిడిప్రెసెంట్స్ తో పాటుగా కొన్ని ప్రిస్క్రిప్షన్ లేని ఓవర్-ది-కౌంటర్ డ్రగ్స్ కారణంగా కూడా కాలేయ సిర్రోసిస్ ఏర్పడుతుంది.
కాలేయ సిర్రోసిస్ సమస్యలు తీవ్రమైనవి, ప్రాణాపాయకరమైనవి కావచ్చు. వీటిలో ఇవి ఉండవచ్చు:
- కాలేయ వైఫల్యం, ఇది కాలేయ మార్పిడికి కారణం
- హెపాటిక్ ఎన్సెఫలోపతి
- పోర్టల్ హైపర్‌టెన్షన్, ఇది అన్నవాహిక, కడుపు లేదా పురీషనాళంలోని సిరల నుండి రక్తస్రావానికి దారితీస్తుంది.
- కిడ్నీ వైఫల్యం.
- కాలేయ క్యాన్సర్ వచ్చే ప్రమాదం పెరుగుతుంది.
- స్పాంటేనియస్ బాక్టీరియల్ పెర్టోనిటిస్ (కాలేయం, ఇతర అవయవాలను చుట్టుముట్టే ద్రవం ఇన్ఫెక్షన్) వంటి ఇన్ఫెక్షన్లు
- పోషకాహార లోపం, పోషకాలను సరిగ్గా ప్రాసెస్ చేయడంలో కాలేయం అసమర్థత కారణంగా.
సిర్రోసిస్‌తో సంబంధం ఉన్న సమస్యలు ఏమిటి?
సిర్రోసిస్ దాని సంక్లిష్టతలను గుర్తించి వెంటనే చికిత్స చేయకపోతే ప్రాణాపాయం అని నిరూపించవచ్చు
- పోర్టల్ హైపర్‌టెన్షన్: ఇది కాలేయానికి రక్తాన్ని సరఫరా చేసే సిరల్లో ఉత్పత్తి అయ్యే అధిక రక్తపోటు వల్ల వస్తుంది. సిర్రోసిస్ కాలేయానికి రక్త ప్రవాహాన్ని తగ్గిస్తుంది, ఇది సిరలలో ఒత్తిడిని పెంచుతుంది, దీనివల్ల పోర్టల్ హైపర్‌టెన్షన్ ఏర్పడుతుంది.
- కాళ్లు పొత్తికడుపు వాపు: పోర్టల్ హైపర్‌టెన్షన్ ఫలితంగా పొత్తికడుపు (అస్సైట్స్), కాళ్లలో (ఎడెమా) ద్రవం పేరుకుపోతుంది, ఇది దృఢంగా, ఉబ్బిన ప్రాంతంగా కనిపిస్తుంది. ఎడెమా, అస్సైట్స్ కాలేయానికి అవసరమైన రక్త ప్రోటీన్లను సృష్టించడం అసాధ్యం.
- స్ప్లెనోమెగలీ: పోర్టల్ హైపర్‌టెన్షన్ కూడా ప్లీహము విస్తరణకు దారితీస్తుంది, కాలేయం తెల్ల రక్త కణాలు, ప్లేట్‌లెట్లను తయారు చేయకుండా ఆపుతుంది. ప్లేట్‌లెట్స్, డబ్ల్యుబిసిలలో తగ్గుదల మొదటి సంకేతం కాబట్టి, సిర్రోసిస్ కోసం మిమ్మల్ని పరీక్షించేటప్పుడు వైద్యులు తెల్ల రక్త కణాలు, ప్లేట్‌లెట్ల కోసం చూస్తారు.
- రక్తస్రావం: పోర్టల్ హైపర్‌టెన్షన్ రక్త ప్రవాహాన్ని చిన్న సిరలకు మళ్లిస్తుంది, ఇది తీవ్రమైన రక్తస్రావం కలిగిస్తుంది, కొన్నిసార్లు దీర్ఘకాలిక ఒత్తిడి కారణంగా సిరలు పగిలిపోతాయి. ఇది కడుపు లేదా అన్నవాహిక దగ్గర వ్యాకోచించిన సిరలకు కూడా దారితీయవచ్చు, ఇది ప్రాణాంతక రక్తస్రావానికి దారితీస్తుంది. రక్త ప్రవాహం స్థిరంగా లేకుంటే, ఇది నిరంతర రక్తస్రావానికి దారి తీస్తుంది, ఇది ఇతర ప్రాణాంతక సమస్యలను కలిగిస్తుంది.
- ఇన్ఫెక్షన్: సిర్రోసిస్ రోగనిరోధక వ్యవస్థను హైజాక్ చేస్తుంది, మీ శరీరానికి ఇన్ఫెక్షన్లతో పోరాడటం కష్టతరం చేస్తుంది. అస్సైట్స్ స్పాంటేనియస్ బాక్టీరియల్ పెరిటోనిటిస్‌కు కారణం కావచ్చు, ఇది మీ శరీరంలో తీవ్రమైన ఇన్ఫెక్షన్‌కు కారణమవుతుంది.
- పోషకాహార లోపం: సిర్రోసిస్ శరీరాన్ని ప్రభావితం చేస్తుంది కాబట్టి, రక్తప్రవాహంతో శరీరం ద్వారా స్రవించే అవసరమైన రక్త పోషకాలను సృష్టించడం కాలేయానికి కష్టమవుతుంది. శరీరానికి అవసరమైన పోషకాలను ప్రాసెస్ చేయలేనప్పుడు, అది మిమ్మల్ని పోషకాహార లోపానికి గురి చేస్తుంది.
- హెపాటిక్ ఎన్సెఫలోపతి: ఇది మెదడులో టాక్సిన్ ఏర్పడటానికి దారితీస్తుంది, ఇది మూడ్ స్వింగ్‌లకు దారితీస్తుంది ఒక వ్యక్తికి ఏకాగ్రత కష్టతరం చేస్తుంది. కాలక్రమేణా, ఇది ప్రాణాంతకంగా మారుతుంది, రోగి కోమాలోకి వెళ్లడానికి లేదా ఏ పరిస్థితికి స్పందించకుండా ఉండటానికి దారి తీస్తుంది.
- కామెర్లు: శరీరంలో పేరుకుపోయిన వ్యర్థపదార్థాలను కాలేయం తొలగిస్తుంది. ఈ వ్యర్థాలను బిలిరుబిన్ అంటారు. కానీ సిర్రోసిస్ కారణంగా తనలోని బిలిరుబిన్‌ను కాలేయం తొలగించలేనప్పుడు అది కామెర్లుకు దారితీస్తుంది.
- ఎముక వ్యాధి: సిర్రోసిస్‌తో బాధపడుతున్న వ్యక్తులు కొన్నిసార్లు ఎముకల బలాన్ని తిరిగి పొందలేరు, దీని వలన వారికి పగుళ్లు వచ్చే ప్రమాదం ఎక్కువగా ఉంటుంది.
- కాలేయ క్యాన్సర్: సిర్రోసిస్ చాలా మంది రోగులలో కాలేయ క్యాన్సర్ అభివృద్ధికి దారితీసింది.
- తీవ్రమైన-దీర్ఘకాలిక కాలేయ వైఫల్యం: సిర్రోసిస్‌తో బాధితుల్లో బహుళ అవయవ వైఫల్యానికి కూడా దారితీస్తుంది. దీని వెనుక కారణాలు ఇంకా విచారణలో ఉన్నాయి.
కాలేయ సర్రోసిస్ దశలు:
- కంపెన్సేటెడ్ సిర్రోసిస్: ఈ దశలో, కాలేయం ఇప్పటికీ దాని సాధారణ విధులను నిర్వహించగలుగుతుంది, అయితే కొన్ని మచ్చలు (ఫైబ్రోసిస్) సంభవించాయి. ఈ దశలో ఎటువంటి లక్షణాలు ఉండకపోవచ్చు లేదా అలసట లేదా బలహీనత వంటి తేలికపాటివి మాత్రమే ఉండవచ్చు.
- డీకంపన్సేటెడ్ సిర్రోసిస్: ఈ దశలో, కాలేయం ఇకపై నష్టాన్ని భర్తీ చేయదు, సాధారణంగా పని చేస్తుంది. కామెర్లు, పొత్తికడుపులో ద్రవం పేరుకుపోవడం (అస్సైట్స్), గందరగోళం (హెపాటిక్ ఎన్సెఫలోపతి) వంటి లక్షణాలు అభివృద్ధి చెందుతాయి.
- ఎండ్-స్టేజ్ సిర్రోసిస్: ఇది లివర్ సిర్రోసిస్ చివరి దశ, దీనిలో కాలేయం చాలా వరకు దాని పనితీరును కోల్పోతుంది. ఈ దశలో, చికిత్స కోసం ఏకైక ఎంపిక కాలేయ మార్పిడి.
కాలేయ సిర్రోసిస్ దీర్ఘకాలికంగా ఉన్న వ్యక్తులలో చాలా తేడా ఉంటుంది. సిర్రోసిస్ కారణం, సమస్యల ఉనికి, వ్యక్తి మొత్తం ఆరోగ్యం వంటి అనేక కారకాలచే ప్రభావితమవుతుందని గమనించడం ముఖ్యం. సకాలంలో గుర్తించడం, సరైన చికిత్స వ్యాధి పురోగతిని నెమ్మదింపజేస్తుంది, ఫలితాలను మెరుగుపరచడంలో సహాయపడుతుంది.
సిర్రోసిస్ అనేది చివరి దశ వైద్య పరిస్థితి. ఒకసారి అభివృద్ధి చెందితే, అది నయం చేయబడదు. అయినప్పటికీ, కాలేయ వాపు సాధ్యమైన లక్షణాలను ముందుగానే గుర్తించడం వలన సిర్రోసిస్‌కు పురోగమించడానికి సరైన చికిత్సను పొందవచ్చు. అధునాతన సందర్భాల్లో, ఇది కాలేయాన్ని తీవ్రంగా ప్రభావితం చేయడంతో పాటు కాలేయ మార్పిడి మాత్రమే చికిత్సకు మిగిలి ఉండే ప్రత్యామ్నాయ మార్గంగా ఉంటుంది.
లీవర్ సిర్రోసిస్ నిర్ధారించడం ఎలా.?
సిర్రోసిస్ నిర్ధారణ వివరణాత్మక చరిత్ర, శారీరక పరీక్షతో ప్రారంభమవుతుంది. బాధితుడి పూర్తి వైద్య చరిత్రను వైద్యుడు పరిశీలించిన పిమ్మట లీవర్ సిర్రోసిస్ అని అనుమానిస్తే పలు పరీక్షలు చేసిన తరువాత గాని దీనిని నిర్ధారించరు. ముఖ్యంగా వైద్యుడు అడిగే ప్రశ్నలలో బాధితుడు దీర్ఘకాలిక మద్యపాన సేవనం చేస్తున్నాడని తెలసినా, హెపటైటిస్ సికి గురికావడం, ఆటో ఇమ్యూన్ వ్యాధుల కుటుంబ చరిత్ర లేదా ఇతర ప్రమాద కారకాల గురించి సాధ్యమైనంత నిజాయితీగా ఉండటం ముఖ్యం.
కాలేయ పనితీరును కొలవడానికి రక్త పరీక్షలు, రక్తహీనత, ఇన్ఫెక్షన్, కాలేయ నష్టాన్ని తెలుసుకుంటారు. కాలేయం పరిమాణం, నిర్మాణాన్ని అంచనా వేయడానికి అల్ట్రాసౌండ్, CT స్కాన్ లేదా MRI వంటి ఇమేజింగ్ పరీక్షలు నిర్వహిస్తారు. లివర్ బయాప్సీ, ఇది మైక్రోస్కోప్ కింద పరీక్ష కోసం కాలేయ కణజాలం చిన్న భాగాన్ని తొలగించి పరీక్షలు చేస్తారు.
శారీరంలో వచ్చే పలు సంకేతాలను కూడా మొదట వైద్యుడు పరిశీలిస్తారు. అవి:
- చర్మం లేదా కళ్ళు మరింత పసుపు రంగులో కనిపిస్తాయి
- ఎర్రబడిన అరచేతులు
- చేతి వణుకు
- విస్తరించిన కాలేయం లేదా ప్లీహము
- చురుకుదనం తగ్గింది
కాలేయం ఎంత దెబ్బతిన్నదో పరీక్షల ద్వారా తెలుస్తుంది. సిర్రోసిస్ మూల్యాంకనం కోసం ఉపయోగించే కొన్ని పరీక్షలు:
- రక్తహీనత కోసం పూర్తి రక్త గణన
- రక్తం గడ్డకట్టడం ఎంత త్వరగా జరుగుతుందో తెలుసుకోవడానికి గడ్డకట్టే రక్త పరీక్షలు
- కాలేయంలో ఉత్పత్తి అయ్యే ప్రోటీన్ కోసం అల్బుమిన్ పరీక్షలు
- కాలేయ పనితీరు పరీక్షలు
- ఆల్ఫా ఫెటోప్రొటీన్, కాలేయ క్యాన్సర్ స్క్రీనింగ్
కాలేయాన్ని అంచనా వేయగల అదనపు పరీక్షలు:
- అన్నవాహిక వేరిస్‌లు ఉన్నాయో లేదో తెలుసుకోవడానికి ఎగువ ఎండోస్కోపీ
- కాలేయం అల్ట్రాసౌండ్ స్కాన్
- ఉదరం ఎమ్మారై (MRI)
- ఉదరం CT స్కాన్
- కాలేయ బయాప్సీ, ఇది సిర్రోసిస్‌కు అత్యంత నిశ్చయాత్మకమైన పరీక్ష
సిర్రోసిస్‌కు చికిత్స
సిర్రోసిస్‌కు చికిత్స దానికి కారణమైన దాని ఆధారంగా, బాధితుడు ఏ లక్షణాలను అనుభవిస్తున్నారు, రుగ్మత ఎంతవరకు పురోగమించింది అనేదానిపై ఆధారపడి ఉంటుంది. చికిత్సలలో మందులు, జీవనశైలి మార్పులు, శస్త్రచికిత్స ఉన్నాయి.
- మందులు
సిర్రోసిస్ కారణాన్ని బట్టి, బాధితుడి డాక్టర్ బీటా-బ్లాకర్స్ లేదా నైట్రేట్స్ (పోర్టల్ హైపర్‌టెన్షన్ కోసం) వంటి కొన్ని మందులను సిఫారసు చేయవచ్చు. వారు హెపటైటిస్ చికిత్సకు యాంటీబయాటిక్స్ లేదా మందులను కూడా సిఫారసు చేయవచ్చు.
- జీవనశైలి మార్పులు
మీ సిర్రోసిస్ ఆల్కహాల్ తీసుకోవడం వల్ల వచ్చినట్లయితే, మద్యపానం మానేయమని డాక్టర్ బాధితుడికి సలహా ఇస్తారు. వారు వైద్యపరంగా అవసరమని భావిస్తే మీరు బరువు తగ్గాలని కూడా వారు సిఫార్సు చేయవచ్చు. బాధితుడు అసిటిస్‌తో వ్యవహరిస్తుంటే, తక్కువ సోడియం ఆహారం కూడా సిఫార్సు చేయబడవచ్చు.
- సర్జరీ
సిర్రోసిస్ చికిత్స సరిపోని స్థాయికి పురోగమిస్తే, చివరి ఎంపికలలో ఒకటి కాలేయ మార్పిడి.
సిర్రోసిస్‌ను నివారించడం
అవరోధ పద్ధతితో శృంగారం చేయడం వల్ల హెపటైటిస్ బి లేదా సి వచ్చే ప్రమాదాన్ని తగ్గించవచ్చు. సెంటర్స్ ఫర్ డిసీజ్ కంట్రోల్ అండ్ ప్రివెన్షన్ (CDC) శిశువులు, ఆరోగ్య సంరక్షణ నిపుణులు, రెస్క్యూ సిబ్బంది వంటి ప్రమాదంలో ఉన్న పెద్దలందరికీ హెపటైటిస్ బికి వ్యతిరేకంగా టీకాలు వేయాలని సిఫార్సు చేసింది. ఆల్కహాల్ తీసుకోవడం పరిమితం చేయడం లేదా ఆల్కహాల్‌కు దూరంగా ఉండటం, సమతుల్య ఆహారం తీసుకోవడం, తగినంత వ్యాయామం చేయడం వంటివి సిర్రోసిస్‌ను నివారించడంలో లేదా నెమ్మదించడంలో సహాయపడతాయి. ఇతర నివారణ పద్ధతులు:
- చట్టవిరుద్ధమైన మందులను నివారించడం
- తీసుకునే మందుల గురించి వైద్యునితో మాట్లాడి.. సూచించి మోతాదులో తీసుకోవడం
- హెప్టైటిస్‌కు గురయ్యే ప్రమాదం ఉందని విశ్వసిస్తే, దాన్ని పరీక్షించడం
కాలేయం సిర్రోసిస్ అనేది కాలేయ వ్యాధి తీవ్రమైన దశ, ఆల్కహాల్ దీర్ఘకాలిక దుర్వినియోగం, నిర్వహించని హెపటైటిస్ ఇన్ఫెక్షన్ లేదా చికిత్స చేయని NAFLD వంటి వివిధ మార్గాల్లో తీసుకురావచ్చు. కాలేయం ఒక ముఖ్యమైన అవయవం, ఒకసారి కాలేయ వ్యాధి కారణంగా మచ్చ ఏర్పడటం ప్రారంభిస్తే, నష్టాన్ని తిరిగి పొందలేము, చికిత్సతో మాత్రమే దానిని నయం చేయగలం. అయితే ఈ మచ్చను సకాలంలో గుర్తించినట్లు అయితేనే ఇలా నయం చేయబడుతుంది.
చికిత్స చేయకుండా వదిలేస్తే, కాలేయం ఇకపై సరిగా పనిచేయకుండా నష్టం చాలా తీవ్రంగా మారుతుంది. సిర్రోసిస్ ప్రతి కేసును నివారించలేనప్పటికీ, దానిని నివారించడానికి మార్గాలు ఉన్నాయి. పోషకాహారం, శారీరక శ్రమ, మితమైన ఆల్కహాల్ తీసుకోవడం, డాక్టర్‌తో రెగ్యులర్ ఫిజికల్ అపాయింట్‌మెంట్‌లు వంటి జీవనశైలిని అనుసరించడం కాలేయాన్ని గొప్ప ఆకృతిలో ఉంచడానికి అన్ని మార్గాలుగా చెప్పవచ్చు.