మనిషిలో మెదడు ఎన్ని వ్యవహారాలను పర్యవేక్షిస్తుందో అలోచిస్తేనే చిత్రంగా అనిపిస్తోంది. మెదడు అలోచనతో పాటు పలు అంశాలను గుర్తుపెట్టకోవడం.. వాటిని తగ్గట్టగా ప్లాన్ చేయడం, నిర్వహణా బాధ్యతలను చేపట్టడం, తదనుగూణంగా నిర్ణయాలు తీసుకోవడంతో పాటు మరెన్నో పనులను నిర్వహిస్తోంది. వీటి ద్వారానే మన రోజు వారి వ్యవహారాలు నిర్వహించడంతో పాటు మన ఎంత చాకచక్యంగా వ్యవహరిస్తామన్న జ్ఞాన సామార్థాలు బయట పడుతుంటాయి. వాటితో మనం దైనందిక వ్యవహారాలను చక్కబెడుతుండటంతో పాటు స్వతంత్ర్యంగా వ్యవహరిస్తుంటాం.

అయితే, వయసు పెరిగే కొద్దీ ఆలోచనలో కొన్ని మార్పులు సర్వసాధారణం. ఉదాహరణకు, వృద్ధులు వీటిని చేయవచ్చు:

• పదాలను కనుగొనడంలో మరియు పేర్లను గుర్తుకు తెచ్చుకోవడంలో నిదానంగా ఉండండి
• మల్టీ టాస్కింగ్‌తో వారికి మరిన్ని సమస్యలు ఉన్నాయని కనుగొనండి
• శ్రద్ధ చూపే అంశాలలో తేలికపాటి సామర్థ్యంలో తగ్గుదల అనుభవిస్తాం

వృద్ధాప్యంతో సానుకూల అభిజ్ఞా మార్పులను రావడం సహజం. ఉదాహరణకు, అనేక అధ్యయనాలు చిన్నారులకంటే వృద్ధులకు బాష మీద పట్టు ఎక్కువని నిరూపించాయి. మరింత విస్తృతమైన పదజాలంతో పాటు పదాల అర్థం యొక్క లోతు గురించి ఎక్కువ జ్ఞానం కలిగి ఉన్నాయని చూపించాయి. వయోవృద్దులు తమ జీవితకాలంలో ఆర్జించిన జ్ఞానంతో పాటు అనుభవాల నుండి నేర్చుకొని వ్యాకరణంతో పాటు లోతైన అర్థాలను వెలువరించే పదాలను వినియోగిస్తుంటారు. అయితే వారు అర్జించిన ఈ జ్ఞాన సంపదను ఎక్కడా, ఎప్పుడు, ఎలా వర్తింపజేస్తారో అన్నది గమనించాల్సిన విషయం. దీని ఫలితంగా మెదడు ఎలా మారుతుంది.. ఎంత చురుకుగా పనిచేస్తోందనే అంశంపై శాస్త్రవేత్తల పరిశోధనలు కూడా సాగాయి.

వయస్సుతో పాటు జ్ఞానములో మార్పులు వచ్చినప్పటికీ, వృద్ధులు తమ జీవితమంతా ఆనందించిన అనేక విషయాలను ఇప్పటికీ చేయగలరు. వృద్ధులు ఇప్పటికీ చేయగలరని పరిశోధనలను నిరూపిస్తన్నాయి.

• కొత్త నైపుణ్యాలను నేర్చుకోవడం
• కొత్త జ్ఞాపకాలను ఏర్పరచుకోవడం
• పదజాలం, భాషా నైపుణ్యాలను మెరుగుపర్చుకోవడం

అయితే వయస్సు పైబడుతున్న కోద్దీ అనేక అరోగ్య సమస్యలు మనుషుల చుట్టూ చేరుతాయి. అందులో మెదడు పనితీరు మందగించడం ఒకటి. దీంతో వారిలో క్రమంలోనే జ్ఞాపకశక్తి సన్నగిల్లుతుంది. ఈ పరిణామం వచ్చిందంటే చాలు.. పలు సంకేతాలు కూడా కనిపిస్తుంటాయి. అందులో ఒకే విషయాన్ని పదే పదే చెప్పడం వంటివి గమనిస్తుంటాం.

వృద్ధాప్యంలో మెదడులో మార్పులు

వృద్ధాప్యంలో మనిషిలోని అన్ని అవయవాలతో పాటు మెదడులో మార్పులను గమనిస్తాం. ఒక వ్యక్తి వయస్సు పెరిగే కొద్దీ మెదడుతో సహా శరీరంలోని అన్ని భాగాలలో మార్పులు సంభవిస్తుంటాయి.

• ముఖ్యంగా మెదడులోని కొన్ని భాగాలు కుంచించుకుపోతాయన్న విషయం తెలిసిందే. అందుకనే ఈ వయస్సులో వాళ్లు ఎక్కువగా ఏ విషయాలను గుర్తుపెట్టుకోలేరు.
• కొత్త విషయాలను నేర్చుకోవడం, ఇతర సంక్లిష్ట మానసిక కార్యకలాపాలకు సంబంధించిన అంశాలు వీరికి గుర్తుండవు.
• మెదడులోని కొన్ని ప్రాంతాలలో, న్యూరాన్ల మధ్య కమ్యూనికేషన్ అంత ప్రభావవంతంగా ఉండకపోవచ్చు.
• మెదడులో రక్త ప్రసరణ తగ్గవచ్చు.
• శరీరం గాయం, వ్యాధికి వల్ల సంభవించే వాపు పెరుగే అవకాశం ఉంటుంది.

మెదడులో కలిగే ఈ మార్పులతో అరోగ్యంగా ఉన్న వృద్దుల మానసిక పనితీరును ప్రభావితం చేస్తాయి. ఉదాహరణకు, కాంప్లెక్స్ మెమొరీ లేదా లెర్నింగ్ టెస్టులలో యువకులతో వీరు పోటీపడి రాణించలేరు. అయినప్పటికీ, కొత్త పనిని నేర్చుకోవడానికి తగినంత సమయం ఇస్తే, వారు సాధారణంగా అలాగే పని చేస్తారు. వయసు పెరిగే కొద్దీ అదనపు సమయం అవసరం కావడం సహజం. వయస్సు పెరిగే కొద్దీ కొత్త సవాళ్లను మరియు పనులను నిర్వహించగలిగేలా మెదడు మార్చుకోవడంతో పాటు కొత్తవాటిని ఆచరించే సామర్థ్యాన్ని నిర్వహిస్తుందనడానికి ఆధారాలు అనేకం ఉన్నాయి.

ఇవన్నీ నాణేనికి ఒకవైపు కానీ మరోవైపు మాత్రం అసాధారణమైన జ్ఞాపకశక్తితో కొందరు వృద్దాప్యంలోనూ రాణిస్తున్నారు. అయితే మనం సాధారణంగా వృద్దులతో జ్ఞాపకశక్తి క్షీణిస్తుందని భావిస్తుంటాం. కానీ వాస్తవానికి వయస్సుతో పాటు వృద్ధుల మెదడు మరింత ఆచరణాత్మకంగా పనిచేస్తోందని జార్జ్ వాషింగ్టన్ యూనివర్సిటీ అధ్యయనంలో తేల్చింది. ఈ మేరకు జార్జ్ వాషింగ్టన్ విశ్వవిద్యాలయం స్కూల్ ఆఫ్ మెడిసిన్ డైరెక్టర్ వెల్లడించారు. 60 ఏళ్లను పైబడిన వయసులో వృద్దుల మెదడులోని కుడి, ఎడమ అర్ధగోళాల (హెమిస్పియర్స్) పరస్పర చర్య శ్రావ్యంగా మారుతుందని, ఇది వారిలో క్రియేటివిటీ అవకాశాలను విస్తరిస్తుందని తెలిపారు. ఈ వయస్సులో సృజనాత్మక కార్యకలాపాలను చేపట్టిన అనేక మంది వ్యక్తులు మనకు నిత్యం తారసపడుతుంటారు.

అయితే వీరి మెదడు వాస్తవానికి యవ్వనంలో ఉన్నంత వేగంగా ఉండదు. కానీ ఫ్లెక్సిబిలిటీని పొందుతుంది. తద్వరా వయసు పెరిగే కొద్దీ సరైన, స్థిరమైన నిర్ణయాలు తీసుకోవడంతో పాటు ప్రతికూల భావోద్వేగాలకు అవకాశం కూడా తక్కువగానే ఉంటుంది. అంటే.. మానవ మేధో కార్యకలాపాల గరిష్ట స్థాయి అనేది 70 ఏళ్ల వయసులో మెదడు పూర్తి శక్తితో పనిచేయడం ప్రారంభించినప్పుడు సంభవిస్తుంది. ఇలా కాలక్రమేణా మెదడులోని మైలిన్(ఇది న్యూరాన్ల మధ్య సంకేతాలను వేగంగా వెళ్లేలా చేస్తుంది) పరిమాణం పెరుగుతుంది. ఈ కారణంగానే సగటుతో పోలిస్తే మేధో సామర్థ్యాలు 300% పెరుగుతాయి. 60 ఏళ్ల తర్వాత, ఒక వ్యక్తి 2 అర్ధగోళాలను ఒకే సమయంలో ఉపయోగించగలడనే వాస్తవం కూడా ఆసక్తికరంగా ఉంటుంది. ఇది చాలా క్లిష్టమైన సమస్యలను పరిష్కరించడానికి మిమ్మల్ని అనుమతిస్తుంది.

60 నుంచి 80 ఏళ్ల వయసులో మెదడు లక్షణాలు :

• అందరూ చెప్పినట్లు మెదడులోని న్యూరాన్లు చనిపోవు. మానసిక పనిలో పాల్గొనకపోతేనే వారి మధ్య సంబంధాలు అదృశ్యమవుతాయి.
• సమాచారం అధికంగా ఉండటం వల్ల పరధ్యానం, మతిమరుపు ఏర్పడుతుంది. అందువల్ల జీవితమంతా అనవసరమైన ట్రిఫ్లెస్‌పై దృష్టి పెట్టడం అవసరం లేదు.
• 60 ఏళ్ల వయసు నుంచి ఒక వ్యక్తి నిర్ణయాలు తీసుకునేటప్పుడు, యువకుల వలె ఒకే సమయంలో ఒక అర్ధగోళాన్ని కాకుండా రెండింటినీ ఉపయోగిస్తాడు.
• ఒక వ్యక్తి ఆరోగ్యకరమైన జీవనశైలిని అనుసరిస్తూ కదలికలు, ఆచరణీయమైన శారీరక శ్రమను కలిగి ఉండి, మానసికంగా చురుగ్గా ఉంటే మేధో సామర్థ్యాలు వయసుతో పాటు పెరుగుతాయే తప్ప తగ్గవు. ఇంకా 80-90 ఏళ్ల వయసులో గరిష్ట స్థాయికి చేరుకుంటాయి.

అందువల్ల, వృద్ధాప్యానికి భయపడవద్దు. మేధోపరంగా అభివృద్ధి చెందేందుకు కృషి చేయాలి. కొత్త కొత్త హస్తకళలు నేర్చుకోవాలి. పెయింటింగ్, డ్యాన్స్, సంగీత వాయిద్యాలు వాయించడం నేర్చుకోవాలి. అదే సమయంలో ఒంటరిగా ఓ మూలన కూర్చుంటే మాత్రం అది మెదడుకు పనిలేక నెమ్మదిస్తుంది.